Gonestrwydd Mewn Arholiad

Pan oeddwn yn yr ysgol, amser maith yn ôl, roedd plant yn cael eu dethol i ddilyn naill ai cwrs CSE neu gwrs Lefel O. Roedd cael gradd 1 CSE yn cael ei gyfrif yn gyfystyr a gradd C Lefel O. Mi gefais fy nanfon i'r grŵp CSE ym mhob un pwnc yr oeddwn yn ei ddilyn, ar wahan i Addysg Grefyddol. Cefais radd B mewn Addysg Grefyddol Lefel O a gradd 1 mewn saith o bynciau CSE.

Rwyf wastad wedi meddwl pe byddwn wedi cael y cyfle i sefyll arholiadau Lefel O yn y pynciau lle cefais Gradd 1 CSE a fyddwn wedi llwyddo cael gradd uwch na'r lefel C cyfystyr?

Gan hynny yr oeddwn yn croesawu penderfyniad Syr Keith Joseph i uno'r ddau arholiad trwy greu'r TGAU yn ôl ym 1986, ond ni chafwyd uniad go iawn. Yn ôl yr hyn rwy'n ddeall o addysg fy hogiau mae ambell un yn sefyll arholiad lle mae gradd C TGAU yw'r radd uchaf posib y maent yn gallu ennill, dim ots pa mor ddoeth eu hatebion arholiad. Hynny yw y maent yn sefyll CSE heb y gallu i frolio pe bawn wedi cael y cyfle i sefyll Lefel O!

Os bydd Mr Gove yn llwyddo yn ei ymdrech i ail gyflwyno Lefel O a CSE i Gwricwlwm Lloegr, mi fydd yn dod a gonestrwydd yn ôl i'r system arholiad. Os yw Leighton Andrews, wir yr, yn credu bod y system Lefel O yn Bonkers, mi ddylai sicrhau bod pob plentyn yng Nghymru yn sefyll un arholiad gyda'r gobaith o gael y radd uchaf posib, yn hytrach na pharhau a system sy'n cuddio cyrhaeddiad uchaf disgyblion trwy gynnig dwy radd o gyrhaeddiad uchaf posib TGAU mewn un system arholiad!

Cefais CSE gradd 3 yn y Ffrangeg unclassified yn y Gymraeg, ond gradd 1 Saesneg Iaith a gradd 1 Llenyddiaeth Saesneg!

Ysgol 3/19 cyntaf Cymru

Siom oedd darllen ar flog y Cyng. Alun Williams bod Cyngor Sir Ceredigion wedi penderfynu bwrw ymlaen a phenderfyniad i greu un ysgol i holl blant a phobl ifanc ardal Llandysul. Bydd yr ysgol yn darparu ysgol i "blant" rhwng tair oed a phedwar ar bymtheg oed.

Rwy'n teimlo bod yna rhywbeth cynhenid ych a fi am y fath sefydliad!

Fel rhiant byddwn i ddim yn dymuno i'm plant, pan oeddynt yn fychan, i gael eu haddysgu yn y fath sefydliad. Mae'r syniad o ddanfon plentyn bach tair oed i ysgol lle mae disgyblion yn rhegi pob yn ail air, yn trafod eu ffug bywydau a'u dymuniadau rhywiol, yn cnoi gwm ac yn ysmygu yn wrthyn.

Gan fod fy epil bellach ymysg y rhai sydd yn rhegi pob yn ail air yn trafod eu ffug bywydau a'u dymuniadau rhywiol ac yn cnoi gwm (ond, ddim, hyd y gwyddwn, yn ysmygu!) yr wyf am iddynt deimlo eu bod ar ffin dyfod yn oedolion, eu bod yn laslanciau yn hytrach na phlantos bychan yn yr un ysgol a babanod teirblwydd.

