Protest Eisteddfodol

Cynhaliwyd Cymanfa Ganu i gloi wythnos Eisteddfod yr Urdd Sir Conwy yng Nghapel Seion, Llanrwst heno. Aeth tua 800 o eisteddfodwyr i'r gymanfa. Yr wyf wedi cyfeirio at Gapel Seion, Llanrwst mewn post blaenorol.

Dyma'r capel a benderfynodd wneud tenant tŷ’r capel yn ddigartref dros gyfnod y Nadolig llynedd.

Heddiw aeth y cyn denant ati i gynnal protest am ei gamdriniaeth, wrth i bobl cyrraedd Seion ar gyfer y gymanfa. Er bod protest eisteddfodol yn rhan o draddodiad Cymru bellach, dyma gredaf yw'r tro cyntaf i brotest cael ei gynnal mewn cymanfa ganu. Cafodd Myfyr, y cyn denant, cefnogaeth a chroeso cynnes gan y rhan fwyaf o'r cymanfawyr.

Dyma rhai lluniau o'r brotest un dyn.


Galwyd yr heddlu gan un o'r blaenoriaid i geisio atal y brotest.




Hywel Gwynfryn yn holi Myfyr am ei brotest.


"Hen Flaenoriaid Creulon Cas yn Mynd i Seion heb ddim gras ac yn troi tenant y ty capel allan o'i gartref - dyna ichi gristionogion" yw'r geiriad ar y bwrdd.

Efo Ffrindiau fel hyn....

Pob tro y bydd Radio Cymru neu S4C yn chwilio am lais i siarad dros Gristionogaeth Gymreig, maen nhw'n galw ar y Parch Aled Edwards OBE, prif weithredwr CYTÛN

Bron yn ddieithriad bydd Aled yn lladd ar yr Efengyl Gristionogol draddodiadol ac yn ochri gyda'r anghredinwyr a'r sawl sydd am blygu glin i Bâl, o dan y camargraff bod eangfrydiaeth a chynhwysedd yn rhinweddau Cristionogol, a bod Na fydded iti dduwiau eraill ger fy mron i yn syniad cyfyng hen ffasiwn.

Pe na bai hynny yn ddigon drwg, fe ymddengys bod Aled yn casáu ei gyd Cristionogion gymaint, fel ei fod am ymarfer defodau'r grefydd Fwdw yn eu herbyn; yn parchu ymgais Herod i ladd y Crist trwy lofruddio plant bach diniwed ac yn cydymdeimlo a thrais Nero yn erbyn yr eglwys fore. Ac mae ganddo fwy o barch at gyd gefnogwyr Man U, na sydd ganddo tuag at ei gyd Gristionogion.

Efo dyn o'r math yn brif lais cydweithrediad yr eglwysi Cymreig a oes syndod bod capeli yn cau?

Gyda llaw nid enllib yn erbyn y dyn yw'r sylwadau hyn, dim ond ail adrodd yr hyn y mae o wedi cyfaddef ar ei flog!

Hedfan

Llongyfarchiadau mawr i bawb a gymerodd rhan yn y sioe Hedfan. Sioe Ysgolion Uwchradd Eisteddfod yr Urdd eleni. Rwyf wedi gweld nifer o sioeau eisteddfodol yn fy nydd, yn sicr roedd hon ymysg y goreuon.

Roedd Tomos Wyn, Dwysan Lowri, Elgan Llŷr Thomas a Rhys Ruggiero yn sefyll allan fel sêr y bydd Cymru yn sicr, a'r byd tu hwnt o bosib, yn dod i glywed llawer mwy amdanynt yn y dyfodol.

Roedd llawer mwy o dalent yn cael ei arddangos yn y sioe unigol hon nac a ddangoswyd yn y cyfan o sioeau Prydeinllyd Mr Cowell.

Roedd fy meibion, Rhodri a Deiniol, hefyd yn rhan o'r sioe ac yn gwneud fi mor browd o fod yn dad iddynt. Da iawn hogiau - a phawb arall oedd yn gysylltiedig â'r sioe - am noson wych o ddawn ac adloniant.

Hys-bys i Siôn Ffenest

Ymysg y danteithion a datgelwyd trwy ryddhau manylion am gostau aelodau seneddol yw bod Barbara Follett, AS Llafur Stevenage a gwraig yr awdur Cymreig Ken Follett wedi hawlio £1,600 am olchi ffenestri ei fflat yn Llundain. Mae'n debyg bod y ffenestri wedi eu golchi 18 gwaith mewn blwyddyn am gost o £94 y tro.

Gai awgrymu bod Ms Follett yn cysylltu â Siôn Ffenest, golchwr ffenestri Glan Conwy, sy' ddim ond yn codi £4.50 y tŷ!

e-Ddeiseb y Cynulliad

Yn ei phost diweddaraf mae Bethan Jenkins AC yn tynnu sylw at safle e-ddeiseb y Cynulliad, ac yn rhoi sicrwydd inni y bydd llywodraethwyr Cymru yn rhoi mwy o sylw i ddeisebau o'r fath na mae llywodraethwyr San Steffan yn rhoi i'w safle deisebau hwy.

Dyma rest o'r deisebau sydd yn agored a hyn o bryd:

Petition to stop the fluoridation of the public water supplies in Wales

Petition to upgrade a roundabout in Morriston, Swansea, to traffic lights

Petition to abolish the Cleddau Bridge tolls

Petition for the Welsh Assembly Government to provide Cysgliad for free

Petition against Castle Care Home in Seven Sisters

Petition for funding a pilot psychological traffic calming scheme

Petition to introduce a Welsh honours system

Petition to improve the safety of a car park at St. Illtyd Primary School in Llantwit Major

Petition for more funding for the Foundation Phase Programme

Fel y gwelwch Saesneg yw iaith yr holl ddeisebau, gan gynnwys yr un i ofyn am ddarparu Cysgliad am ddim. Hwyrach bod angen deiseb newydd yn galw ar lywodraeth y Cynulliad i sicrhau bod pob deiseb yn cael ei gyhoedd yn y Gymraeg!

Pethau sy'n mynd dan fy nghroen #2

Yn ôl arwyddion ar draws y plwy 'ma, ceir ddirwy o fil o bunnoedd am ganiatáu i gi baeddu mewn lle cyhoeddus, os na chodir y cac gan berchennog y ci.

Rheol dda, mae baw ci yn ych ac yn ffiaidd. Mae baw ceffyl yr un mor ych ac yr un mor ffiaidd â baw ci, ond bod lwmpyn y ceffyl tua dengwaith mwy na chynnyrch ci bach.

Prin y gwelir baw ci ar y lon tu allan i'r tŷ 'ma, gan fod ceidwaid cŵn yn cadw at y rheolau ac yn codi pob cachiad. Ond mae'r lon yn drewi o gachu ceffylau.

O roi dirwy i berchennog ci am beidio a glanhau baw ar ôl yr anifail, oni ddylid rhoi mwy o ddirwy i berchenogion ceffylau am ganiatáu i'w hanifeiliaid hwy baeddu heb i'r perchenogion glanhau ar eu holau?

Pethau sy'n mynd dan fy nghroen #1

Newydd fod i siop leol, lle'r oedd yr hogan ar y til yn mynnu pacio fy magiau plastic.

Er mwyn hwyluso agor pob bag roedd hi'n llyfu ei bysedd – ych a fi!

Nid ydwyf yn dymuno cael poer dieithryn ar hyd fy neges, diolch yn fawr!.

Mae'n rhaid bod y fath ysglyfaethdra yn groes i bob deddf iechyd a diogelwch. Pam felly, ei fod yn digwydd mewn siopau o bob maint?

Eglurhad o'r Alban

Os wyt wedi drysu efo'r hyn sy'n digwydd yn yr Alban ar hyn o bryd rhwng Llafur a'r SNP - Dyma eglurhad!

Dafydd Iwan a Dic Parri allan?

Yn ol y son mae Dafydd Iwan, llywydd y Blaid a Dic Parri arweinydd y Blaid ar Gyngor Gwynedd i'll dau wedi colli eu seddi ar Gyngor Gwynedd i Lais Gwynedd

Mae fy nai, Gethin Williams o Lais wedi curo fy hen gyfaill Peredur Jenkins o'r Blaid yn ardal gwledig Dolgellau.

Roedd Nain yn Iawn

Pe bawn, wrth ymweld â fy niweddar nain yn y Bermo, yn gadael bwyd ar y plât heb ei fwyta bydda hi'n fy nwrdio gan ddweud bod gwastraffu bwyd fel bwydo'r Diafol. Byddwn yn chwerthin ar ei hagwedd hen ffasiwn wirion.

Yn ôl blog Paul Flynn AS

“Half the food produced in the UK is wasted. If waste could be used across Europe for energy generation, the continent would no longer need gas from Russia”

Yn bwysicach byth bydda ddefnyddio gwastraff bwyd i greu ynni yn lleihau'r angen am do newydd o orsafoedd pŵer niwclear.

Hwyrach bod nain yn llygad ei lle wedi'r cyfan!

Post di-enw

Mae 'na ambell i flogiwr sy'n credu bod y Royals yn cael gormod o sylw ar y teledu. Mae gan y dyn pwynt, am wn i. Ond gellir dadlau nad ydynt yn cael hanner y sylw dylid rhoi iddynt. Er enghraifft pa bryd glywsoch enw mab hynaf Twm Bontnewydd (Arglwydd Eryri) yn cael ei grybwyll ar y newyddion diwethaf?

Dydy byddardod ddim yn Jôc - Jac!

Hwyrach bod y cylchgrawn Golwg yn credu bod y ffaith nad oes modd i bobl drom eu clyw cael defnyddio system lŵp mewn cyfarfodydd lle mae cyfieithu ar y pryd yn digwydd yn rhywbeth digon doniol i gynnwys mewn colofn dychan.

Fel Cymro Cymraeg, eithriadol drwm fy nghlyw, dwi ddim yn gweld y jôc. Os ydwyf am fynychu cyfarfod cyhoeddus mae'n rhaid imi ddibynnu ar system lŵp i wybod be sy'n cael ei ddweud. Oherwydd anghenion cyfieithu rwy'n cael fy amddifadu o'r hawl i fynychu cyfarfodydd cyhoeddus lle mae offer cyfieithu yn cael eu defnyddio. O fynychu cyfarfod o'r fath y gwasanaeth sydd ar gael i mi yw clywed dim sy'n cael ei ddweud yn Saesneg a chlywed cyfieithiad o'r hyn sy'n cael ei ddweud yn y Gymraeg.

Ers 18 mlynedd, bellach, rwyf wedi bod yn cwyno am y broblem yma. Da oedd gweld sylw yn cael ei roi i'r broblem mewn cylchgrawn cenedlaethol am y tro cyntaf. Ond siom oedd darllen y sylw yna yng ngholofn Jac Codi Baw yn hytrach nag mewn erthygl difrifol.

Madog a Merica

Wele’n cychwyn dair ar ddeg,
O longau bach ar fore teg;
Wele Madog ddewr ei fron,
Yn gapten ar y llynges hon.
Mynd y mae i roi ei droed,
Ar le na welodd dyn erioed:
Antur enbyd ydyw hon,
Ond Duw a’i dal o don i don.

Hwyrach nad oes fawr o sail hanesyddol pur i hanes Madog ab Owain Gwynedd yn canfod America (ac yn bwysicach byth yn cofio lle 'roedd o'r ail waith), ond mae myth Madog yn rhan bwysig o hanes a diwylliant Cymru a'r Amerig.

Madog oedd hawl y Brenhinoedd Tuduraidd (etifeddion Owain Gwynedd) i Ogledd yr America, heb yr hawl yna galasa hanes America a Phrydain 'di bod yn dra gwahanol. Dychmyga'r Amerig heb ei chyn hanes Prydeinig neu'r Ymerodraeth Brydeinig pe na bai Gogledd yr Amerig wedi bod yn rhan ohono!

Ym 1953 gosodwyd plac i gofio am Madog ym Mobile Bay, Alabama, lle tybiwyd y glaniodd Madog. Yn anffodus mae'r Plac wedi ei dynnu o na yn niweddar oherwydd bod y safle, Fort Morgan (a enwyd ar ôl Gymro), yn safle o bwys hanes milwrol yr UDA.

Mae Cymdeithas Cymry Alabama am i'r plac cael ei roi yn ôl yn ei le. Mae 'na ddeiseb ar lein i gefnogi eu hymgyrch. Manylion pellach yma:

Cymdeithas Cymry Alabama

Y Blaid Boblogaidd

Mae rhywun yn swyddfa Plaid Cymru, sydd heb ddim byd gwell i'w gwneud mae'n debyg, wedi bod yn cadw cyfrif o faint o ymddangosiadau teledu mae aelodau o'r Cynulliad wedi eu gwneud ers mis Mai diwethaf. Dyma’r Siart:

Rhodri Morgan: 211
Ieuan Wyn Jones: 188
Elin Jones: 73
Rhodri Glyn Thomas: 59
Edwina Hart: 55
Jane Hutt: 35
Jane Davidson: 27
Carwyn Jones: 24
Brian Gibbons: 22
Andrew Davies: 16

Arwydd o lwyddiant y Blaid, medd llefarydd, yw'r ffaith bod gweinidogion Plaid Cymru ar y brig. Byddid disgwyl i'r Prif weinidog a'i ddirprwy bod yn y safle cyntaf a'r ail safle. Ond cyn clochdar bod Elin Wyn Jones yn y trydydd safle a Rhodri Glyn yn y bedwaredd mae'n rhaid cofio pam bod nhw mor "boblogaidd". Yn achos Elin dau drychineb ym maes amaeth sy'n gyfrifol: clefyd y tafod glas a chlyw’r traed a'r genau. Bu Rhodri ar y bocs yn amddiffyn nifer o benderfyniadau anffodus megis gorfod talu miliynau i achub Canolfan y Mileniwm ac amddiffyn y ffaith bod y llywodraeth wedi torri addewid parthed papur dyddiol.

Nid da yw pob ymddangosiad ar y sgrin fach!

Atgyfodi Cymru Annibynol?

Wrth fynd trwy hen bapurau cyn eu rhoi i'r bin ailgylchu does ar draws llythyr yn y Daily Post dyddiedig Dydd Llun Mawrth 17 2008. Llythyr a methais ei ddarllen ar y diwrnod.

Mae'r llythyr yn un gan W Jones, Nantperis yn gofyn am bobl i gynnig eu henwau fel ymgeiswyr i Blaid Cymru Annibynnol / WIP i sefyll yn wardiau Tremadog, Bethel, Aberdaron, Morfa Nefyn, Nant Llanystumdwy a Llanrug.

Roeddwn yn credu bod CA/IWP wedi hen farw bellach - ydy'r llythyrwr yma o ddifri bod y blaid wedi ei hatgyfodi ac yn chwilio am ymgeiswyr go iawn? Ynteu jôc neu dric dan din sydd yma er mwyn corddi dipyn mewn wardiau lle mae Llais Pobl Gwynedd yn bwriadu sefyll?

