Diwrnod Cefnogi Siopau Bach

Mae'n debyg bod heddiw wedi ei bennu yn Ddiwrnod Cefnogi Siopau Bach.

Mae Undeb yr Annibynwyr am inni brynu ein nwyddau heddiw yn siop y pentref yn hytrach na'r archfarchnadoedd mawr.

Syniad clodwiw iawn rwy'n siŵr. Yn anffodus y cyntaf imi glywed am y cynllun oedd wrth imi godi copi o'r Cymro yn Tesco 'pnawn yma - yr unig siop yn yr ardal hon sy'n gwerthu'r papur.

Ysgolion Gwynedd

Mi fydd yn anodd ar y naw i Blaid Cymru cadw ei gafael ar Gyngor Sir Gwynedd ar ôl etholiadau mis Mai nesaf os ydy'n bwrw 'mlaen a'r cynllun addysg a gyhoeddwyd ddoe. Cynllun bydd yn cael effaith andwyol ar dros 80% o ysgolion cynradd y sir. Mae cyhoeddi cynllun o'r fath namyn chwe mis cyn etholiad megis gweithred o hunanladdiad gwleidyddol ac yn anodd iawn ei ddeall yn nhermau gwleidyddol, heb son am ei effaith ar addysg yn y sir.

Yn ardaloedd cryfaf y Blaid, Dwyfor a Meirionnydd, dim ond dwy ysgol arbennig sydd yn cael eu hamddiffyn rhag y fwyell!

Rwy'n ddeall mae Llywodraeth Lafur y Cynulliad diwethaf a orfododd pob sir yng Nghymru i edrych ar strwythur eu hysgolion cynradd, felly tal hi ddim i ambell i gefnogwr y Blaid Lafur i lyfu gên yn ormodol am y sefyllfa. Ond wedi dweud hynny rwy’n methu yn fy myw a deall pam bod cyngor Plaid Cymru Gwynedd wedi penderfynu ymateb i orchymyn y llywodraeth Lafur mewn modd mor eithafol.

Mae rhai agweddau o'r polisi a gyhoeddwyd ddoe yn gwbl annealladwy. Pam bod y cyngor wedi penderfynu cau Ysgol y Clogau? Mae gan y Clogau 39 o ddisgyblion ar ei lyfrau (nid y 25 mae'r cyngor yn honni). Mae Ysgol y Ganllwyd, sydd ag 20 o blant, ac yn yn nes at ei hysgol gynradd agosaf nag ydyw Ysgol y Clogau am ei gadw ar agor fel safle addysgol. A'i geisio ennill y frwydr trwy osod ysgol yn erbyn ysgol yw'r diben? Does dim synnwyr yn y peth!

Mae dwy ysgol gynradd Dolgellau ymysg yr ysgolion cynradd mwyaf yng Ngwynedd. Gan eu bod ar draws y ffordd i'w gilydd hwyrach bod synnwyr yn y syniad o'u huno yn weinyddol, ond mae eu cau a'u huno a'r ysgol uwchradd er mwyn creu un ysgol 3-16 oed yn orffwyll ac yn ymylu ar fod yn anfoesol.

Mae'r syniad o fynd i'r ysgol fawr yn gam bwysig yn natblygiad plentyn, mae'n rhan o dyfu fyny a derbyn cyfrifoldeb. Mae'r cam yma i'w dynnu oddi ar blant Dolgellau (ac, o bosib, plant Harlech hefyd). Pe bawn yn dad i blentyn 3 neu 4 oed byddwn yn anfodlon a'r syniad bod y bychan am fentro i fyd addysg mewn ysgol oedd yn cynnwys plant mawr, cyhyrog, ffiaidd eu tafodau a llawn hormonau 16 oed. Pe bawn yn gwr ifanc 16 oed ar drothwy dod yn oedolyn ni fuaswn am fynychu'r un ysgol a babanod 3 oed.

Mae cynlluniau Gwynedd yn ddrwg i addysg ac yn wleidyddiaeth farwol i'r Blaid. Mae'n rhaid i'r Blaid yng Ngwynedd taflu'r cynllun hurt yma allan ar y cyfle cyntaf un.

Cydsyniad Tybiedig

Ar ddiwedd pob Sesiwn Lawn o'r Cynulliad mae aelod o'r meinciau cefn yn cael codi pwnc o ddiddordeb iddo / iddi mewn dadl fer. Dr Dai Lloyd gafodd y fraint ddoe, a'i bwnc oedd Cydsyniad Tybiedig ar gyfer rhoi organau.

Os digwydd i ddyn marw yn sydyn ond yn weddol iach - trwy ddamwain, dyweder - mae modd defnyddio nifer o ddarnau iach o'i gorff ar gyfer trawsblaniadau. Ar hyn o bryd mae'n rhaid i'r unigolyn cydsynio cyn ei farwolaeth i gael defnyddio ei organau neu mae'n rhaid i'w berthynas agosaf cydsynio ar ôl ei farwolaeth.

Cyn imi briodi, tra roedd fy nhad yn berthynas agosaf imi, roeddwn yn cario cerdyn rhoddwr. Mae'r hen ddyn yn credu bydda ddoctor, o weld y cyfle i achub 5 bywyd trwy aberthu un, yn dewis aberthu'r un bywyd yna yn hytrach na cheisio ei achub. Gan hynny mi fyddai'n gwrthod rhoi cydsyniad rhoi organ ar ôl farwolaeth un o'i blant. Rwy'n anghytuno, ond yn parchu ei farn - dyna paham yr oeddwn yn cario'r cerdyn.

Ers imi briodi rwy'n gwybod bod fy mherthynas agosaf bellach, Mrs HRF, yn gefnogol i roi organau - ond mae hi'n credu mai temtio ffawd yw cario cerdyn rhoddwr. Rwy'n anghytuno a hi hefyd, ond i barchu ei barn nid ydwyf yn cario cerdyn mwyach ac nid ydwyf ychwaith (am yr un rheswm) wedi cofrestru fel rhoddwr.

Mae Dr Lloyd yn awgrymu dylid newid y drefn. Yn hytrach na derbyn bod unigolyn yn gwrthod rhoi ei organau oni bai bod yna brawf o'i bodlonrwydd (cerdyn neu enw ar restr), sef y drefn bresennol; dylid derbyn bod unigolyn yn cydsynio i ddefnyddio ei organau ar gyfer trawsblaniad oni bai ei fod o, neu aelod agos o'i deulu, yn gwrthwynebu.

O ran rhoi organau bydda'r syniad o gydsyniad tebygol yn gwneud pethau yn haws i mi, ond, mae'r cynsail bydda'r fath drefn yn creu yn fy mhoeni. Mae'r syniad bod dyn yn cytuno oni bai ei fod yn anghytuno yn syniad gwrthun i'w tybio, ac yn arf peryglus i roi i wleidyddion (a gwleidydd yw Dr Dai bellach, yn hytrach na meddyg, cofier).

Mae modd cofrestru i roi organau yn wirfoddol trwy ymweld â'r wefan yma.

3500 iaith ar fin farw

Diolch i Peter D Cox am y ddolen at yr erthygl yma yn National Geographic 18 Medi eleni:

Languages Racing to Extinction

Erthygl sy'n honni bydd dros hanner o ieithoedd cyfredol y byd wedi marw cyn diwedd y ganrif, a bod ieithoedd yn marw allan yn gynt nag ydy rhywogaethau.

Erthygl frawychus ond gwerth ei ddarllen.