Pan symudais i, a phan symudodd fy meibion o'r Ysgol Fach i'r Ysgol Fawr roedd o'n garreg filltir ar y ffordd i brifiant. Roedd yn gam fawr mewn bywyd, yn cam lawer pwysicach na dim ond symud o flwyddyn 6 i flwyddyn 7 neu symud o'r campws iau i'r campws hŷn, roedd yn Right of Passage. Rwy'n wir boeni y bydd amddifadu plant cefn gwlad Cymru o'r fath garreg filltir ar ffordd prifiant yn creu niwed cymdeithasol difrifol. Bydd perygl gwirioneddol na fydd plant yn tyfu fyny a dysgu derbyn cyfrifoldebau a dyletswyddau newydd yn yr ymarfer o ddyfod yn oedolyn.

Rwy'n falch bod Grŵp Plaid Cymru Ceredigion wedi gwrthwynebu'r fath erchyllbeth o adrefnant addysgol yn ardal Llandysul. Rwy'n mawr obeithio y byddant yn danfon y dystiolaeth a fu'n sail i'w gwrthwynebiad i'w cyfeillion yng Ngwynedd, lle mae Plaid Cymru yn cynnig creu ysgolion erchyll o debyg yn Nolgellau a Harlech.

Datganiad i'r Wasg gan Gyngor Gwynedd

Drafft A

Mae Plaid Cymru yn gwybod bod ysgolion bach lleol wedi bod yn gefn i fywyd ein pentrefi gwledig ers cenedlaethau. Ein dymuniad yw cadw cymaint ag sydd modd o'r ysgolion bach ar agor. Yn anffodus mae Llywodraeth Llundain, trwy'r ffordd y mae'n ariannu cyllideb addysg y Cynulliad, wedi ein harwain i sefyllfa lle nad yw'r arian ar gael i ni amddiffyn holl ysgolion y sir yn y modd y dymunem.

O dan orfodaeth allanol toriadau cyllido, nad oes modd i ni eu rheoli, mae'r Cyngor, yn groes i'w hewyllys, yn gorfod ystyried cau rhai o'n ysgolion llai. Mae cau unrhyw ysgol yn creu loes i ni, ac yr ydym wedi gwneud popeth o fewn ein gallu i gadw gymaint ag y gallwn o ysgolion ar agor.

Yn anffodus mae pob ymbil ar weinidogion y Cynulliad i gael cyllid ychwanegol o lywodraeth cannolog er mwyn cadw'r cyfan o ysgolion Bro Dyfi ar agor wedi eu gwrthod yn llwyr gan Llywodraeth Llafur Llundain. Gyda gofid dwys, yn wyneb diffygion cyllidol, does gan y Cyngor dim dewis ond i gau rhai o'r ysgolion.

Drafft B

Hwre a haleliwia dyna un yn llygaid Llais Gwynedd, gwych bod cau ysgolion Bro Dyfi wedi pasio trwy'r cyngor - ha! ha! ha!

 Pa ddrafft aeth i'r wasg tybed?

Colli Ysgol = Colli Cigydd? Hurt!

Ers etholiadau mis Mai'r llynedd yr wyf, ar y cyfan, wedi cydymdeimlo ag achos Llais Gwynedd yn ei frwydr yn erbyn Plaid Cymru. Nid oherwydd fy mod yn gefnogwr brwd i Lais nac yn elyn mawr i'r Blaid, ond oherwydd fy mod yn credu bod Llais wedi dinoethi’r Blaid ac wedi dangos man gwan sydd yn gwneud drwg i'r mudiad cenedlaethol.

I mi mae'r achos cenedlaethol yn bwysicach na phlaid ac yn amlwg bwysicach na'r Blaid. Mae gweld y niwed mae'r Blaid yng Ngwynedd yn wneud i'r achos Cenedlaethol, trwy ymddwyn fel yr Arglwydd Beeching a Mrs Thatcher yn corddi fy stumog. Mae cadw adnoddau cymdeithasol ac amddiffyn gwasanaeth cyhoeddus yn bwysicach nag arian ac elw a chreu balans cyllideb. Elfen o frogarwch a chenedlaetholdeb sydd yn ymddangos, ysywaeth, fel elfen sydd wedi ei golli gan gynghorwyr Plaid Cymru Gwynedd.