Amser lladd lol y refferendwm

Yn ystod trafodaethau clymblaid y Cynulliad ym Mis Mai a Mehefin llynedd y cwestiwn tyngedfennol oedd y gobaith am refferendwm am bwerau ychwanegol i'r Cynulliad.

Teg dweud fy mod yn gwrthwynebu refferenda, ar unrhyw bwnc, heb fodolaeth Deddf Refferendwm Cyffredinol. Mae'r syniad bod refferendwm yn cael ei galw ar fympwy llywodraeth yn wrthun i mi. Os yw refferenda am gael eu defnyddio fel ffordd o dderbyn barn y cyhoedd fel rhan o'n system llywodraethu yna mae'n rhaid wrth sbardun cyfreithiol i'w galw yn hytrach na mympwy plaid y llywodraeth.

Mae Deddf Llywodraeth Cymru, wrth gwrs, yn cynnwys sbardun galw refferendwm sy'n gymhleth iawn:

Os yw 41 allan o 60 o aelodau'r Cynulliad yn pleidleisio o blaid refferendwm,
Ac mae Ysgrifennydd Cymru yn cytuno
Ac mae Tŷ'r Cyffredin
A Thŷ'r Arglwyddi yn gytûn hefyd
Yna mi fydd yn fater i'r Cyfrin Gyngor penderfynu!

Democracy in Action!

Lol i ddal Gymru'n ôl yw'r holl gachu refferendwm yma!

Pe bai refferendwm yn cael ei gynnal fory a phawb yn pleidleisio NA, bydda bob grym Deddf 2006 ar gael i'r Cynulliad, ta waeth, trwy'r system LCO; sy'n golygu bod y cymal refferendwm yn afraid.

Onid ydy'n hen bryd i genedlaetholwyr a datganolwyr dweud naw wfft i'r refferendwm a chychwyn ymgyrch am annibyniaeth neu, o leiaf, y cam nesaf ar daith esblygiad datganoli yn hytrach na pharhau i chware gem gwirion y refferendwm afraid?

Ffon Bagl Grantiau

Tua dwy flynedd yn ôl dechreuodd fan y Royal Banc of Scotland parcio tu allan i'r tŷ 'cw am awron neu ddau bob pnawn Gwener. Eu dewis lle oedd y lle mae'r wraig yn arfer parcio ei char. Roedd deiliaid fan y RBS yn gwneud dim ond bwyta brechdanau ac yn yfed te o fflasg yn ystod eu hoe yn lle parcio ni.

Dyma gwyno:

A oes raid i bobl yr RBS parcio yn lle ni o hyd o hyd i fwyta eu brechdanau?

Oes! Daeth yr ateb. Nid parcio i fwyta eu brechdanau ydynt, ond parcio er cynnig gwasanaeth bancio gwledig, dan nawdd grantiau Ewropeaidd y Cynulliad!

Gwych! Rwy'n fodlon ildio'r lle parcio am gynllun mor glodwiw!

Ond eto, deunaw mis ar ôl yr eglurhad does neb wedi mynd at y cerbyd i dderbyn gwasanaeth bancio gwledig, a does neb o'r cerbyd wedi dod ataf fi i, na neb arall yn y stryd, i ddweud pa wasanaethau bancio gwledig sydd ar gael!

Mae'n ymddangos imi mae ffug wasanaeth, er mwyn ennill grant yn unig, sy'n cael ei gynnig gan fan yr RBS, nid gwasanaeth gwledig go iawn. Ac mae'n rhaid gofyn: be di diben miliynau o bunnoedd o nawdd Ewropeaidd Amcan Un, os mae sioe, a lle panned a brechdan yw eu hunig ganlyniadau, yn hytrach na rhywbeth sydd yn hybu gwasanaethau gwledig go iawn?

Onid oes gormod o ddiwylliant grantiau er mwyn grantiau yng Nghymru bellach, yn hytrach na diwylliant grantiau er wella Cymru go iawn?

Grant am Eisteddfod, grant am bapur newyddion, grant am lyfrau, grant am fan i sefyll yn stond tu allan i dŷ'r Hen Rech Flin - be di'r gwahaniaeth?

Os ydy Cymru a'r Gymraeg am lwyddo mae'n rhaid iddynt sefyll ar eu dwy droed, ac o ddefnyddio grantiau, eu defnyddio fel modd i osod yr hen wlad ar ei draed yn hytrach na'u defnyddio fel ffon bagl o esgus am dlodi a dibyniaeth barhaus!

Gwna fi'n Sgotyn!

Mae nifer o drefi a phentrefi Seisnig ar y ffin rhwng Lloegr a’r Alban yn cefnogi symud y ffin er mwyn eu gwneud yn Sgotiaid, o ganlyniad i lwyddiannau llywodraeth lleiafrifol yr SNP ers mis Mai diwethaf, yn ôl y Sunday Express

Gwelaf dim bai arnynt, mae llywodraeth Alex Salmond wedi bod mor llwyddiannus fel fy mod i bron a bod am ymgyrchu i symud y ffin gymaint i'r de ag i gynnwys Llansanffraid Glan Conwy!

Fynes-Clinton ar lein

Dim byd i wneud efo gwleidyddiaeth, ond nodyn yr oeddwn wedi bwriadu ei osod ar seiat defnyddio’r iaith Maes-e, ond bod y Maes yn cael trafferthion ar hyn o bryd.

Mae clasur o lyfr Cymraeg , The Welsh vocabulary of the Bangor district, gan O H Fynes-Clinton (1913) bellach ar gael ar lein. Fel mae'r teitl yn awgrymu mae'r llyfr yn astudiaeth fanwl o eirfa Cymraeg Bangor a'r cylch ar droad y ganrif ddiwethaf. Mae'r ceisio cael hyd i gopi printiedig o'r llyfr megis ceisio cael hyd i aur ac yn costio rhywbeth tebyg. Braf yw gweld ei fod ar gael am ddim bellach ar y we.

http://www.archive.org/details/welshvocabularyo00fyneuoft

Mensh i Ddyfrig

Mae Dyfrig, pen bandit y cylchgrawn Barn yn ymffrostio yn ei bost diweddaraf dwi wedi llwyddo i gael mensh ym mlog Vaughan Roderick.

Twt lol botas, mae Vaughan yn desparet ac yn ddolenni at unrhyw fath o flog.

Dyma anrhydedd go iawn - yr wyt newydd gael mensh ar flog yr Hen Rech Flin!

Tyngu Llw Cymraeg

Mae gan y North Wales Weekly News, papur wythnosol arfordir y Gogledd, colofn o bytiau bach difyr o'r enw The Insider, colofn debyg i Jac Codi Baw yn Golwg. Yn ei golofn ddyddiedig Chwefror 14 eleni mae'r colofnydd yn nodi bod ymchwil wedi ei wneud i ddefnydd y Gymraeg gan reithgorau yn Llys y Goron Caernarfon. Canlyniad yr ymchwil oedd mai dim ond 9 aelod o 8 rheithgor (cyfanswm o 96 o aelodau) wedi dewis cymryd y llw yn y Gymraeg. (Yn anffodus does dim modd cael hyd i ddolen i'r golofn nac unrhyw ffynhonnell arall i'r stori)

Caernarfon yw'r dref Gymreiciaf yng Nghymru sydd yn cynnal Llys y Goron, er rhaid nodi bod dalgylch y llys yn eang ac yn cynnwys rhai ardaloedd lle mae'r iaith ar ei wanaf . Yn ôl cyfrifiad mae 55% o bobl yn nalgylch y llys yn rhugl yn y Gymraeg a nifer mwy yn gallu rhywfaint o'r Gymraeg.

Gan mae dim ond darllen brawddeg oddi ar gerdyn sydd raid gwneud i dyngu'r llw, prin fod angen rhugledd arbennig yn y Gymraeg ar gyfer y gorchwyl. Os yw adroddiad yr Insider yn gywir mae'r ffaith mae dim ond tua deg y cant o reithwyr Llys y Goron Caernarfon yn dewis defnyddio’r Gymraeg ar gyfer tyngu yn siomedig o isel.

Er fy mod wedi methu cael hyd i ffynhonnell sy'n cadarnhau stori'r Insider, mae ei honiad yn adlewyrchu ymchwil a wnaed llynedd gan Cheryl Thomas a Nigle Balmer ar ran y Weinyddiaeth Cyfiawnder a oedd yn edrych ar gynrychiolaeth lleiafrifoedd ar reithgorau.

Yn ôl Thomas a Balmer siaradwyr Cymraeg yw'r unig leiafrif sydd ddim i'w gweld yn cael eu cynrychioli yn deg ar reithgorau. Yn nalgylch Llys y Goron Caernarfon honnodd 55% o'r boblogaeth eu bod yn rhugl yn y Gymraeg yng Nghyfrifiad 2001, ond yng nghyfnod ymchwil Thomas & Balmer dim ond 32% o'r rheithwyr oedd yn honni eu bod yn rhugl yn y Gymraeg. Mae casgliad yr ymchwiliad am y gwahaniaeth yma yn un diddorol.

The census shows that 16.5% of the population in Wales speaks, reads and writes Welsh. However, as Figure 4.31 below shows, this is not reflected in the proportion of those summoned for jury service for Welsh courts who declared that they were fluent in Welsh (6.4%). It may well be that when asked to declare whether they were fluent when there may have been a possibility of having to perform an official function using the Welsh language (jury service), the respondents were less optimistic (or perhaps more realistic) about their level of proficiency in Welsh.

Mae'r anfodlonrwydd yma sydd gan Gymry Cymraeg cynhenid i ddefnyddio'r Gymraeg yn llawer mwy o fygythiad i'r iaith nac ydy'r mewnlifiad. Mae taclo'r broblem yma yn bwysicach na ddeddf iaith, papur dyddiol a choleg ffederal er mwyn sicrhau parhad yr iaith. Mae'n rhaid rhoi pwysau ar Rhodri Glyn i noddi ymchwil drylwyr i ganfod pam bod yna ffasiwn anfodlonrwydd i ddefnyddio'r Gymraeg ymysg siaradwyr cynhenid ac i geisio ffurf i oresgyn y broblem.

Ewrofision i Gymru?

Newyddion da o lawenydd mawr! Mae'n debyg y bydd Cymru yn cael cystadlu fel gwlad annibynnol yng Nghystadlaeaeth Can Ewrofision o hyn allan. Mae papur newyddion yr Alban, The Herald, yn adrodd bod y corff sy'n gyfrifol am redeg y gystadleuaeth wedi dweud wrth Alyn Smith ASE yr SNP nad oes dim i rwystro'r Alban rhag cystadlu ar ei liwt ei hun. Os nad oes dim i rwystro'r Alban does dim modd bod yna rhwystr i Gymru chwaith.

Therapi Amnewid Nicotin

Mi fûm yn sgwrsio yn gynharach efo cyfaill sydd yn ceisio rhoi'r gorau i ysmygu. Roedd o'n cwyno nad oedd o ddim ceiniog yn gyfoethocach er llwyddo i ymatal ers dros fis bellach. Mae o'n defnyddio clytiau nicotin fel cymorth ac mae'n debyg bod y fath bethau yn hynod ddrud.

Roedd ei gwyn yn fy synnu braidd. Mae clytiau, gwm, mewnanadlwyr ac ati i gynorthwyo rhoi'r gorau i ysmygu ar gael ar bresgripsiwn gan y meddyg teulu. Mae presgripsiynau yng Nghymru ar gael am ddim bellach wrth gwrs, felly does dim rhaid i'r un Cymro talu am Therapi Amnewid Nicotin (TAN).

Gan fod perswadio pobl i stopio smygu yn un o gonglfeini polisi y Cynulliad i wella iechyd Cymru, pam nad yw Llywodraeth y Cynulliad yn hysbysebu'r ffaith bod TAN ar gael yn rhad ac am ddim i bawb sydd ei angen?

Crempog Super Duper?

Wele'n gwawrio Dydd Mawrth Ynyd, Dydd Mawrth Crempog i rai!

Super Duper Tuseday i'r mwyafrif, ysywaeth!

Be di'r nodwedd wleidyddol bwysicaf i ti am heddiw?

Obama neu Hilary i guro?

Neu fod neb wedi dod i glapio am wy wrth dy ddrws?

Wy, neu Obama/Clinton; Gymro?

Dydd Mawrth Ynyd Cymreig neu ddydd Mawrth wleidyddol Americanaidd yw heddiw i ti?

Os gweli di'n dda gai Glinton
Mae'n ngheg yn grimp am Glinton!

Yw Dydd Mawrth crempog y Cymro Cyfoes!

Pwy bynag sy'n enill y ras cyn etholiadol yn yr UDA heddiw, mae'n amlwg bod traddodiad y Cymro wedi ei golli yn llwyr ymysg halibalw traddodiadau etroniaid!

Ffobia iaith Murphy

Yn ôl Vaughan Roderick does dim rhaid i ddatganolwyr poeni am y ffaith bod Paul Murphy yn wrthwynebus i ddatganoli. Bydd hynny, yn ôl Golygydd Materion Cymreig y BBC, yn amharu dim a'i allu i gyd weithio a Rhodri Morgan a'r Cynulliad er lles Cymru.

Mae unrhyw un sydd yn disgwyl i Mr Murphy luchio ceisiadau am ddeddfwriaeth i'r bin er mwyn amddiffyn sofraniaeth San Steffan yn cam-ddarllen y dyn. Os oes 'na LCO dadleuol (ac mae'n sicr y bydd na rai) ceisio cyfaddawd rhwng y cynulliad a San Steffan fyddai ymateb greddfol yr ysgrifennydd newydd. Yn unswydd oherwydd ei fod sgeptig fe fydd aelodau seneddol yn fwy pario i wrando arno fe nac ar ei ragflaenydd.

Un o'r LCOau dadleuol bwriedir eu cyflwyno i San Steffan cyn bo hir yw un cynhwysfawr ar ddeddfwriaeth ieithyddol gan Rhodri Glyn. Gan fod hyd yn oed cyfeillion gwleidyddol Paul Murphy yn ddweud ei fod yn casáu'r iaith Gymraeg a'i siaradwyr gymaint bod ei agwedd at yr iaith yn ymylu at fod yn ffobia, nid ydwyf yn rhannu hyder Vaughan.

St Dwynwen yn ASDA?

Ar dudalen 19 o'r rhifyn cyfredol o'r North Wales Weekly News mae 'na hysbyseb gan gwmni ASDA yn atgoffa pobl mae heddiw yw Dydd Gŵyl Santes Dwynwen.

Gwych, rhagorol, llongyfarchiadau i gwmni rhyngwladol am gydnabod gŵyl Gymreig, ac ati.

Mae'r hysbys yn dangos bwnsiad o rosod ecstra spesial sydd ar gael i'ch cariad am ddim ond £8. Gwin Cymreig Cariad am hanner y pris arferol a chardiau Diwrnod Santes Dwynwen Hapus am £1.20.

Gan fod Diwrnod Santes cariadon Cymru yn digwydd bod yn ben-blwydd fy mhriodas hefyd, dyma ymweld ag ASDA Llandudno er mwyn prynu'r holl nwyddau hyn ar gyfer fy annwyl wraig. Yn anffodus doedd dim un ohonynt ar gael, a doedd gan y bobl yn customer services dim clem am yr hysbyseb, ei hystyr, na'i pherthnasedd i'w siop hwy!

