Rhodri Morgan

Ar ddechrau Gorffennaf 2005, cynhaliwyd cynhadledd G8 yn Glenegles yr Alban. Bu tua 10,000 o heddlu arfog y DU a miloedd o Luoedd Diogelwch tramor yn amddiffyn y gwladweinwyr. 

Pythefnos yn ddiweddarach cynhaliwyd Sesiwn Fawr Dolgellau. Mi fûm yn sgwrsio efo Rhodri Morgan, Prif Weinidog Cymru, mewn ciw Siop Chips yn Nolgellau. Roeddwn yn teimlo mor falch o fod yn Gymro! Yn gallu trafod ansawdd bwyd a cherddoriaeth Cymraeg, mewn modd mor anffurfiol, gyda fy ngwladweinydd heb heddwas na swyddog diogelwch i’w gweld yn unlle.

Heddwch i lwch Rhodri Morgan, bydd colled fawr ar ei ôl.

Diolch Dafydd

Fel un sydd wedi pleidleisio i Blaid Cymru ym mhob etholiad, lle fu ymgeisydd Plaid Cymru, ers imi ddyfod yn ddigon hen i bleidleisio, rwyf mor siomedig ag aelodau eraill o'r Blaid bod Dafydd Êl wedi ymadael a grŵp y Blaid yn y Cynulliad. Wedi dweud hynny rwyf hefyd yn siomedig efo rhai o'r sylwadau gwenwynig sydd yn cael ei wneud am Dafydd ar y cyfryngau cymdeithasol yn dilyn ei benderfyniad.

Eleni bydd Dafydd yn cyrraedd oed yr addewid; am 60 o'i 70 mlynedd mae o wedi rhoi gwasanaeth clodwiw i Blaid Cymru; wrth iddo ymadael dylem ddiolch o galon iddo am ddiwrnod hir a da o waith.

Ydi, mae o wedi bod yn ddraenen yn ystlys y Blaid ar sawl achlysur yn ystod ei drigain mlynedd o wasanaeth, ond mae'r Blaid yr hyn ydyw heddiw o herwydd y ddraenen honno.

Yn ystod y gynhadledd gyntaf imi fynychu tua diwedd y 70au /dechrau'r 80au, bu cynnig gerbron gan y grŵp ieuenctid i gefnogi hawliau pobl hoyw; bu nifer o fawrion y Blaid (gan gynnwys asiant DET) yn bygwth ymadael a'r Blaid pe bai'r cynnig yn cael ei drafod (nid ei basio, ei DRAFOD); tynnwyd y cynnig, er lles y Blaid, penderfyniad a gondemniwyd gan DET; bellach mae'r Blaid yn cytuno a'i gyn annheyrngarwch parthed hawliau cyfartal.

Ym 1970, pan safodd DET dros y Blaid am y tro cyntaf, roedd yn blaid weddol geidwadol, Dafydd fu'r lladmerydd dros ei dynnu i'r chwith (penderfyniad nad oeddwn, ac nid ydwyf, yn cytuno a hi). Roedd Dafydd yn uchel ei groch yn cefnogi streic y glowyr, pan oedd mwyafrif y Blaid yn credu nad oedd yn bwnc cenedlaetholgar. Heb y symud i'r chwith a chefnogaeth i'r glowyr, byddai pobl fel Leanne Wood, Adam Price a llawer un arall yn aelodau Plaid Cymru heddiw?

Ym 1975, roedd Plaid Cymru yn gwrthwynebu aelodaeth y DU o'r Undeb Ewropeaidd, er bod Wigley eisoes o blaid Ewrop, Thomas fu'n bennaf gyfrifol am droi barn mwyafrif y Blaid tuag at Ewrop; DET yw "tad", yr holl ralïau "Cymru Annibynnol yn Ewrop" a gynhaliwyd dros y 3 mis diwethaf.

Beth bynnag eich barn wleidyddol am DET, gall neb amau na fu DET yn aelod etholaethol da yn San Steffan a'r Bae am gyfnod o dros 40 mlynedd. Mae Dafydd wedi gwasanaethu ei etholwyr, o bob plaid, yn driw a bod ei waith fel aelod etholaethol da wedi cryfhau brand y Blaid ar draws y cymunedau mewn sawl etholaeth, bellach.