Mae post diweddaraf Gwilym Euros, sydd yn cyfeirio at stori yn y rhifyn cyfredol o'r Cambrian News yn awgrymu bod Llais, hefyd, yn dechrau colli ffordd trwy roi sgorio pwyntiau gwleidyddol yn uwch nag amddiffyn y gymuned.

Yn ôl y CN mae pobl Aberdyfi wedi ymateb i benderfyniad eu Cynghorydd annibynnol lleol, Dewi Owen, i gefnogi cau ysgol y llan trwy:

cancelling Christmas turkey orders at the village butcher’s shop, which is run by Cllr Owen’s son-in-law.

Rwy'n ddeall dicter y pentrefwyr, ond mae eu hymateb yn un hurt!

Fel mab i dad, rwy'n gwybod bod fy marn i a barn fy nhad yn ddwy farn gwbl annibynnol. Hyd yn oed ar yr achlysuron prin ein bod yn unfarn gytûn, damwain ydyw, nid cynllwyn!

Fel gŵr priod mae'r syniad o gael fy nghosbi am weithredoedd yr in laws yn fy nharo fel y peth gwirionaf imi ei glywed erioed. Uffar' ond doedd y diawliaid wedi pregethu wrth y musus 'cw bod llawer gwell ar gael cyn iddi gytuno fy mhriodi?

Bydd colli'r ysgol, yn ddi-os, yn hoelen yn arch bywyd pentrefol Aberdyfi. Bydd colli cigydd o fri o'r pentref yn hoelen arall. Mae'r cysyniad bod taro'r ail hoelen yn brotest dechau i wrthwynebu daro’r hoelen gyntaf yn ymateb tu hwnt i'm dirnad i, ac yr wyf yn synnu bod Llais yn ei gefnogi.

Gwleidydd neu Athrawes?

Os ydy'r hen air yn wir does dim o'r fath beth a chyhoeddusrwydd drwg, mae datganiad diweddaraf Miss Jones bod cau ysgolion Gwynedd yn ddrwg yn sicr wedi codi proffil athrawes Ysgol Llan, nid yn unig yn Eco'r Wyddfa a'r Cambrian News ond trwy Gymru benbaladr.

Yn amlwg mae yna wahaniaeth barn ynghylch proffil cyhoeddus Miss Jones, ond yn y ddadl parthed cynnwys ei sylwadau diweddaraf ymddengys ein bod wedi methu peth sylfaenol.

Hwyrach bod gwerth yn ei barn ar gau ysgolion a diffyg gwerslyfrau, ond parthed ei swydd fel athrawes bydda nifer yn awgrymu mae ei gwaith hi yw peidio â bod yn wleidydd ond i ddysgu plant ei dosbarth mewn ffordd effeithlon ac effeithiol.

Cyn belled a bod ei swydd fel athrawes dosbarth dan sylw, nid matter ffilosoffig mo hwn, pa faint bynnag mae hi'n ceisio ei wneud felly. Y maen matter o weithio o fewn polisïau addysg fel ag y maent yn sefyll ac, yn bwysicach byth, i beidio â thanseilio'r polisïau hynny trwy'r fath sylwadau, faint bynnag y mae hi'n anghytuno a nhw.

Hwyrach ei bod hi'n dechnegol gywir wrth ddweud bod cau ysgolion bach am danseilio addysg Gymraeg, ond nid dyna'r pwynt. Y gwir yw mai cau ysgolion yw polisi Awdurdod Addysg Gwynedd - atalnod llawn.