Pum sws gariadus allan o ddeg i ASDA am drio!

Dim hyd yn oed un sws fach ar foch am lwyddo, yn anffodus.!

OND 13 o swsys nwydus iawn i Mrs HRF, un am bob blwyddyn ac am fy nioddef cyhyd! XXXXXXXXXXXXX

Y Swyddfa Brydeinig

Ers dyfodiad datganoli mae rhai wedi bod yn darogan uno Swyddfa Cymru, Swyddfa'r Alban, Swyddfa Gogledd yr Iwerddon a chyfrifoldeb am ranbarthau Lloegr i un adran newydd o Lywodraeth San Steffan. Mae blog Dizzy Thinks yn awgrymu bod y syniad am gael ei wireddu ar ôl etholiadau mis Mai.

Yr hyn sydd yn ddifyr am y stori y tro hwn yw'r awgrym mae nid Adran y Cenhedloedd a'r Rhanbarthau (Department of the Nations and Regions) bydd enw'r adran newydd. Mae blog Our Kingdom yn awgrymu bydd yr adran yn dod yn rhan o ymgyrch Brown i bwysleisio Prydeindod trwy gael ei henwi Y Swyddfa Brydeinig (The British Office).

Awgrym tafod mewn boch?

Hwyrach!

Wigley'n Blogio

Blog newydd ar gael gan Plaid Cymru Bontnewydd, sydd yn cynwys post gan neb llai na'r "Arglwydd" Dafydd Wigley.

Methodistiaid Creulon Cas

Methodistiaid creulon cas
Mynd i'r capel heb ddim gras.

Medd yr hen rigwm.

Bydd y rhai sydd yn darllen y blog yma'n rheolaidd a'r rhai sydd yn darllen fy nghyfraniadau ar Faes e yn gwybod fy mod, fel arfer, yn amddiffynnol iawn o gapeli anghydffurfiol Cymru.

Ond weithiau mae geiriau'r rhigwm yn gywir. Weithiau mae pethau yn codi ym mywyd y capel na ellir eu hamddiffyn. Mi glywais yn niweddar am ddigwyddiad o'r fath. Digwyddiad na ellir dim ond ei gondemnio gan bob Cristion a gan bawb arall sydd â syniad o degwch a chyfiawnder.

Cyfeirio ydwyf at benderfyniad Capel Seion (MC) Llanrwst i ddanfon llythyr twrne at denant tŷ'r capel tridiau cyn y Nadolig yn ei orchymyn i adel ei gartref. Ie pan oedd aelodau'r capel yn dathlu tymor ewyllys dda yr oedd y capel yn dangos y ffasiwn ddiffyg ewyllys dda at ei denant. Pan oedd yr aelodau yn cofio am dristwch y ffaith nad oedd lle yn y llety i Joseff a Mair, roedd y blaenoriaid yn defnyddio cyfreithwyr i ddweud wrth y tenant nad oedd lle yn y tŷ iddo ef.

Ar wahân i ystyriaethau crefyddol roedd amseriad danfon y rhybudd yn gyffredinol dan dîn. Cafodd y tenant y rhybudd yn y cyfnod pan oedd pob ffynhonnell am gymorth a chyngor yn cau i lawr am bron i ddeng niwrnod. Cafodd ei adel i ddathlu'r ŵyl mewn ofn ac ansicrwydd heb yr un man i droi am gyngor.

Mae'r rheswm pam bod y tenant yn cael ei wneud yn ddigartref yn achos o sbeit plentynnaidd.

Ychydig wythnosau yng nghynt rhoddwyd rhybudd i’r tenant bod ei rhent am gael byw yn y tŷ capel am gael ei gynyddu dros 60%. Wedi ei frawychu gan oblygiadau'r fath gynnydd mewn rhent ar ei gyllid tlawd fe aeth at Gyngor Conwy i ofyn am gymorth a chyngor i weld os oedd hawl gan y capel i godi ei rhent mor uchel. Cytunodd swyddog o'r Cyngor i ysgrifennu at Ysgrifennydd y Capel i geisio cymod rhesymol rhwng tenant a landlord. Yn hytrach na chytuno i unrhyw fath o gymod penderfynodd y capel i ddod a'r denantiaeth i ben gan fod y tenant wedi bod mor hy ag i feiddio gofyn am gymorth.

Mae penderfynu taflu dyn o'i gartref tridiau cyn y Nadolig am reswm mor sbeitlyd yn awgrymu bod blaenoriaid Seion yn fwy o ddilynwyr i ddysgeidiaeth casineb Peter Rachman nag ydynt o ddilynwyr cariad Iesu Grist.

Os digwydd i aelod o Gapel Seion Llanrwst darllen hyn o eiriau hoffwn erfyn arnynt i bwyso ar flaenoriaid y capel i ailystyried eu penderfyniad i wneud eu tenant yn ddigartref ac i dderbyn cynnig y Cyngor i gymodi. Mae straeon o'r fath yma yn adlewyrchu yn ddrwg, nid yn unig ar y capel unigol, ond ar y ffydd Gristionogol yn ei gyfanrwydd.

Cysylltu ag Eglwys Bresbyteraidd Cymru

Blog Gwleidyddol Newydd

Ydy From Amlwch to Magor yn ffordd dda o gyfieithu O Fôn i Fynwy?

Rhowch wybod i'r Hen Ferchetan

Pedr a'r Blaidd Barus

Fe fu Peter Hain a minnau yn gyd dramwyo hen lwybrau dros ddeng mlynedd ar hugain yn ôl pan oeddem ni'n dau, nid yn unig yn ifanc ond yn Rhyddfrydwyr Ifanc. Bellach mae ein llwybrau wedi gwahanu. Mae o wedi teithio'n bell ar draffordd enwogrwydd gwleidyddol y Blaid Lafur tra fy mod i ar goll ar gefnffyrdd dinod cenedlaetholdeb yr asgell de Cymreig.

Er gwaethaf ein gwahanu yr wyf yn dal i barchu'r dyn, ac yr wyf yn methu coelio'r honiadau ei fod bellach yn rhyw fath o sleazeball, llwgr, dan dîn.

Er gwaethaf fy ymddiriedaeth yn fy atgofion hoff o'r dyn, does dim ddwywaith ei fod o wedi methu datgan cyfraniadau enfawr i'w ymgyrch i fod yn is arweinydd Llafur. Cyfraniadau dylid wedi eu datgan o dan y drefn sydd ohoni.

Er degwch i Peter, ers iddo ganfod bod llwyth enfawr o faw ar ei aelwyd y mae o wedi bod yn onest ac yn agored parthed ei fodolaeth. Y mae o, hefyd, wedi cydnabod mae ef sydd yn gyfrifol am y baw gan mae ar ei aelwyd ef ydyw, er nad y fo a'i gosododd yna yn y lle cyntaf.

Mae modd i Peter oresgyn y broblem a derbyn dim mwy na chwip dîn bach am ei gamwedd, os ydyw yn parhau a'i agwedd agor a gonest parthed y broblem. Y perygl mwyaf i Hain yw cyfeillion yn ceisio gwneud cymwynas iddo trwy geisio sgubo'r baw dan y carped a phwyntio bys at eraill.

Blogiau o Gernyw

Dau ( neu ddwy? Cwestiwn i'w gofyn ar Faes-e) Flog sy'n trafod yr ymgyrch genedlaethol yng Nghernyw sydd werth eu gosod ar eich darllenydd yw:

Cornish Democrat. Blog cyfansawdd sydd yn ymdrin â nifer o agweddau o'r sin gwleidyddol yng Nghernyw ac yn cyhoeddi nifer o ddatganiadau gan y Gyngres Geltaidd.

Y Cyng. Dick Cole yw arweinydd Plaid Genedlaethol Cernyw, Mebyon Kernow (Meibion Cernyw) ac yn un sydd yn gwybod o iawn brofiad pa mor ddau wynebog mae'r Rhyddfrydwyr Democrataidd yn gallu bod o gymharu eu hagwedd tuag at Gernyw a'r Gernyweg a'r ffug gefnogaeth y maent yn rhoi i Gymru a'r Gymraeg.

Gan nad ydwyf yn ddeall mawr dim o'r Llydaweg na'r Ffrangeg rwy'n cael anhawster cael dolenni at yr ymgyrch cenedlaethol ac ieithyddol yn Llydaw. Os oes darllenydd mwy amlieithog nag ydwyf i yn gwybod am rai, mi fyddwn yn falch o'u cael er mwyn eu gosod yn y golofn ochor.

Gwleidydd neu Athrawes?

Os ydy'r hen air yn wir does dim o'r fath beth a chyhoeddusrwydd drwg, mae datganiad diweddaraf Miss Jones bod cau ysgolion Gwynedd yn ddrwg yn sicr wedi codi proffil athrawes Ysgol Llan, nid yn unig yn Eco'r Wyddfa a'r Cambrian News ond trwy Gymru benbaladr.

Yn amlwg mae yna wahaniaeth barn ynghylch proffil cyhoeddus Miss Jones, ond yn y ddadl parthed cynnwys ei sylwadau diweddaraf ymddengys ein bod wedi methu peth sylfaenol.

Hwyrach bod gwerth yn ei barn ar gau ysgolion a diffyg gwerslyfrau, ond parthed ei swydd fel athrawes bydda nifer yn awgrymu mae ei gwaith hi yw peidio â bod yn wleidydd ond i ddysgu plant ei dosbarth mewn ffordd effeithlon ac effeithiol.

Cyn belled a bod ei swydd fel athrawes dosbarth dan sylw, nid matter ffilosoffig mo hwn, pa faint bynnag mae hi'n ceisio ei wneud felly. Y maen matter o weithio o fewn polisïau addysg fel ag y maent yn sefyll ac, yn bwysicach byth, i beidio â thanseilio'r polisïau hynny trwy'r fath sylwadau, faint bynnag y mae hi'n anghytuno a nhw.

Hwyrach ei bod hi'n dechnegol gywir wrth ddweud bod cau ysgolion bach am danseilio addysg Gymraeg, ond nid dyna'r pwynt. Y gwir yw mai cau ysgolion yw polisi Awdurdod Addysg Gwynedd - atalnod llawn.

Hwyrach bod angen dadl ar gau ysgolion, ond nid ei gwaith hi yw ei greu nac i'w cyfrannu tuag ati. Mae'r gwir achos yma un un parthed rôl yr athrawes yn y dosbarth.

Hwyrach bod ganddi farn radical sydd angen ei drafod mewn fforwm cyhoeddus, hwyrach ei bod yn credu bod polisïau addysg y sir yn hurt. Ond creu polisïau addysg yw gwaith y cynghorwyr etholedig nid hi! Os ydy Miss Jones am daflu ei het i'r cylch gwleidyddol yn y dyfodol mi gaiff gwneud ei chyfraniad ar yr adeg yna, yn y cyfamser ei swyddogaeth yw gweithredu polisïau’r Awdurdod Addysg.

Bydd gwneud fel arall a pharhau a'i hymgyrch bersonol i wella safon addysg ei disgyblion, fel y mae hi'n gwneud trosodd a thro yn tanseilio, nid yn unig ei safle hi, ond safle pob athro dosbarth trwy'r sir.


Nodyn
Rhaid cydnabod rhywfaint o len ladrad yn y post yma. Yr wyf wedi ei godi oddi wrth blog Yr Athro Dylan Jones Evans, ond wedi cyfnewid sylwadau'r Athro am Brif Gwnstabl Gogledd Cymru i greu sylwad tebyg am wasanaethydd cyhoeddus arall. Mae nifer o wleidyddion a phapurau newydd a sylwebyddion wedi gwneud sylwadau tebyg i rai Dylan am y Brif Copyn. Am ryw reswm dydy'r sylwadau 'ma ddim yn swnio mor "rhesymegol" o’u addasu i sôn am weithwyr cyhoeddus eraill, megis athrawesau, meddygon na hyd yn oed arbenigwyr academaidd ein prifysgolion!

Ysgolion Conwy - problem arall i'r Blaid?

Yn dilyn yn ôl traed Cynghorau Gwynedd ac Ynys Môn, mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy wedi cyhoeddi ei fod am gynnal adolygiad o'i ddarpariaeth addysg gynradd. Mae'r cyngor yn poeni bydd hyd at 3,000 o lefydd gwag yn ysgolion y sir erbyn y flwyddyn 2012, sef bron i dreian y llefydd sydd ar gael ar hyn o bryd.

Yn wahanol i Wynedd dydy Conwy heb ddarparu rhestr o ysgolion sydd dan fygythiad cael eu cau neu eu hadrefnu, ond yn amlwg bydd yr ardaloedd gwledig yn debycach o gael eu heffeithio yn llymach na'r ardaloedd poblog arfordirol. Yr ardaloedd gwledig, fel Nant Conwy, yw'r ardaloedd lle mae Plaid Cymru ar ei gryfaf. Er nad yw'r Blaid yn rheoli yng Nghonwy megis yng Ngwynedd mae hi'n rhan o'r glymblaid sydd yn rheoli. Gan hynny fe all y broses adrefnu ysgolion yng Nghonwy profi mor niweidiol a rhanedig i Blaid Cymru yma ac ydyw yng Ngwynedd.

Yn sicr dydy pethau ddim yn argoeli'n dda i'r Blaid ar gyfer etholiadau cyngor mis Mai yn y gogledd orllewin.

Oherwydd mae clymblaid sydd yn rheoli yng Nghonwy bydd modd i'r bai am gau ysgolion cael ei rhoi ar y Ceidwadwyr a'r cynghorwyr annibynnol hefyd. A gan mae llywodraeth Llafur y Cynulliad a orfododd yr arolygiad ar y cyngor bydd rhaid i Lafur ysgwyddo rhywfaint o'r bai hefyd. Sydd yn gadael y Rhyddfrydwyr Democrataidd fel yr unig un o'r pleidiau mawr heb faw ar eu dwylo. Dim ond pum aelod sydd gan y Rhyddfrydwyr yng Nghonwy ar hyn o bryd, ond mae'r blaid wedi bod yn dipyn o rym yn y sir yn y gorffennol. A fydd adrefnu ysgolion yn fodd i'r Rhyddfrydwyr codi eto? Neu a fydd Llais Pobl Gwynedd yn croesi'r ffin ac yn sefyll yng Nghonwy hefyd?

Nadolig Llawen Traddodiadol Cymreig

Mae 'na nifer o bethau, gweddol newydd, sydd bellach yn rhan o draddodiad hanesyddol y Nadolig. Mae'n debyg mae Albert, gwr y Frenhines Victoria oedd yn gyfrifol am y goeden Nadolig sydd yn must have ym mhob tŷ yng Ngwledydd Prydain bellach. Hysbyseb gan Coca-Cola ym 1931 sydd yn gyfrifol, yn ôl y son, am y dyn barfog yn ei benwynni a'i wisg goch, a J Glyn Davies sy'n gyfrifol am enw Cymraeg y gwron Siôn Corn.

