Madog a Merica

Wele’n cychwyn dair ar ddeg,
O longau bach ar fore teg;
Wele Madog ddewr ei fron,
Yn gapten ar y llynges hon.
Mynd y mae i roi ei droed,
Ar le na welodd dyn erioed:
Antur enbyd ydyw hon,
Ond Duw a’i dal o don i don.

Hwyrach nad oes fawr o sail hanesyddol pur i hanes Madog ab Owain Gwynedd yn canfod America (ac yn bwysicach byth yn cofio lle 'roedd o'r ail waith), ond mae myth Madog yn rhan bwysig o hanes a diwylliant Cymru a'r Amerig.

Madog oedd hawl y Brenhinoedd Tuduraidd (etifeddion Owain Gwynedd) i Ogledd yr America, heb yr hawl yna galasa hanes America a Phrydain 'di bod yn dra gwahanol. Dychmyga'r Amerig heb ei chyn hanes Prydeinig neu'r Ymerodraeth Brydeinig pe na bai Gogledd yr Amerig wedi bod yn rhan ohono!

Ym 1953 gosodwyd plac i gofio am Madog ym Mobile Bay, Alabama, lle tybiwyd y glaniodd Madog. Yn anffodus mae'r Plac wedi ei dynnu o na yn niweddar oherwydd bod y safle, Fort Morgan (a enwyd ar ôl Gymro), yn safle o bwys hanes milwrol yr UDA.

Mae Cymdeithas Cymry Alabama am i'r plac cael ei roi yn ôl yn ei le. Mae 'na ddeiseb ar lein i gefnogi eu hymgyrch. Manylion pellach yma:

Cymdeithas Cymry Alabama