Hwyrach bod angen dadl ar gau ysgolion, ond nid ei gwaith hi yw ei greu nac i'w cyfrannu tuag ati. Mae'r gwir achos yma un un parthed rôl yr athrawes yn y dosbarth.

Hwyrach bod ganddi farn radical sydd angen ei drafod mewn fforwm cyhoeddus, hwyrach ei bod yn credu bod polisïau addysg y sir yn hurt. Ond creu polisïau addysg yw gwaith y cynghorwyr etholedig nid hi! Os ydy Miss Jones am daflu ei het i'r cylch gwleidyddol yn y dyfodol mi gaiff gwneud ei chyfraniad ar yr adeg yna, yn y cyfamser ei swyddogaeth yw gweithredu polisïau’r Awdurdod Addysg.

Bydd gwneud fel arall a pharhau a'i hymgyrch bersonol i wella safon addysg ei disgyblion, fel y mae hi'n gwneud trosodd a thro yn tanseilio, nid yn unig ei safle hi, ond safle pob athro dosbarth trwy'r sir.


Nodyn
Rhaid cydnabod rhywfaint o len ladrad yn y post yma. Yr wyf wedi ei godi oddi wrth blog Yr Athro Dylan Jones Evans, ond wedi cyfnewid sylwadau'r Athro am Brif Gwnstabl Gogledd Cymru i greu sylwad tebyg am wasanaethydd cyhoeddus arall. Mae nifer o wleidyddion a phapurau newydd a sylwebyddion wedi gwneud sylwadau tebyg i rai Dylan am y Brif Copyn. Am ryw reswm dydy'r sylwadau 'ma ddim yn swnio mor "rhesymegol" o’u addasu i sôn am weithwyr cyhoeddus eraill, megis athrawesau, meddygon na hyd yn oed arbenigwyr academaidd ein prifysgolion!

Ysgolion Conwy - problem arall i'r Blaid?

Yn dilyn yn ôl traed Cynghorau Gwynedd ac Ynys Môn, mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy wedi cyhoeddi ei fod am gynnal adolygiad o'i ddarpariaeth addysg gynradd. Mae'r cyngor yn poeni bydd hyd at 3,000 o lefydd gwag yn ysgolion y sir erbyn y flwyddyn 2012, sef bron i dreian y llefydd sydd ar gael ar hyn o bryd.

Yn wahanol i Wynedd dydy Conwy heb ddarparu rhestr o ysgolion sydd dan fygythiad cael eu cau neu eu hadrefnu, ond yn amlwg bydd yr ardaloedd gwledig yn debycach o gael eu heffeithio yn llymach na'r ardaloedd poblog arfordirol. Yr ardaloedd gwledig, fel Nant Conwy, yw'r ardaloedd lle mae Plaid Cymru ar ei gryfaf. Er nad yw'r Blaid yn rheoli yng Nghonwy megis yng Ngwynedd mae hi'n rhan o'r glymblaid sydd yn rheoli. Gan hynny fe all y broses adrefnu ysgolion yng Nghonwy profi mor niweidiol a rhanedig i Blaid Cymru yma ac ydyw yng Ngwynedd.

Yn sicr dydy pethau ddim yn argoeli'n dda i'r Blaid ar gyfer etholiadau cyngor mis Mai yn y gogledd orllewin.

Oherwydd mae clymblaid sydd yn rheoli yng Nghonwy bydd modd i'r bai am gau ysgolion cael ei rhoi ar y Ceidwadwyr a'r cynghorwyr annibynnol hefyd. A gan mae llywodraeth Llafur y Cynulliad a orfododd yr arolygiad ar y cyngor bydd rhaid i Lafur ysgwyddo rhywfaint o'r bai hefyd. Sydd yn gadael y Rhyddfrydwyr Democrataidd fel yr unig un o'r pleidiau mawr heb faw ar eu dwylo. Dim ond pum aelod sydd gan y Rhyddfrydwyr yng Nghonwy ar hyn o bryd, ond mae'r blaid wedi bod yn dipyn o rym yn y sir yn y gorffennol. A fydd adrefnu ysgolion yn fodd i'r Rhyddfrydwyr codi eto? Neu a fydd Llais Pobl Gwynedd yn croesi'r ffin ac yn sefyll yng Nghonwy hefyd?