Mae'r pethau yma mor gyffredin bellach fel ei bod yn anodd credu bod yna rhai ar dir y byw (gan gynnwys fy rhieni) sydd yn hyn na thraddodiad Siôn Corn a bod y goeden Nadolig wedi ymddangos yn beth newydd estron i bobl yr wyf yn eu cofio, megis fy hen daid.

Rhan arall o draddodiad y Nadolig cyfoes yw clywed arweinwyr crefyddol yn cwyno bod y seciwlar wedi dwyn y Nadolig oddi wrth y Cristionogion. Bod ystyr ac ysbryd y Nadolig wedi ei golli.

Traddodiad anghydffurfiol bu traddodiad crefyddol Cymru ers dros ddwy ganrif. Dydy anghydffurfwyr ddim yn dathlu gwyliau eglwysig. Mae anghydffurfiwr go iawn yn credu bod rhaid cofio am enedigaeth, bywyd, dysgeidiaeth, marwolaeth ac atgyfodiad yr Iesu yn barhaus - nid jyst ar ddyddiau arbennig. Cystal cofio am enedigaeth y Crist ar Fawrth y pymthegfed ag ar Ragfyr y 25in.

Dydy'r Nadolig ddim yn perthyn i draddodiad crefyddol y Cymry o gwbl, a nonsens yw i grefyddwyr Cymru cwyno am golli gwir ystyr gŵyl nad oedd ystyr iddi erioed yn ein traddodiad Cristionogol arbennig ni.

Gall Gristion o Gymro mwynhau hwyl yr ŵyl fel rhan o ddathliad cymdeithasol neu ymwrthod a'r ŵyl fel rhywbeth sy'n perthyn i'r byd. Yr hyn na all Cymro Efengylaidd Cristionogol gwneud yw cwyno am sarhad Nadoligaidd trwy honni bod pobl wedi dwyn oddi wrthym rywbeth nad oedd yn eiddo i'n traddodiad cynhenid yn y lle cyntaf!

Nadolig Llawen i holl ddarllenwyr blog yr HRF. Mwynhewch yr ŵyl trwy loddest, trwy weddi neu trwy'r ddau!

Rwy’n Licio Stroberis a Chrîm ac yn Hoffi Mefus a Hufen

Dros bymtheg mlynedd ar hugain yn ôl, bellach, cafodd perthynas annwyl imi gais gan HTV i wneud darn nodwedd am bysgota cimychiaid o borthladd y Bermo ar gyfer Y Dydd a Report Wales.

Dyn uniaith Gymraeg, i bob pwrpas ymarferol ydoedd. Cymro coeth a chywir ei Gymraeg, yn gynefin a phob ymadrodd traddodiadol Cymraeg oedd yn perthyn i'r diwydiant pysgota cimychiaid, ac yn un o'r olaf i ddefnyddio'r fath ymadroddion yn naturiol didrafferth.

Roedd o'n siaradwr Saesneg gwan a thrwsgl, efo acen josginaidd ac yn swnio fath a thwpsyn yn ei estroniaeth. Er gwaethaf hyn, roedd o'n fodlon digon i wneud y rhaglen yn y Saesneg ond yn poeni nad oedd ei Gymraeg yn ddigon dda ar gyfer Y Dydd.

Roedd fy niweddar Fam yng nghyfraith yn Gymraes rugl, yn siarad y Gymraeg yn naturiol fel y siaradwyd hi yng ngwaelodion Dyffryn Conwy am ganrifoedd. Ond, o ddeall bod ei merch yn canlyn pregethwr, o bob peth, yn penderfynu bod rhaid iddi siarad Saesneg yn fy nghwmni gan nad oedd ei Chymraeg yn ddigon da i'w defnyddio o flaen pregethwr! Er gwaetha'r ffaith mae chwarter Sais, Cymraeg ail iaith, oedd y pregethwr dan sylw.

Mae diffyg hyder Cymry Cymraeg i siarad Cymraeg ac i ddefnyddio'r Gymraeg yn fwy o fygythiad i ddyfodol yr iaith nag ydy'r mewnlifiad, o bell ffordd.

Mae'n bwysig i ymgyrch yr iaith bod y syniad o Gymraeg diffygiol yn cael ei ddifa. Mae siarad Cymraeg yn bwysicach na siarad Cymraeg cywir. Gwell yw dweud rwy’n licio stroberis a chrîm na throi i'r Saesneg!

Ond mae cadw safonau ieithyddol yn bwysig hefyd, os am gadw'r iaith Gymraeg yn fyw mae'n rhaid wrth gywirdeb iaith. Mae'n rhaid i ddefnyddwyr y Gymraeg cyhoeddus bod yn ramadegol cywir eu Cymraeg. Mae rhaid i Vaughan Roderick, Bethan Gwanas, Gerallt Lloyd Owen ac ati Hoffi Mefus a Hufen yn hytrach na stroberis a chrîm!.

Ond dyma'r cyfyng gyngor: Lle mae'r we yn ffitio i mewn i'r ddadl cywirdeb iaith?

Wrth ddanfon y post 'ma rwyf yn ei gyhoeddi (ei chyhoeddi?) yn yr iaith Gymraeg, os gyhoeddi mae'n rhaid sicrhau bod y cyhoeddiad yn parchu holl reolau'r iaith. Does dim gwahaniaeth rhwng cyhoeddi yn gyhoeddus yma na chyhoeddi ar Garreg Gwalch neu Lolfa.

Ond ar y llaw arall ai cyhoeddiad, neu sgwrs ar lein yw blog? Fi'n dymuno dweud fy neud fel dwi'n dweud o yma, boed yn ramadegol gywir neu ddim; ond a oes gennyf hawl i wneud hynny heb y sicrwydd bod fy Nghymraeg yn swyddogol digon dda?

Ydy’r ymateb yma i'r post yma yn deg?

Emynau Cymraeg yn Anghristionogol?

Yn y Daily Post ddoe (tud 11 - dim linc ar gael) roedd yna adroddiad o dribiwnlys diwydiannol lle'r oedd hogan yn honni ei fod wedi ei cham-drin yn y gweithle ar sail rhagfarn grefyddol.

Mae Louise Hender yn dwyn yr achos yn erbyn cwmni gofal o'r enw Prospects. Mae Prospects yn elusen Gristionogol sydd a'i phencadlys yn swydd Berkshire ac sydd â chartref gofal i bobl ag anawsterau dysgu yn Llandudno. Yn 2005 fe gymerodd Ms Hender cyfnod o absenoldeb mamolaeth ac wedi dychwelyd i'r gwaith darganfydd bod y cartref wedi troi yn llawer mwy "Cristionogol" nag y bu.

Ym mysg y newidiadau i Gristionogeiddio'r lle oedd Welsh hymns were replaced with Christian songs !

Am Glod i Gollwyr!

Enillwyr gwobr rhaglen AM-PM BBC Wales am ymgyrch gorau'r flwyddyn eleni oedd Chris Bryant AS a Leighton Andrews AC am eu hymgyrch i gadw ffatri Burberry y Rhondda ar agor. Llongyfarchiadau mawr i'r ddau ar eu gwobrau.

Ond, oni chaewyd y ffatri er gwaethaf pob ymgyrch? Oni chollwyd yr ymgyrch arbennig yma?

Os mae brwydr a gollwyd oedd ymgyrch gorau'r flwyddyn, ba glod sydd, o fod yn ymgyrchydd gorau?

Jac y Cymry

Nid ydwyf, am resymau amlwg, yn or-hoff o'r syniad o gynnwys symbol Cymreig ar Jac yr Undeb, ond fe wnaeth y ddau awgrym isod codi gwen:





Diolch i Paul Flynn AS

Biniau Peryglus!

Mae llawer o drafodaeth wedi bod yn diweddar yn erbyn yr arfer o gasglu biniau lludw yn bymthegnosol yn hytrach nag yn wythnosol fel bu'r arfer ers degawdau.

Mae'r nifer o'r dadleuon wedi eu hen arfer: drewdod, pryfaid, pydredd, llygod, blerwch, cathod; ac ati. Ond mi glywais ddadl newydd (i mi o leiaf) heno.

Yn ôl cyn cyd-weithiwr imi, sydd bellach yn gweithio mewn adran damweiniau ac argyfwng ysbyty, roedd damweiniau a oedd yn ymwneud a bin sbwriel yn bethau achlysurol iawn yn yr adran gynt. Mor brin, bod stori'r boi a anafwyd yn ei fin yn peri chwerthin yn y gyfadran. Ers i ddalgylch yr ysbyty dechrau casglu biniau yn bymthegnosol mae achosion o'r fath wedi dod yn gyffredin iawn, iawn. Mor gyffredin fel eu bod yn achosi pwysau ychwanegol ar yr uned damweiniau.

Mae'r anafiadau, gan amlaf, yn digwydd o herwydd bod pobl yn neidio yn eu biniau i geisio gwasgu'r gwasarn a chael mwy o rwtsh yn y bin.

Mi fyddai'n ddifyr gwybod os oes yna ystadegau swyddogol i gefnogi'r dystiolaeth anecdotaidd yma. Ac os oes, diddorol bydda wybod faint o gost ychwanegol sy'n cael ei godi ar y GIG trwy'r arfer o gasglu biniau pob pythefnos.

Pleidleisiau y Loteri

Yr wyf wedi pleidleisio dwywaith heddiw. Yn gyntaf mi fwriais bleidlais i brosiect sy'n ceisio adfer parc cyhoeddus Dolgellau, i ennill nawdd o Gronfa'r Loteri Fawr; yn ail mi roddais gefnogaeth i brosiect Sustrans Connect2 i dderbyn arian o Gronfa £50 Miliwn y Bobl.

Rhaid cyfaddef fy mod i heb bleidleisio mewn modd gwrthrychol, trwy edrych ar yr holl brosiectau dan sylw a chefnogi'r un mwyaf haeddiannol. Mi fwriais fy mhleidlais am resymau plwyfol a hunanol. Bydd aelodau o fy nheulu sy'n byw yn y dre yn cael bendith o barc Dolgellau, a phrosiect Sustrans yw'r unig un o'r pedwar dan sylw sydd yn cael effaith uniongyrchol ar Gymru. Mae'n siŵr bod mwyafrif o'r rai sydd wedi bwrw pleidlais wedi gwneud hynny am resymau unigoliaeth yn hytrach na rhai gwrthrychol.

Os nad yw'r arian yn cael ei rannu ar sail wrthrychol mae'n rhaid amau cyfiawnder rhannu grantiau'r Loteri trwy bleidlais boblogaidd. Mae Dolgellau yn cystadlu am grant yn erbyn prosiect yn Nhreffynnon. Poblogaeth y naill dref yw 2,700 tra bod y llall a phoblogaeth o 8,700, mae'r rhifyddeg yn rhoi mantais glir ac annheg i Dreffynnon. Nos yfory bydd pentref bach Penarlâg yn cystadlu yn erbyn dinas fawr Abertawe am arian!

Mae yna ambell i achos da sydd ag apêl fwy poblogaidd nag eraill. Bydda brosiect i helpu plant bach sâl yn sicr o ddenu llawer mwy o gefnogaeth na phrosiect i helpu oedolion sy'n gaeth i gyffuriau er enghraifft. Mae'n haws i brosiectau poblogaidd denu arian o ffynonellau eraill nag ydyw i'r achosion llai poblogaidd. Gan hynny yr achosion llai poblogaidd sydd a'r angen fwyaf am grant.

Mae yna rywbeth ffiaidd yn y syniad o drin achosion da fel cystadleuwyr mewn sioe cwis câs, lle mae'r enillydd yn ennill popeth a'r collwr yn cael ei drin fel y ddolen gwanaf, sy'n cerdded i ffwrdd efo dim.

Rwy'n credu'n gryf dylid rhoi'r gorau i ddosbarthu arian elusennol mewn ffordd mor annheg a chael hyd i ffordd sydd yn ymdrin â phob cais mewn modd cytbwys a gwrthrychol.

Cymru, Lloegr a thegwch ar y Bîb

Mae'r BBC am gynnal arolwg i weld os ydy digwyddiadau yng Nghymru, Yr Alban a Gogledd yr Iwerddon yn cael cynrychiolaeth deg ar raglenni Newyddion Prydeinig y Sianel.

Prin fod angen gwario miloedd ar y fath arolwg. Mae'r ateb yn glir. Prin iawn yw'r wybodaeth am wledydd llai'r DU ar raglenni megis News at Ten .

Pe bai dyn yn dirymu ar newyddion Prydeinig y BBC am wybodaeth o'r cynulliad eleni, yr unig beth fyddai'n gwybod, bron, yw bod y Cynulliad wedi lladd Siambo.

Ond rwy'n amau bod yr arolwg yn edrych ar y cwestiwn anghywir. Mae gan Gymru a'r Alban eu gwasanaethau newyddion cenedlaethol eu hunain. Mae'n wir fod gormod o bobl yn dewis peidio gwylio newyddion Cymreig - ond cwestiwn arall yw hynny. Yr unig wlad sydd heb wasanaeth newyddion a materion cyfoes cenedlaethol yw Lloegr.

Mae modd imi wylio rhaglenni sydd yn ymwneud a gwleidyddiaeth unigryw fy ngwlad. Does dim modd i'r Sais gwneud yr un peth. Mae'r Sais yn hollol ddibynnol ar y gwasanaeth Prydeinig.

Ers datganoli mae gan Loegr gwleidyddiaeth unigryw sydd yn wahanol i wleidyddiaeth Cymru, yr Alban a Gogledd yr Iwerddon. Gwendid mwyaf gwasanaethau newyddion y BBC (a sianeli eraill) yw nad ydynt yn cydnabod hyn trwy greu rhaglenni Saesnig.

Pe bai gwasanaeth cenedlaethol i Loegr yn cael ei greu rwy'n sicr mae un o sgil effeithiau hynny byddid cynrychiolaeth decach o holl wledydd y DU ar y gwaddol o raglenni Prydeinig.

Tân Gwyllt Cymreig?

Mae yna nifer o resymau dros beidio â dathlu gwyl Guto Ffowc. Yn amlwg mae'n wyl Prydeinllyd - yn cael ei ddathlu ar raddfa Brydeinig ac yn cael ei gynnal i ddathlu goroesiad Senedd a Brenin Lloegr.

Mae o'n wyl sy'n annog anoddefgarwch crefyddol, yn dathlu ymosodiad ar ryddid barn ac yn clodfori agwedd ffiaidd tuag at drosedd a chosb..

Ond mae'r plantos yn mwynhau noson tân gwyllt a dim ond rhiant crintachlyd bydda am rwystro eu plant rhag ymuno yn yr hwyl o herwydd cywirdeb gwleidyddol.

Be mae rhiant gwladgarol Cymreig am wneud, felly? Be am gael noson tân gwyll i ddathlu digwyddiad cenedlaethol Cymreig yn ystod yr un cyfnod o'r flwyddyn? Oes yna ddigwyddiadau addas ar gael?

Tân Gwyllt Cymreig?

Mae yna nifer o resymau dros beidio â dathlu gwyl Guto Ffowc. Yn amlwg mae'n wyl Prydeinllyd - yn cael ei ddathlu ar raddfa Brydeinig ac yn cael ei gynnal i ddathlu goroesiad Senedd a Brenin Lloegr.