Ysgolion Gwynedd

Mi fydd yn anodd ar y naw i Blaid Cymru cadw ei gafael ar Gyngor Sir Gwynedd ar ôl etholiadau mis Mai nesaf os ydy'n bwrw 'mlaen a'r cynllun addysg a gyhoeddwyd ddoe. Cynllun bydd yn cael effaith andwyol ar dros 80% o ysgolion cynradd y sir. Mae cyhoeddi cynllun o'r fath namyn chwe mis cyn etholiad megis gweithred o hunanladdiad gwleidyddol ac yn anodd iawn ei ddeall yn nhermau gwleidyddol, heb son am ei effaith ar addysg yn y sir.

Yn ardaloedd cryfaf y Blaid, Dwyfor a Meirionnydd, dim ond dwy ysgol arbennig sydd yn cael eu hamddiffyn rhag y fwyell!

Rwy'n ddeall mae Llywodraeth Lafur y Cynulliad diwethaf a orfododd pob sir yng Nghymru i edrych ar strwythur eu hysgolion cynradd, felly tal hi ddim i ambell i gefnogwr y Blaid Lafur i lyfu gên yn ormodol am y sefyllfa. Ond wedi dweud hynny rwy’n methu yn fy myw a deall pam bod cyngor Plaid Cymru Gwynedd wedi penderfynu ymateb i orchymyn y llywodraeth Lafur mewn modd mor eithafol.

Mae rhai agweddau o'r polisi a gyhoeddwyd ddoe yn gwbl annealladwy. Pam bod y cyngor wedi penderfynu cau Ysgol y Clogau? Mae gan y Clogau 39 o ddisgyblion ar ei lyfrau (nid y 25 mae'r cyngor yn honni). Mae Ysgol y Ganllwyd, sydd ag 20 o blant, ac yn yn nes at ei hysgol gynradd agosaf nag ydyw Ysgol y Clogau am ei gadw ar agor fel safle addysgol. A'i geisio ennill y frwydr trwy osod ysgol yn erbyn ysgol yw'r diben? Does dim synnwyr yn y peth!

Mae dwy ysgol gynradd Dolgellau ymysg yr ysgolion cynradd mwyaf yng Ngwynedd. Gan eu bod ar draws y ffordd i'w gilydd hwyrach bod synnwyr yn y syniad o'u huno yn weinyddol, ond mae eu cau a'u huno a'r ysgol uwchradd er mwyn creu un ysgol 3-16 oed yn orffwyll ac yn ymylu ar fod yn anfoesol.

Mae'r syniad o fynd i'r ysgol fawr yn gam bwysig yn natblygiad plentyn, mae'n rhan o dyfu fyny a derbyn cyfrifoldeb. Mae'r cam yma i'w dynnu oddi ar blant Dolgellau (ac, o bosib, plant Harlech hefyd). Pe bawn yn dad i blentyn 3 neu 4 oed byddwn yn anfodlon a'r syniad bod y bychan am fentro i fyd addysg mewn ysgol oedd yn cynnwys plant mawr, cyhyrog, ffiaidd eu tafodau a llawn hormonau 16 oed. Pe bawn yn gwr ifanc 16 oed ar drothwy dod yn oedolyn ni fuaswn am fynychu'r un ysgol a babanod 3 oed.

Mae cynlluniau Gwynedd yn ddrwg i addysg ac yn wleidyddiaeth farwol i'r Blaid. Mae'n rhaid i'r Blaid yng Ngwynedd taflu'r cynllun hurt yma allan ar y cyfle cyntaf un.