Mae o'n wyl sy'n annog anoddefgarwch crefyddol, yn dathlu ymosodiad ar ryddid barn ac yn clodfori agwedd ffiaidd tuag at drosedd a chosb..

Ond mae'r plantos yn mwynhau noson tân gwyllt a dim ond rhiant crintachlyd bydda am rwystro eu plant rhag ymuno yn yr hwyl o herwydd cywirdeb gwleidyddol.

Be mae rhiant gwladgarol Cymreig am wneud, felly? Be am gael noson tân gwyll i ddathlu digwyddiad cenedlaethol Cymreig yn ystod yr un cyfnod o'r flwyddyn? Oes yna ddigwyddiadau addas ar gael?

Diwrnod Cefnogi Siopau Bach

Mae'n debyg bod heddiw wedi ei bennu yn Ddiwrnod Cefnogi Siopau Bach.

Mae Undeb yr Annibynwyr am inni brynu ein nwyddau heddiw yn siop y pentref yn hytrach na'r archfarchnadoedd mawr.

Syniad clodwiw iawn rwy'n siŵr. Yn anffodus y cyntaf imi glywed am y cynllun oedd wrth imi godi copi o'r Cymro yn Tesco 'pnawn yma - yr unig siop yn yr ardal hon sy'n gwerthu'r papur.

Ysgolion Gwynedd

Mi fydd yn anodd ar y naw i Blaid Cymru cadw ei gafael ar Gyngor Sir Gwynedd ar ôl etholiadau mis Mai nesaf os ydy'n bwrw 'mlaen a'r cynllun addysg a gyhoeddwyd ddoe. Cynllun bydd yn cael effaith andwyol ar dros 80% o ysgolion cynradd y sir. Mae cyhoeddi cynllun o'r fath namyn chwe mis cyn etholiad megis gweithred o hunanladdiad gwleidyddol ac yn anodd iawn ei ddeall yn nhermau gwleidyddol, heb son am ei effaith ar addysg yn y sir.

Yn ardaloedd cryfaf y Blaid, Dwyfor a Meirionnydd, dim ond dwy ysgol arbennig sydd yn cael eu hamddiffyn rhag y fwyell!

Rwy'n ddeall mae Llywodraeth Lafur y Cynulliad diwethaf a orfododd pob sir yng Nghymru i edrych ar strwythur eu hysgolion cynradd, felly tal hi ddim i ambell i gefnogwr y Blaid Lafur i lyfu gên yn ormodol am y sefyllfa. Ond wedi dweud hynny rwy’n methu yn fy myw a deall pam bod cyngor Plaid Cymru Gwynedd wedi penderfynu ymateb i orchymyn y llywodraeth Lafur mewn modd mor eithafol.

Mae rhai agweddau o'r polisi a gyhoeddwyd ddoe yn gwbl annealladwy. Pam bod y cyngor wedi penderfynu cau Ysgol y Clogau? Mae gan y Clogau 39 o ddisgyblion ar ei lyfrau (nid y 25 mae'r cyngor yn honni). Mae Ysgol y Ganllwyd, sydd ag 20 o blant, ac yn yn nes at ei hysgol gynradd agosaf nag ydyw Ysgol y Clogau am ei gadw ar agor fel safle addysgol. A'i geisio ennill y frwydr trwy osod ysgol yn erbyn ysgol yw'r diben? Does dim synnwyr yn y peth!

Mae dwy ysgol gynradd Dolgellau ymysg yr ysgolion cynradd mwyaf yng Ngwynedd. Gan eu bod ar draws y ffordd i'w gilydd hwyrach bod synnwyr yn y syniad o'u huno yn weinyddol, ond mae eu cau a'u huno a'r ysgol uwchradd er mwyn creu un ysgol 3-16 oed yn orffwyll ac yn ymylu ar fod yn anfoesol.

Mae'r syniad o fynd i'r ysgol fawr yn gam bwysig yn natblygiad plentyn, mae'n rhan o dyfu fyny a derbyn cyfrifoldeb. Mae'r cam yma i'w dynnu oddi ar blant Dolgellau (ac, o bosib, plant Harlech hefyd). Pe bawn yn dad i blentyn 3 neu 4 oed byddwn yn anfodlon a'r syniad bod y bychan am fentro i fyd addysg mewn ysgol oedd yn cynnwys plant mawr, cyhyrog, ffiaidd eu tafodau a llawn hormonau 16 oed. Pe bawn yn gwr ifanc 16 oed ar drothwy dod yn oedolyn ni fuaswn am fynychu'r un ysgol a babanod 3 oed.

Mae cynlluniau Gwynedd yn ddrwg i addysg ac yn wleidyddiaeth farwol i'r Blaid. Mae'n rhaid i'r Blaid yng Ngwynedd taflu'r cynllun hurt yma allan ar y cyfle cyntaf un.

Cydsyniad Tybiedig

Ar ddiwedd pob Sesiwn Lawn o'r Cynulliad mae aelod o'r meinciau cefn yn cael codi pwnc o ddiddordeb iddo / iddi mewn dadl fer. Dr Dai Lloyd gafodd y fraint ddoe, a'i bwnc oedd Cydsyniad Tybiedig ar gyfer rhoi organau.

Os digwydd i ddyn marw yn sydyn ond yn weddol iach - trwy ddamwain, dyweder - mae modd defnyddio nifer o ddarnau iach o'i gorff ar gyfer trawsblaniadau. Ar hyn o bryd mae'n rhaid i'r unigolyn cydsynio cyn ei farwolaeth i gael defnyddio ei organau neu mae'n rhaid i'w berthynas agosaf cydsynio ar ôl ei farwolaeth.

Cyn imi briodi, tra roedd fy nhad yn berthynas agosaf imi, roeddwn yn cario cerdyn rhoddwr. Mae'r hen ddyn yn credu bydda ddoctor, o weld y cyfle i achub 5 bywyd trwy aberthu un, yn dewis aberthu'r un bywyd yna yn hytrach na cheisio ei achub. Gan hynny mi fyddai'n gwrthod rhoi cydsyniad rhoi organ ar ôl farwolaeth un o'i blant. Rwy'n anghytuno, ond yn parchu ei farn - dyna paham yr oeddwn yn cario'r cerdyn.

Ers imi briodi rwy'n gwybod bod fy mherthynas agosaf bellach, Mrs HRF, yn gefnogol i roi organau - ond mae hi'n credu mai temtio ffawd yw cario cerdyn rhoddwr. Rwy'n anghytuno a hi hefyd, ond i barchu ei barn nid ydwyf yn cario cerdyn mwyach ac nid ydwyf ychwaith (am yr un rheswm) wedi cofrestru fel rhoddwr.

Mae Dr Lloyd yn awgrymu dylid newid y drefn. Yn hytrach na derbyn bod unigolyn yn gwrthod rhoi ei organau oni bai bod yna brawf o'i bodlonrwydd (cerdyn neu enw ar restr), sef y drefn bresennol; dylid derbyn bod unigolyn yn cydsynio i ddefnyddio ei organau ar gyfer trawsblaniad oni bai ei fod o, neu aelod agos o'i deulu, yn gwrthwynebu.

O ran rhoi organau bydda'r syniad o gydsyniad tebygol yn gwneud pethau yn haws i mi, ond, mae'r cynsail bydda'r fath drefn yn creu yn fy mhoeni. Mae'r syniad bod dyn yn cytuno oni bai ei fod yn anghytuno yn syniad gwrthun i'w tybio, ac yn arf peryglus i roi i wleidyddion (a gwleidydd yw Dr Dai bellach, yn hytrach na meddyg, cofier).

Mae modd cofrestru i roi organau yn wirfoddol trwy ymweld â'r wefan yma.

3500 iaith ar fin farw

Diolch i Peter D Cox am y ddolen at yr erthygl yma yn National Geographic 18 Medi eleni:

Languages Racing to Extinction

Erthygl sy'n honni bydd dros hanner o ieithoedd cyfredol y byd wedi marw cyn diwedd y ganrif, a bod ieithoedd yn marw allan yn gynt nag ydy rhywogaethau.

Erthygl frawychus ond gwerth ei ddarllen.

Gwarth Titwobble yn y Teulu

Pan ddaw'r copi newydd o Golwg i'r Tŷ 'ma mi fydd gennyf, fel arfer, rhyw sylw bachog i'w gwneud ar y blog am ei gynnwys gwleidyddol.

Mae hynny'n amhosibl heddiw gan fy mod am guddio fy mhen mewn cywilydd.

Yr wyf yn gwrido o weld y copi cyfredol! Ar y tudalen blaen ac eto ar dudalen 24 mae yna lun o fy nghyfnither hoff Olwen Levold. Roedd Mam Olwen nid yn unig yn fodryb imi ond yn athrawes ysgol Sul arnaf hefyd. Teulu Olwen oedd ochor barchus y teulu!

Roedd Olwen a fi yn arfer cyd fodio i gyfarfodydd o Gymdeithas yr Iaith a Mudiad Adfer efo'n gilydd ac yn arfer cynllwynio yn ein glaslencyndod i wirio holl broblemau'r byd

Ond ow! ac och! dyma Olwen yn ymddangos yng Ngolwg, ar ei newydd wedd, fel Teresa Titwobble o' Tool. Cywilydd a gwarth i'r teulu. A oes modd imi godi fy mhen mewn cymdeithas barchus eto gan wybod bod Titwobble yn y teulu?

I'r rhai ohonoch sy'n ymhyfrydu yn y fath ychafinas, bydd sioe Olwen Bei-Ling Burlesque i'w gweld yn Theatr y Chapter, Caerdydd ar Hydref 5ed a'r 6ed. Diolch byth mae yng Nghaerdydd ydyw ac nid yn Nolgellau!!!!!

Clod, Dave Collins a'r Gymraeg

Mae erthygl olygyddol y rhifyn cyfredol o'r cylchgrawn Golwg yn awgrymu bod blogwyr gwladgarol Cymru wedi ennill rhyw fath o fuddugoliaeth fawr trwy ddiswyddiad Dave Collins.

Fel Sanddef a Welsh Ramblings, rwy'n methu gweld buddugoliaeth nac achos ymffrost yn y ffaith bod tad i deulu ifanc wedi ei roi ar y clwt am ddim byd mwy na mynegi sylw ar flog.

Er anghytuno yn chwyrn a barn Dave Collins rwy'n credu bod y ffordd y mae o wedi ei drin gan ei gyflogwyr yn warthus, yn llawdrwm ac yn gwbl anghyfiawn. Ac o ystyried mae plaid, honedig, y gweithwyr oedd y cyflogwr a'i diswyddodd mai'n brawf o ragrith a haerllugrwydd ymrwymiad y Blaid Lafur at hawliau gweithwyr.

Cofio 1997

Un o'r pethau sydd yn mynd dan fy nghroen i wrth gofio 1997 yw'r honiad bod y rhai a methodd pleidleisio ar y diwrnod naill ai yn dawel yn erbyn datganoli, neu yn rhy ddi-hid i drafferthu pleidleisio.

Ar ddiwrnod y bleidlais cafodd fy Mam yng nghyfraith trawiad ar ei chalon, danfonwyd hi i'r ysbyty am chwech y bore, fe fûm i, fy ngwraig, chwaer fy ngwraig a fy mrawd yng nghyfraith yn yr ysbyty trwy'r dydd yn disgwyl y gwaethaf. Am hanner awr wedi deg y nos cawsom gwybod bod Mam wedi dod dros y gwaethaf a bod gobaith iddi gael gwellhad.

Dyna bump pleidleisiwr, pob un yn gefnogwyr datganoli, fel mae'n digwydd, na phleidleisiodd ar y diwrnod AM RESWM NAD OEDD DIM I'W GWNEUD A DIFATERWCH. Rwy'n siŵr bod hanesion tebyg ym mysg y gwrthwynebwyr hefyd.

Peidied neb honni mae difaterwch oedd y rheswm dros bob diffyg pleidlais!

Y Blaid a Democratiaid Lloegr

Yn union wedi etholiad 2005 mi ddanfonais bwt o lythyr at Elfyn Llwyd, arweinydd Seneddol Plaid Cymru San Steffan. Dyma ei gynnwys:

Annwyl Elfyn,

Er gwaethaf pob ymdrech i'w trechu, mae pobl "ar y stryd" yn dal i deimlo bod Plaid Cymru yn blaid "gwrth Seisnig" ac yn amherthnasol i wleidyddiaeth Prydain Fawr.

Gai awgrymu rhywbeth bach gellir ei wneud i newid rhywfaint ar yr agwedd yma? Rhywbeth gellir ei wneud yn syml heb gost, heb newid strwythur y Blaid a heb newid polisïau.

Mae yna blaid weddol newydd yn Lloegr - wedi sefyll am ddim ond yr ail dro, mi gredaf, yn yr etholiadau diwethaf, sef yr English Democrat Party. Yn wahanol i bleidiau cenedlaethol Seisnig o'r gorffennol dydy'r blaid yma ddim yn hiliol nac yn asgell dde eithafol. Ei nod yw ennill i Loegr Senedd gyda'r un grymoedd a Senedd yr Alban - trwy raid bydda ennill y nod yma yn rhoi'r un grymoedd i Gymru.

Trwy gydweithio tipyn bach gyda'r Blaid yma - gwahodd aelod i siarad yn y gynhadledd nesaf, cael aelod mewn ambell i gynhadledd i'r wasg ar y cyd gyda'r SNP - ffeirio hanner awr o gymorth canfasio - gellir rhoi neges seicolegol i bobl Cymru bod polisïau cyfansoddiadol y Blaid YN berthnasol i BOB rhan o wledydd Prydain ac yn bolisïau sydd â neges bositif ynddynt i Loegr a hawliau pobl Lloegr yn hytrach na'u bod yn wrth-Seisnig.


pob hwyl

Alwyn

Dyma'r ateb, siomedig cefais:

Annwyl Alwyn

Diolch am yr e-bost isod ac am dy sylwadau.


Fel mae'n digwydd rwyf wedi cael gwahoddiad i annerch Cynhadledd yr English Democrats Party ond mae eu syniadau nhw ar ddyfodol Ewrop yn gwbl wrthyn yn anffodus. Oherwydd hynny mae hi yn anodd iawn gen i ystyried cydweithio hefo nhw - ond fe gymeraf y pwynt yr wyt yn ei wneud.

Dymuniadau gorau.

Yn ddiffuant

Elfyn.

Rwy'n deall pwynt Elfyn, yr wyf innau yn anghytuno a nifer o bolisïau Democratiaid Lloegr hefyd. Ond onid pwrpas datganoli / annibyniaeth yw caniatáu i wledydd gwneud eu penderfyniadau eu hunain? Mae awgrymu bod rhaid i Genedlaetholwyr Cymru, yr Alban, Cernyw a Lloegr bod yn gytûn ar bopeth cyn cael cytundeb i gydweithio yn drewi o Unoliaeth imi!

Ta waeth, yr wyf yn falch o weld bod yr SNP yn llai cibddall nag ydy Elfyn Llwyd, a bod yr SNP wedi danfon gwestai i Gynhadledd y Democratiaid Seisnig dros fwrw'r Sul diwethaf. Rwy'n gobeithio yn arw bydd Plaid Cymru yn gweld y goleuni cyn bo hir!

Gliniaduron y Blaid (eto)

Un o'r polisïau mwyaf gwreiddiol i'w gosod gerbron yr etholwyr yn ystod etholiadau mis Mai oedd polisi Plaid Cymru i gynnig gliniaduron i bob plentyn ysgol. Mae cynllun peilot ar gyfer y polisi yn rhan o gytundeb Cymru'n un, ond does dim son di bod hyd yn hyn parthed pa bryd bydd y cynllun peilot yn cychwyn.

Mae ysgol uwchradd ar ynysoedd Yr Hebrides wedi achub y blaen ar y Blaid trwy gynnig gliniadur i bob un o blant Ysgol Uwchradd Bowmor ar Ynys Islay. Hyd yn hyn mae'r cynllun wedi bod yn llwyddiannus ac yn boblogaidd iawn ymysg rhieni, y plant a'u hathrawon.

Un o'r cwynion gan y pleidiau eraill am gynllun y Blaid oedd y gost (fel arfer). Mae'r cynllun Albanaidd yn un llawer drytach y pen nag yr un a bwriadwyd gan y Blaid. Mae ysgol Bowmor wedi gwario £750 y disgybl er mwyn cael cyfrifiaduron a meddalwedd o'r safon uchaf. Ond er gwaethaf y gost roedd prifathro'r ysgol yn awgrymu bod y prosiect yn mynd i arbed llawer o arian i'r ysgol yn y tymor hir. Yn wir roedd o'n awgrymu ar Politics Scotland prynhawn 'ma bydd modd prynu cyfrifiaduron i ddisgyblion newydd y flwyddyn nesaf allan o hanner yr arbedion bydd yr ysgol yn gwneud ar ei fil ffotocopïo yn unig.

Mae'r cynllun yma yn yr Alban yn un i'r Blaid cadw llygad arno fel prawf bod rhai o'i syniadau ddim cweit mor wirion ag y mae rhai o wrthwynebwyr y Blaid yn awgrymu.

Symyd o'r Bae i'r Gyffordd, da neu ddrwg?

Yn ôl tudalen blaen y rhifyn cyfredol o'r Cymro (14.09.07) mae Gareth Jones AC yn gandryll o herwydd y penderfyniad i ohirio'r cynllun i adleoli adrannau o'r Cynulliad Cenedlaethol i Gyffordd Llandudno am o leiaf dwy flynedd.

Rwy'n cytuno a llawer o gŵyn Mr Jones:

Mae angen i Gymru Gyfan elwa o ddatganoli ac mae'n rhwbio halen i'r briw yn yr ardal yma fod swyddi wedi mynd i Ferthyr Tudful a bod rhai i Aberystwyth ar eu ffordd

Rwy'n cydymdeimlo a llawer o rwystredigaeth Mr Jones bod y Cynulliad, unwaith eto, yn trin y gogledd mewn modd eilradd. Os yw'r Cynulliad, wir yr, am fod yn Gynulliad Cenedlaethol, mae'n rhaid iddi brofi i bobl, o bob parth o'n gwlad, mae nid Cynulliad Caerdydd mohoni!

Ond, mae gan nifer o bobl Conwy amheuon parthed cynllun y Gyffordd. Maent yn teimlo mae symud 600 o swyddi o Gaerdydd yw'r bwriad yn hytrach na chreu cyfleoedd i bobl leol.

Yr unig swyddi i bobl leol sy'n debygol o fod ar gael yn y Gyffordd bydd swyddi isel eu cyflog megis swyddi glanhawyr. Bydd y swyddi cyflog mawr i gyd yn cael eu cyflenwi gan Goloneiddwyr o Gaerdydd sy'n cael eu symud o'r ddinas i'r stics!

Siawns bod mymryn bach o ymyl arian i'r cwmwl o ohirio'r prosiect yn y Gyffordd. Sef y cyfle i bobl sir Conwy gwerthuso'r prosiectau i symud swyddi o Gaerdydd i Ferthyr ac Aberystwyth a chael gweld os ydynt yn cynnig mantais i bobl leol yn hytrach na'u bod yn ddim byd llai nag ymerfariad o symud cyrff o Gaerdydd i'r Gogledd.

Dim Darlledu Cymraeg o Gynhadledd y Blaid

Mae Adam Price yn honni yn y rhifyn cyfredol o'r Western Mail mae Cynhadledd y Blaid eleni, sydd yn cychwyn yn Llandudno heddiw, bydd y gynhadledd bwysicaf yn hanes y Blaid erioed. Mae peth cyfiawnhad i froliant yr AS, dyma fydd y gynhadledd gyntaf yn ei hanes i'w cynnal gyda'r Blaid yn rhan o lywodraeth ein gwlad.

Er gwaethaf pwysigrwydd y Gynhadledd ymddengys bydd Golygydd Materion Cymreig y BBC (a blogiwr gwleidyddol Cymraeg y gorfforaeth) yn rhy brysur i'w fynychu. Ac, am y tro cyntaf imi gofio ers i'r sianel cael ei sefydlu, bydd dim un rhaglen o'r gynhadledd yn cael ei ddarlledu ar S4C.

Yr ateb i 'Luned

Yn ystod yr Eisteddfod Genedlaethol roedd Eluned Morgan yn pryderu am y ffaith bod cyn lleied o bobl Cymraeg eu hiaith yn cefnogi'r Blaid Lafur bellach. O dan nawdd Cymdeithas Cledwyn mae hi, Meri Huws (cyn Cadeirydd CyIG) ac Alun Davies AC am gynnal gweithgor ymchwil i geisio'r rhesymau pam bod y Cymry Cymraeg yn ymwrthod a Llafur.

Rwy’n' awgrymu bod Eluned a'i gweithgor yn holi Dave Collins, ymgeisydd Cyngor ar gyfer y Blaid Lafur ac un sy'n cael ei gyflogi gan Lafur yn y Cynulliad, er mwyn cael hyd i'r ateb.

Dyma farn Dave Collins am ddysgu'r Gymraeg mewn ysgolion:

Compulsory Welsh may also diminish young pupils enthusiasm for education and their confidence in their ability to master a subject. You cannot successfully teach a practically brain dead language to young children whose families don't want it revived or couldn't care less about it. It can only be dulling for them. Yet the education system is trying to do just that, under the ridiculous premise that everyone should be adopting a "Welsh identity" - and the obnoxious premise that they should be compelled to.

A oes rhaid i Eluned, Meri ac Alun ymchwilio ymhellach am y rheswm pam bod gymaint o Gymry Cymraeg yn casáu'r Blaid Lafur?

DIWEDDARIAD

Mae blog Keir Hardley bellach wedi ei ddileu. Ond mae sylwadau hurt Dave Collins i'w gweld o hyd mewn post ar flog Martin (lle gwnaed y sylwadau yn wreiddiol)

Yr Ateb i Dlodi - Sioe Max Boyce?

Mae canran o'r arian Amcan Un sydd wedi ei roi gan y Gymuned Ewropeaidd er mwyn tynnu ardaloedd tlotaf Cymru allan o dlodi wedi ei gyfeirio at gynllun o'r enw "Cymunedau'n Gyntaf". Ond rwy'n methu gweld sut mae rhoi tocynnau rhad i weld cyngerdd gan Max Boyce o dan cynllun Cymunedau'n Gyntaf, yn cyfrannu tuag at dynnu Cymru allan o dlodi.

Rwy'n llongyfarch Max Boyce ar ei haelioni, personol, unigol o ganiatáu i fwy na'r nifer cyffredin a byddai'n manteisio ar gynllun Cymunedau'n Gyntaf i gael gweld ei sioe yn rhad.

Rwy'n siŵr bod y sioe yn wych (fel bydd pob un o sioeau Max) ond, a ydy Caernarfon yn gyfoethocach - yn ystyr wir fwriad Amcan Un - oherwydd bod cymaint o dlodion y dref wedi gweld sioe Max?

Gweler Hefyd:
Martin yn dwyn y clod am haelioni Max, fel cefnogaeth i gynllun gwantan y Blaid Lafur.

Byddin Prydain?

Un o'r sylwadau hurt a glywir gan y gwrth Gymreig hyd at syrffed yw na fyddai modd i Gymru annibynnol cynnal byddin effeithiol.

Baner lluoedd arfog pa wlad sydd wedi bod yn chwifio ar draws tudalennau papurau Llundain trwy'r dydd heddiw felly?

Yr Hen Newyddion Diflas

Mae Arch-Gwynwr Cymru, Gwilym Owen, yn honni yn y rhifyn cyfredol o'r Cymro bod newyddion S4C wedi aros yn ei hunfan er dechreuad y Sianel.

Gan fod 60% o'r newyddion heno yn ymwneud a digwyddiad a fu deng mlynedd yn ôl (marwolaeth hogan ddibwys), hwyrach bod gan yr hen rech blinach na fûm i erioed pwynt dilys!

Blogio yn yr Heniaith

Wrth imi roi cychwyn ar flogio, tua mis Ebrill, fy mwriad oedd cynnal blog dwyieithog. Cefais fy mherswadio mae dau flog cyfochrog y naill yn y Gymraeg a'r llall yn y Saesneg oedd y trywydd callaf i'w dilyn. Felly mae gennyf dau flog cyfochrog Hen Rech Flin a Miserable Old Fart.

Rhaid cyfaddef bod mwy o byst Saesneg na rhai Cymraeg gennyf am amryfal resymau.

Dyma un ohonynt:

O ddanfon neges i MOF, bydd tua dau gant yn ei ddarllen. O ddanfon neges debyg i HRF bydd tua ugain yn ei ddarllen. Ar ddyddiau di neges bydd hyd at gant yn darllen MOF, ar ddyddiau di neges bydd tua neb yn darllen HRF.

Mae blog Saesneg Sanddef yn aelod o gymdeithas blogio o'r enw Blogpower, lle mae blogwyr gwleidyddol Prydeinllyd yn cefnogi cyd aelodau o'u grŵp trwy addo gwneud pethau megis:

Darllen blogiau eu cyd aelodau pob dydd

Postio sylw er cynnal trafodaeth

Cyd lincio i flogiau'r aelodau eraill.

Traws ymateb mewn pyst

Rwy'n blogio yn y Saesneg er mwyn cael dweud fy nweud, rwy'n blogio yn y Gymraeg er mwyn bod yn wleidyddol cywir fy nghefnogaeth i'r iaith!

A oes modd cynnal cymdeithas debyg i Blogpower i'r sawl sy'n blogio yn y Gymraeg, er mwyn sicrhau bod ein perlau yn cael eu darllen gan gyd flogwyr, o leiaf, os nad gan neb arall?

Yr Hen Bechodau

Bu nifer o adroddiadau yn y wasg dros y dyddiau diwethaf am hen ddynion yn cael eu dedfrydu yn y llysoedd am droseddau a gyflawnwyd ganddynt yn eu hieuenctid. Un hynafgwr hyd yn oed yn cael ei gollfarnu ar ei wely angau. Mae'n debyg bod dulliau arbrofi newydd wedi galluogi'r heddlu i ail ymweld ag ambell i hen drosedd a dod a'r troseddwyr i gyfraith ar ôl maith amser.

Ond gan fod cwynion parhaus am ddiffyg son am slobs ar lon, cyllidebau tyn a charchardai llawn, a'i dedfrydu hynafgwr am drosedd glaslanc yw'r defnydd gorau o adnoddau cyfiawnder? Onid gwell byddid cael, megis yn yr UDA, statud ffiniau cyfiawnder, sydd yn dweud nad oes modd erlyn unigolyn am drosedd a gyflawnwyd mwy na hyn a hyn o flynyddoedd yn ôl?

Neu ydi dal ac erlyn troseddwr, yn arbennig yn achosion difrifol megis llathrid, cam drin plant a llofruddiaeth, yn rhoi rhywfaint o gymorth a rhyddhad i'r dioddefwyr - hyd yn oed os oes rhaid iddynt ddisgwyl ugain, deugain neu hanner can mlynedd cyn gweld cwrs cyfiawnder yn dod i ben?

YouGov a Chymru

Yn ôl y son, polau piniwn YouGov sydd wed darogan y canlyniadau cywiraf yn etholiadau'r Alban dros flynyddoedd lawer. Yn anffodus dydy YouGov ddim yn cyhoeddi polau Cymreig. Un o'r rhesymau am hynny yw nad oes digon o gyfranwyr Cymreig ar gael i wneud pôl dibynadwy. Mae Cymru yn cael ei gyfrif fel rhan o Ganolbarth Lloegr ar gyfer ei bolau, mae'n debyg.

Does dim modd curo pôl YouGov trwy annog 5 mil o gefnogwyr y Blaid i ymuno a'r cynllun, gan fod y rheolwyr yn dewis a dethol pwy sydd i ateb pob cwestiwn yn ôl rheolau pendant, ond po fwyaf o Gymry sydd yn aelodau, po fwyaf yw'r gobaith o gael digon o Gymry yn y cynllun i wneud pôl Cymreig yn rhywbeth gwerth chweil.

Mae'r rhai sydd yn aelodau o YouGov yn cael eu talu am gyfrannu at bôl (dim ond chweigan y tro), ac mae'n rhaid ennill £50 cyn gellir hawlio'r tâl, sef can holiadur.

O gysylltu trwy glicio ar y ddolen yma, mi gaf i chweigien yn ychwanegol am eich cyflwyno. Ond nid ydwyf yn annog aelodaeth am y chweigian, rwy'n credu bod angen mwy o gyfranwyr o Gymru, gwir yr, er mwyn creu polau Cymreig dibynadwy. Mae modd darganfod ffurf o ymaelodi a YouGov trwy Gwgl, heb i mi cael dime o gildwrn, os nad ydych am imi gael y cildwrn ymunwch felly, da chi!

Yr Alban - un o'r Cenhedloedd Unedig?

Yn y rhifyn cyfredol o'r Sunday Herald, mae yna erthygl ddiddorol gan John Mayer. Rwy'n ansicr os mae John Mayer y cerddor ydyw neu unigolyn sy'n digwydd rhannu'r un enw, ond beth bynnag bo cefndir awdur yr erthygl mae ei gyfraniad yn un gwerth ei ddarllen.

Mae Mayer yn annog Prif Weinidog yr Alban, Alex Salmond i wneud cais i'r wlad cael ymuno a'r Cenhedloedd Unedig. Syniad anghall ar un wedd gan nad yw'r Alban yn wlad annibynnol, ond mae Mayer yn egluro bod cynsail i wledydd sy' ddim yn annibynnol ymuno ar CU. Mae'n debyg bod yr India, Belarus, Ynysoedd y Ffilipin a'r Iwcraen oll wedi dod yn aelodau llawn o’r CU cyn eu bod yn wledydd annibynol. Mae gan y Palestiniaid aelodaeth sylwedydd o'r CU, er nad oes fawr obaith o weld Palestina annibynol yn y tymor byr.

Mae un aelod o senedd yr Alban, Michael Matheson, eisoes wedi rhoi ei gefnogaeth i'r alwad, ac mae aelodau pwysig ond dienw o'r SNP wedi awgrymu bod y syniad yn un sydd yn adlewyrchu dymuniad y Prif Weinidog i weld yr Alban yn cael ei gynrychioli ar gyrff rhyngwladol. Pe bai'r Alban yn gwneud cais ac yn cael ei wrthod oherwydd gwrthwynebiad llywodraeth y DU bydda hynny'n fêl ar fysedd y cenedlaetholwyr, pe bai'r Alban yn cael ei dderbyn mi fyddai'n cam pwysig ymlaen i annibyniaeth.

Ac wrth gwrs pe bai'r Alban yn cael ei dderbyn yn aelod o'r CU bydda ddim rheswm yn y byd pam na ddylai Cymru cael dod yn aelod hefyd!

Wil Edwards AS

Trist oedd darllen y newyddion ar flog Vaughan am farwolaeth y cyn AS Wil Edwards. Roedd Wil yn aelod seneddol imi rhwng 1966 a 1974 ac fe wasanaethodd ei etholaeth mewn ffordd glodwiw yn ystod y cyfnod yna. Roedd Wil yn un o nifer o ASau Llafur gwirioneddol gwladgarol a oedd yn gwasanaethu Cymru yn y 60au a'r 70au. Mae'n anodd credu bellach bod y fath bobl wedi bodoli unwaith

Er fy mod wedi ymddiddori yn y ffau wleidyddol ers yn blentyn ifanc nid ydwyf erioed wedi sefyll etholiad, ac i Wil mae'r diolch am hynny. Roeddwn yn y cownt yn Nolgellau yn Chwefror 1974 pan drechwyd Wil gan Dafydd Ellis Thomas. Nid oeddwn cynt nac wedi wedyn gweld neb yn edrych mor ddigalon ag yr oedd Wil yn edrych ar y noson yna wrth iddo sylwi bod pobl Meirion wedi ei wrthod. Yn sicr byddwn i byth yn gwirfoddoli i fynd i sefyllfa lle'r oedd perygl imi ddioddef y fath drawma.

Cydymdeimladau dwys a gweddw Wil, Mrs Eleri Edwards, ei blant a'i wyrion.

Llongyfarchiadau Guto Bebb

Llongyfarchiadau mawr i Guto Bebb ar gael ei ddewis fel ymgeisydd y Ceidwadwyr yn etholaeth newydd Aberconwy. O lwyddo cael ei ethol does dim dwywaith y bydd yn aelod etholaethol rhagorol ac yn gaffaeliad i San Steffan.

Mae Aberconwy yn sedd newydd sydd yn cael ei gynrychioli ar hyn o bryd gan Beti Williams (Llafur) ac Elfyn Llwyd Plaid Cymru. Bydd ru'n o'r ddau aelod cyfredol yn amddiffyn y sedd*. Yn ôl amcangyfrif gan UK Polling Report y canlyniad tybiannol yn 2005 oedd;

Llafur: 9119 (31.5%)
Ceidwadwyr 8875 (30.6%)
Democratiaid Rhyddfrydol: 5733 (19.8%)
Plaid Cymru: 4186 (14.4%)
Eraill: 1080 (3.7%)
Mwyafrif Llafur dros y Ceidwadwyr : 243 (0.8%)

Dyma'r pumed sedd yn rhestr targedau'r Blaid Geidwadol.

Rhaid dweud bod y canlyniadau tybiannol yma yn gallu bod yn annibynadwy iawn, bydda Guto neu unrhyw ymgeisydd arall yn gwneud camgymeriad o roi gormod o bwys arnynt.

Defnyddiwyd y ffiniau newydd ar gyfer etholiadau'r Cynulliad ym mis Mai dyma oedd y canlyniad:

Gareth Jones PC 7,983 (38.6%)
Dylan Jones-Evans Ceid 6,290 (30.4%)
Denise Idris Jones Llaf 4,508 (21.8%)
Euron Hughes D Rh1,918 (9.3%)

* Cywiriad
Yr oeddwn yn tybio bod Beti Williams am sefyll yn etholaeth Arfon, ond mae Hafod a Martin Eaglestone wedi rhoi gwybod imi bod hyn yn anghywir a bod Mrs Williams am sefyll yn etholaeth Aberconwy.

Gwaith ar gael - Darllen blogiau!

Yn ôl yr Arch-flogiwr Toriaidd, Iain Dale, mae Llywodraeth Llundain wedi penderfynu monitro blogiau er mwyn cael gweld sut mae pỳls y blogosffer yn curo parthed barn ar ei bolisïau.

Mae rhai yn gweld hyn fel agwedd arall ar y brawd mawr yn gwylio. Rwy'n gweld arwyddion ££££!

Bydd rhaid cael darllenydd Cymraeg ymysg y gwylwyr er mwyn monitro sut mae'r gwynt yn chwythu ymysg y rhai sydd yn postio yn yr heniaith! Gan fy mod yn gwario oriau pob dydd yn darllen y malu cachu perlau o ddoethineb sydd yn cael eu hysgrifen ar flogiau Cymraeg - dyma'r jobyn perffaith i mi.

Os ydych yn gwybod sut mae gwneud cais am y fath jobyn, peidiwch â bod yn hunanol, rhannwch y wybodaeth efo fi. Plîs!

Meddwdod Eisteddfodol

Post brawychus ar Flog Rhys Llwyd heddiw am yfed dan oed yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Maes b - maes meddwi - cyfrinach dywyll yr Eisteddfod

Roedd yr eisteddfod eleni dim ond cam i ffwrdd o Swydd Gaer. Difyr felly yw cymharu sylwadau Rhys a'r ymateb i sylwadau Prif Gwnstabl Swydd Gaer heddiw parthed yr un broblem o or yfed dan oed.

Beth bynnag bo'n barn am godi oedran cyfreithlon ddiota mae'n rhaid cytuno ag un o sylwadau Prif Gwnstabl Fahy: He also blamed parents for "turning a blind eye" to their children's underage drinking. Mae'n amlwg bod rhaid i rieni'r plant man y mae Rhys yn son amdanynt ysgwyddo peth o'r bai yn ogystal â swyddogion yr Eisteddfod a Heddlu Gogledd Cymru.

Os oes unrhyw ddarllenydd am dynnu sylw swyddogion yr Eisteddfod at y pwyntiau mae Rhys yn codi mae manylion cysylltu ar gael YMA

Dewis y Dyfodol

Dyma dudalen blaen y Scotsman, yn ymateb i ddogfen ymgynghorol Llywodraeth yr Alban ar annibyniaeth. Am ba hyd fydd rhaid inni ddisgwyl am bennawd tebyg ar dudalennau blaen papurau Cymru?

Y Parch J Elwyn Davies

Tristwch mawr oedd darllen yn Y Cymro heddiw am farwolaeth y Parch J Elwyn Davies. Mae'r Cymro yn ei ddisgrifio fo fel Sylfaenydd Mudiad Efengylaidd Cymru. Mae'r disgrifiad yn rannol anghywir, wrth gwrs - nid sylfaenu Efengyliaeth Gymreig wnaeth Elwyn ond sicrhau ei pharhad trwy ddyddiau duon iawn yn hanes crefydd Cymru.

Wedi clywed Elwyn yn pregethu ar lawer achlysur, rhaid dweud nad oedd o'n bregethwr mawr. Ei gyfraniad mwyaf i'r achos Cristionogol oedd fel gweinyddwr hynod effeithiol.

Pobl ddiflas yw gweinyddwyr, yn ôl y cred poblogaidd, yn hytrach na phobl ddifyr a dylanwadol. Ond heb ddawn weinyddol Elwyn fydda diwygiad y 1950au wedi bod yn foment mewn hanes, yn hytrach na chychwyniad mudiad hynod ddylanwadol sy'n parhau ei dylanwad hyd heddiw. Heb weinyddiaeth Elwyn fydda na ddim panad ar gael yn y Gorlan yn ystod Eisteddfod Fflint nos yfory!

Fel un a oedd yn nofio yn erbyn y llif, yn pwysleisio Cristionogaeth traddodiadol Cymru pan oedd yr holl enwadau traddodiadol yn ceisio moderneiddio, dioddefodd Elwyn lawer o sen, gwatwar a sarhad gwbl anhaeddiannol gan honedig Gristionogion eraill. Er gwaethaf hynny, yr hyn oedd yn fwyaf nodweddiadol ohono oedd ei wên barhaus, y ffaith ei bod yn Llawenhau yn yr Arglwydd yn wastadol, yn wyneb pob sarhad.

Rwy'n cydymdeimlo yn ddwys a Mrs Davies a gweddill ei deulu niferus yn eu colled. Bydd colli Elwyn yn golled mawr i Gymru, ond yn sicr bydd colli gŵr, tad a thaid mor annwyl yn golled llawer mwy i'w deulu.

Elin! O Elin! O Elin tyrd yn ôl!

Roedd y sylwadau am y ffaith bod Elin Jones ar ei gwyliau yn Seland Newydd yn y Wales on Sunday yr wythnos diwethaf yn gwbl afresymol. Roedd y llysoedd wedi pennu tynged Shambo ac roedd swyddogion Adran Amaeth y Cynulliad yn gwbl abl i weithredu barn y Cynulliad a'r Llys heb ei phresenoldeb personol. Mae gan bawb hawl i wyliau, gan gynnwys gweinidogion y llywodraeth.

Ond, gyda'r perygl bod Clwy’ Traed a'r Genau wedi dychwelyd i'r ynysoedd hyn, ac o ystyried yr effaith trychinebus cafodd ymddangosiad diwethaf y clwy’ ar Gymru yn 2001 a'r diffyg cydweithrediad rhwng gweinidogaethau Llundain a Chaerdydd ar y pryd, y mae’n hollbwysig bod Elin yn torri ei gwyliau yn fyr bellach. Ei bod hi'n dychwelyd i fod yng nghanol y trafodaethau i sicrhau nad yw'r clwy’ yn lledu ac yn achosi trychineb mor arw i gefn gwlad Cymru a achoswyd chwe blynedd yn ôl.

Yr Undeb Afresymol

Mae'r ddadl o blaid annibyniaeth yn un mor syml, ac mor glir, fel fy mod i'n cael anhawster deall pam bod cynifer o bobl Cymru yn ei wrthwynebu.

Mae pawb, hyd yn oed yr Unoliaethwyr mwyaf pybyr, yn derbyn bod Cymru yn genedl. Statws gwleidyddol naturiol cenedl yw annibyniaeth. Gan hynny dylai Cymru bod yn annibynnol - does dim ddadl!

Mae'r cenedlaetholwr Albanaidd Mike Mackenzie yn ateb y cwestiwn yma ar flog y bargyfreithiwr Ian Hamilton QC

This business of maintaining the Union may therefore not be an area in which we are really capable of thinking rationally. Rather our attitudes may stem more from custom and belief than from reason. Those seeking to justify the continuance of the Union are therefore at a loss to find reasoned arguments.

Erthygl ddiddorol, gwerth ei ddarllen a'i thrafod.

Sesiwn o dristwch

Y rheswm am ddiffyg pyst ers wythnos a rhagor yw fy mod wedi bod yn ymweld â'r teulu yn Nolgellau, gan gynnwys bwrw'r Sul yn "mwynhau"'r Sesiwn Fawr

Mae'r Sesiwn wedi fy ngadael yn ddigalon braidd.

Roedd Gŵyl Werin Dolgellau yn y 1950au a Gŵyl Werin Geltaidd Dolgellau yn yr 80au yn rhan o'r frwydr Genedlaethol. Yn ffordd o ddefnyddio cerddoriaeth i hybu gwladgarwch a chenedlaetholdeb. Peth felly oedd y Sesiwn Fawr yn ei chychwyniad hefyd. Ond mae min gwleidyddol, cenhadol, y Sesiwn wedi ei byli bellach. Mae cenedlaetholdeb y gân yn hen ffasiwn rŵan!

Mae canu am y frwydr genedlaethol yn rhywbeth sy'n perthyn i'r hen genhedlaeth, rhywbeth yr oedd rhieni'r genhedlaeth ifanc gyfoes yn brwydro drosti ond sy'n rhywbeth i'w ymladd yn ei herbyn bellach, gan ei fod yn perthyn i ddyddiau Mam, Dad, Nain a Thaid, rhywbeth nad yw'n trendi mwy.

Roedd y Dubliners yn wych rhyfeddol, yn canu rhai o'r hen ffefrynnau megis Paddy works on the Railway, Whisky in the Jar, Wild Rover ac ati - ond dim un o'u caneuon cenedlaetholgar enwog megis A Naton once Again - wedi cael rhybudd i beidio â'u canu rhag pechu penaethiaid Teledu a Radio, yn ôl y sôn.

Dubliners yn cael eu dilyn gan grŵp o'r enw Genod Droog. Eu prif leisydd yn fardd cynganeddol profiadol, sy'n methu sgweu geiriau gwell na Be sy' drwg? - Genod, genod drwg. Bobl annwyl mae 'na lawer mwy o ddrwg yng Nghymru na genod drwg, peth yr oedd ein prifeirdd yn ymwybodol ohoni ar un adeg!

Yn la, la, laio a bip-di bipio fel cefndir i Be sy' drwg? - Genod, genod drwg? oedd yr hogan oedd yn gallu dod a dagrau i lygaid cenedl gyfan trwy ganu am Golli Iaith ugain mlynedd yn ôl - dyna dro ar fyd!

Rwy'n derbyn fy mod yn perthyn mwy i genhedlaeth hip op' na hip hop bellach, ond diawch rwy’n methu deall pam nad yw'r genedl a'i hachos yn rhywbeth werth ei ganu amdano heddiw fel ag y bu ers talwm!

Cŵn rhech neu genedlaetholwyr?

Ar y rhaglen Maniffesto dydd Sul fe ddywedodd yr Arglwydd Dafydd Elis Thomas nad oes diben rhuthro i gynnal refferendwm am fwy o bwerau pe bai honno yn cael ei cholli. Sydd yn ddigon teg. Ar y llaw arall does dim diben ychwaith dechrau ymgyrch refferendwm gyda rhagdybiaeth mae colli bydd ei hanes, does dim modd ennill unrhyw frwydr trwy gychwyn y gad mewn modd negyddol a pharatoi am golli!

Canolbwyntio ar y gwaith o lywodraethu dyla’ Plaid Cymru gwneud, yn hytrach na phoeni am refferendwm nad oes modd ei ennill, medd yr Arglwydd. Eto mae tegwch yn y sylw, mae angen llywodraeth ar Gymru ac mae llywodraethu'n dda yn hollbwysig. Ond nid llywodraethu bydd Plaid Cymru, cynnal llywodraeth Lafur bydd ei rhôl fel cymwynas am addewid o lwyddiant mewn refferendwm. Llwyddiant mae'r Arglwydd yn amau na ddaw. Os na ddaw lwyddiant o ganlyniad i'r addewid pam cynnal yr addewid?

Dim ond pan ddaw hi'n amlwg bod gwaith o lywodraethu yn cael ei lesteirio oherwydd nad ydym yn gallu gwneud deddfau ein hunain heb ganiatâd San Steffan medd DET bydd ddadl glir dros gael cynnal refferendwm.. Eto mae'r Arglwydd yn llygaid ei le. Ond onid trwy lywodraeth Enfys yr oedd y tebygolrwydd mwyaf o greu'r fath anghydfod, os oes angen anghydfod o'r fath, i greu'r angen am gam pellach?

Mae'r Arglwydd, hefyd, yn awgrymu bydd angen ail dymor o lywodraeth cochwyrdd cyn daw cyfle am refferendwm. Sydd yn adlewyrchiad o gysyr ffiaidd Peter Hain i wrthwynebwyr gwrth Cymreig y glymblaid yn y Blaid Lafur.

Ac yn y cyfamser, mae'n debyg, bydd Plaid Cymru yn disgwyl i genedlaetholwyr gwneud dim i hybu'r achos cenedlaethol am 4, 6, 8 neu ragor o flynyddoedd wrth fodloni ar gael cosi eu boliau, fel cŵn rhech i'r blaid fwyaf gwrth Gymreig a fu yng Nghymru erioed.

Rhagor o hawliau gan fuwch na hogan ysgol

Yn yr Uchel Lys heddiw gwrthodwyd achos hogan ysgol oedd am wisgo modrwy ddiniwed yn yr ysgol er mwyn ddangos ei ymrwymiad i ddiweirdeb rhywiol fel mynegiant o'i ffydd Gristionogol.

Hefyd yn yr Uchel Lys heddiw penderfynwyd peidio diffodd y bustach gyda'r ddarfodedigaeth sydd yn peryglu'r fuches Gymreig, gan fyddai gwneud hynny yn tramgwyddo ar hawliau dynol ffug mynachod Skanda Vale i fynegi eu ffydd.

Ymddengys bod hawliau dynol buwch Hindŵaidd yn bwysicach i'r Uchel Lys na hawliau dynol hogan ysgol a bod rhyddid crefyddol yn beth sydd i'w fwynhau gan ddilynwyr unrhyw ffydd ond y ffydd Gristionogol.

Pleidleisio dros Aleri Caernarfon

Roedd y ddadl fer yn y Senedd heddiw yn cael ei godi gan Alun Ffred. Roedd o'n dadlau am werth Galeri Caernarfon fel cyfraniad i fywyd diwylliannol a diwydiannol tref Caernarfon. Cafodd ei sylwadau croeso traws pleidiol a chafwyd cytundeb bod Galeri yn enghraifft wych i Gymru gyfan o sut gellir cyfuno'r celfyddydau a diwydiant er lles pob agwedd o fywyd cymdeithasol.

Yn ystod ei araith cafwyd apêl gan Ffred ar i bawb cefnogi ymgais Galeri i ennill gwobr gan y Loteri Genedlaethol.

I fwrw pleidlais dros Galeri Caernarfon ewch YMA

Pôl y Blaid

Mae Plaid Cymru wedi ei phlesio mor arw gan ei phôl piniwn preifat diweddaraf, fel ei bod wedi penderfynu ei rhyddhau i'r wasg.

Dyma'r ffigyrau:
Llafur 45.2% fynnu 13 pwynt % ers yr etholiad
Plaid Cymru 24.3% fynnu dim ond 1.9 pwynt %
Ceidwadwyr 12.6% i lawr 11.8 pwynt %
Rhydd Dem 10.1% i lawr 4.9 pwynt %

Nid ydwyf yn or hoff o bolau piniwn Cymreig, yn bennaf gan eu bod yn gyson anghywir a hynny oherwydd brychau yn y ffordd y maent yn cael eu cynnal. Mae'r pôl yma yn cynnwys y brychau mwyaf amlwg. Yn gyntaf nid cwmni pôl piniwn mo Beaufort Research, cwmni ymchwil marchnata ydyw. Yr hyn mae’r Blaid yn gwneud yw talu Beaufort hyn a hyn y cwestiwn i'w gofyn mewn archwiliad masnachol cyffredinol. Mae pawb yn defnyddio papur tŷ bach, felly mae cwestiynau Beaufort am ba frand yr wyt yn prynu yn ddilys, ond nid pawb sydd yn pleidleisio felly dydy cwestiynau am dy hoff frand o blaid wleidyddol dim yr un mor ddilys.

Ond o gogio am funud bach bod y pôl yn dangos tueddiadau gwleidyddol cywir rwy'n synnu braidd bod y Blaid wedi ei ryddhau. Y bwriad oedd cyfiawnhau'r penderfyniad i glymbleidio a Llafur gan ddangos bod dwy blaid y glymblaid yn fwy poblogaidd nawr nag ydy'r ddwy sydd allan o'r glymblaid. Digon teg; ond pe bai ffigyrau'r pôl yn cael eu gwireddu trwy Gymru gyfan bydda'r Blaid mewn twll.

Os mae canlyniad y pôl oedd canlyniad cyffredinol "go iawn" Mai 3ydd bydda'r Blaid wedi methu ennill yng Nghonwy nac yn Llanelli. Mi fyddai, o bosib, wedi crafu un neu ddwy sedd ychwanegol ar y rhestr, ond mi fyddai'r Blaid Lafur wedi ei ddychwelyd efo mwyafrif clir iawn i'r Cynulliad heb angen cynghreirio efo Plaid Cymru na'r un blaid arall.

Yn hytrach na bod yn brawf o lwyddiant y Blaid wrth gynghreirio a Llafur, mae'r pôl yma yn brawf diamheuaeth bod y Blaid wedi gwneud camgymeriad dybryd. Mae'r pôl yn dangos yn glir mae'r Blaid Lafur sydd wedi derbyn y bendith mwyaf o'r clymblaid, gyda bron i dreuan mwy o gefnogaeth iddi rwan nag oedd ganddi ddeufis yn ôl!

Wythnos faith i'r byddar

Os trowch i S4C2 rŵan (12:30 Dydd Mawrth), fe welwch Rhodri Morgan yn ateb cwestiynau aelodau'r Cynulliad. Nid rhaglen byw, mae'n amlwg gan fod Rhodri yn yr Ysbyty (brysied wella). Rhaglen wedi ei recordio sydd ymlaen ar gyfer y gymuned fyddar, gyda dyn yn cyfieithu'r drafodaeth i'r Arwyddiaith. Mae'n wych bod gwasanaeth ar gyfer y gymuned fyddar yn dod o'r Cynulliad. Mae'n bwysig bod pobl sydd yn byw efo anabledd yn cael gwasanaeth lawn o'r Cynulliad er mwyn iddynt chware rhan cyflawn ym mhrosesau democrataidd ein gwlad. Ond dydy cael y gwasanaeth wythnos gyfan ar ôl pawb arall dim yn ddigon da. Mae Wythnos yn amser maith mewn gwleidyddiaeth meddai Harold Wilson, a does dim modd inni sydd yn byw efo anabledd chware rhan gyflawn yn y broses ddemocrataidd os oes rhaid ini ddisgwyl am wythnos faith cyn cael gwybod be sy'n cael ei drafod yn y Senedd.

Gwaredigaeth trwy FFYDD, nid athroniaeth.

Mae yna dipyn o drafodaeth wedi bod yng ngholofnau'r cylchgrawn Golwg yn niweddar am y ffydd Cristionogol.

Rhai megis Rhys Llwyd yn dadlau o'r safbwynt Efengylaidd Calfinaidd. Aled Lloyd Jones, ficer Porthmadog, yn codi sgwarnogod goruwchnaturiol sydd y tu hwnt i'm dirnad i, a Cynog Dafis (AS AC gynt) yn ceisio troedio tir canol.

O ran barn athrawiaethol bersonol yr wyf yn agosach o lawer at farn Rhys Llwyd na barn y rhai sy'n ysgrifennu yn ei erbyn.(Er, fel Methodist go iawn, nid Methodist Calfinaidd, rwy'n methu derbyn heresi etholedigaeth gras Rhys a'i griw, bid siŵr).

Ond, ac mae'n ond mawr. Un o'r pethau sydd wedi fy mhryderu ers talwm efo'r mudiad efengylaidd Cymreig yw'r pwyslais mae'n rhoi ar athrawiaeth. Trwy ffydd daw gwaredigaeth, nid trwy athrawiaeth. Iawn yw dadlau yn erbyn athrawiaeth gyfeiliornus, honedig, Aled a Cynog ond ydy'r diffygion athrawiaethol yn lleihau eu ffydd yng Nghrist?

Mae Efengyl Luc yn son am ddau droseddwr a groeshoeliwyd ar yr un pryd a'r Iesu. Mae un yn mynegi ffydd gan ddweud wrth yr Arglwydd Iesu Cofia fi pan ddoi i'th Deyrnas (Luc23:42). Rwy'n sicr pe bai unrhyw un wedi gofyn i'r troseddwr hwn beth yw dy farn am etholedigaeth gras, geirwiredd yr Efengylau, traws gyfnewidiad yr offeren? neu gwestiwn athrawiaethol mawr arall, mi fyddai wedi ei ddrysu'n llwyr. Ond gan fod ffydd ganddo, yn hytrach na farn athrawiaethol uniongred, fe ddywedodd yr Iesu wrtho Yn wir 'rwy'n dweud wrthyt, heddiw byddi gyda mi ym mharadwys.

Er gwaethaf pob anghytundeb athrawiaethol a'r farn uniongred, mae Aled a Cynog yn barhau i fynegi eu ffydd yng Nghrist. Onid yw hynny yn ddigonol i'w cyfrif yn gyd-gristnogion a ni sydd yn credu mewn gwaredigaeth trwy ffydd? Onid heresi a chyfeiliornad llwyr o'r efengyl yw mynnu gwaredigaeth trwy ymrwymiad at athrawiaethau arbenig?

Champagne neu boen go iawn?

Fe wnaed y ddêl ysgeler. Rhaid byw hefo'i, er gwell er gwaeth. Ond nid dyma ddiwedd y stori dyma'r cychwyn go iawn. Dim ond prolog fu'r naw wythnos a aeth heibio.

Hwyrach bod IWJ wedi perswadio eu hun a'i blaid eu bod wedi ildio i Lafur er lles Cymru, ond dim ond ffŵl o'r iawn ryw bydd yn credu mai lles Cymru oedd ar flaen meddwl y Blaid Lafur, lles Llafur a lles Llafur yn unig oedd wrth wraidd penderfyniad Llafur i gefnogi'r ddêl. Peidied neb anghofio hynny.

Mae'r mudiad Llafur wedi dangos ers bron i ganrif mae hi yw prif elyn dyheadau'r genedl Gymreig mae hi yw prif wrthwynebydd ffyniant yr iaith Gymraeg, does dim byd yn y ddêl ysgeler sy'n newid hyn. Priodas gyfleuster sydd yma nid cariad pur, a Llafur sy'n cael y cyfleuster mwyaf. Bydd rhaid i Blaid Cymru gweithio yn galed iawn i sicrhau bod termau'r pre-nup yn cael eu cadw i'r llythyren, gan fod rhywfaint o dystiolaeth bod Llafur eisoes wedi ei dorri cyn bod cyfle am stag night heb son am briodas ffurfiol.

Does dim amheuaeth bod y Blaid Ryddfrydol yn ei ddydd a'r Blaid Geidwadol hefyd wedi bod yn anfwriadol esgeulus o anghenion Cymru a'r Gymraeg, ond dim ond un blaid sydd wedi mynd allan o'i ffordd i fod yn fwriadol elyniaethus i'n hiaith a'n cenedl.

Mae'n ffaith ddiymwad: o ganlyn un cocwyllt, cocwyllt bydd y wraig. Mae Plaid Cymru wedi neidio i'r gwely efo cymar anystywallt, bydd anawsterau mawr o'i flaen i sicrhau bod y cymar yn cadw at ei addewidion priodasol.

Ôl nodyn
Mae'n debyg bod stori ar fin dorri bod dau o'r prif drafodwyr parthed y ddêl cochwyrdd wedi neidio i’r un gywely yn llythrennol yn hytrach na jyst yn ffigyrol.

Poni welwch chwi hynt y gwynt a'r glaw?

Poni welwch chwi hynt y gwynt a'r glaw?
Poni welwch chwi'r deri'n ymdaraw?
Poni welwch chwi'r môr yn merwinaw'r tir?
Poni welwch chwi'r gwir yn ymgweiriaw?
Poni welwch chwi'r haul yn hwyliaw'r awyr?
Poni welwch chwi'r sŷr wedi'r syrthiaw?
Poni chredwch chwi i Dduw, ddyniadon ynfyd?
Poni welwch chwi'r byd wedi'r bydiaw?
Och hyd atat ti Dduw na ddaw - môr dros dir!
Na beth y'n geidr i ohiriaw?

Can werth ei ail ganu ar y diwrnod y mae Plaid Cymru, o bob plaid, am ail adrodd y Brad yng nghlochdy Bangor yn neuadd Pontrhydfendigaid!

Dyniadon ynfyd - o'r iawn ryw!

Colli TJ

Trist oedd clywed am farwolaeth y Parch T.J. Davies ychydig ddyddiau yn ôl. Mi ddois i adnabod TJ yn gyntaf yn Ysgol Haf yr Ysgol Sul ym 1976 pan oeddwn yn efengylwr ifanc hynod filwriaethus ac anoddefgar o farn pawb arall. Er gwaethaf fy anoddefgarwch tuag at ei farn ef, ac er gwaethaf y ffordd fwyaf dieflig o anghwrtais imi fynegi'r farn yna roedd TJ yn ymateb o hyd mewn modd rhadlon a chwrtais. Er fy mod i yn bloeddio tân a brwmstan arno ef am ei farn, roedd o'n fodlon gwrando yn barchus ar fy mloeddio a chynnig cyngor caredig wrth ymateb.

Un o'r pethau mwyaf gwirion imi wneud yn fy nydd oedd meddwi'n dwll (er fy mod yn ddirwestwr rhonc ar y pryd) ar anogaeth dirwestwyr efengylaidd eraill ac yna churo ar ddrws tŷ TJ yng Nghaerdydd a gofyn iddo am bris botel o wisgi. Cefais groeso ganddo, panad a chacen a fy nhrin fel un oedd mor sobor â sant. Gan TJ dysgais wir ystyr troi y boch arall, trwy weithred, yn hytrach na phregeth.

Mae nifer o bobl ifanc Cymru wedi cael cymorth, lloches a bendith trwy'r Gorlan yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Tynnu'r p*** allan o TJ oedd un o'r rhesymau am ddechrau'r Gorlan, neu Dafarn TJ (tomato jiws), ys y galwyd yn wreiddiol. Rhan o fawredd TJ oedd ei gefnogaeth i'r fenter, er gwaetha'r ffaith mae tynnu hwyl ar ei ben gan "elynion" crefyddol oedd rhan o'r sail.

Mae Cymru wedi colli dyn mawr, cyfaill triw i'r iaith a'r genedl a Christion anghymharol ym marwolaeth TJ, bendith bydd pob coffa amdano, heddwch i'w llwch, yn ddi-os mawr bydd ei wobr yn y Nef.