Yn bersonol, bu Dafydd yn gyfaill ac yn fentor i mi. Y tro cyntaf i mi ei gyfarfod roeddwn yn aelod 15 oed, hyf, o'r Blaid Ryddfrydol. Mynychais un o'i gyfarfodydd cymhorthfa gyntaf i fynnu bod o'n dweud wrthyf, fel fy AS, am bopeth roedd o'n wneud yn y Senedd er mwyn imi gael ei herio yn yr etholiad nesaf, pan fyddwn yn ddigon hen i'w herio. Yn hytrach na chael y ffyc off roeddwn yn haeddu am fod yn gôc oen hunan tybus, rhoddodd cyngor imi fod rhaid i wleidydd Cymreig siarad Cymraeg, a rhoddodd cyfle imi drafod gwleidyddiaeth trwy gyfrwng y Gymraeg yn fy Nghymraeg simsan ail iaith ar ddiwedd pob cymhorthfa yn Nolgellau. Oni bai amdano, byddai dim modd imi ysgrifennu'r pwt o gyfraniad hon i'r bologesffêr Gymraeg

Rwy'n rhannu'r siom, rwy'n brifo'n arw, wedi clywed am benderfyniad DET, ond rwy'n dal i ddiolch iddo am ei gyfraniad mawr.

Comisiwn ffiniau - ymateb brysiog

Rwyf wedi cael golwg brysiog dros argymelliadau Comisiwn Ffiniau Cymru parthed etholaethau newydd Cymru.

Fel Plaid Cymru, rwy’n anghytuno a lleihau nifer ASau Cymru heb gryfhau pwerau Senedd Cymru yn sylweddol mwy na chynigwyd ym Mil Cymru neithiwr. Fel y Blaid Lafur rwy'n gweld hi'n hynod annemocrataidd i leihau nifer yr ASau tra fo niferoedd yr Arglwyddi yn cynyddu'n afreolaidd.

Ond y peth cyntaf imi sylwi wrth ddarllen yr argymhellion oedd bod nifer o'r enwau newydd ar etholaethau yn brifo'r glust, maen nhw o chwith!

I mi'r ffordd naturiol o drafod Cymru yw o Fôn i Fynwy, Gorllewin i Ddwyrain: Môn, Sir Gaernarfon, Sir Ddinbych, Sir y Fflint, Meirionnydd, Sir Drefaldwyn, Ceredigion, Sir Faesyfed, Sir Gaerfyrddin, Sir Frycheiniog, Sir Benfro, Morgannwg, Sir Fynwy

Caernarfon - Bangor -Llandudno - Rhyl

Bermo - Dolgellau - Machynlleth- y  Drenewydd ac ati

Mae enwau'r etholaethau newydd, bron yn gyfan, yn dechrau o'r ffin i'r Gorllewin  Colwyn & Chonwy, Gogledd Clwyd & Gwynedd, ac ati, sy'n brifo'r glust, ac yn awgrymu bod y Comisiwn Ffiniau wedi dechrau'r daith o anghenion y ffin a Lloegr i mewn i Gymru, yn hytrach nag o anghenion Cymru tuag at y ffin.

Mae comisiwn, sydd i fod yn ddiduedd, a Chymreig, wedi dewis creu ffiniau sy'n fwriadol yn clymu Cymru mwyfwy at Loegr.

Addysg Gymraeg yn y Fro Gymraeg!

Mynychodd fy mhlant ysgolion a oedd i fod yn "ddwyieithog", cefais fy siomi'n ddirfawr efo eu hysgol gynradd; aethent yno fel Cymry Cymraeg uniaith, a dod allan fel Saeson uniaith. Roedd yr ysgol yn cael ei ddisgrifio gan Cyngor Conwy fel un naturiol ddwyieithog, roedd pob athro yn yr ysgol yn Gymry Cymraeg ond roedd y plantos ymysg lleiafrif bychan o gefndir Cymraeg, gan hynny cawsant addysg gynradd efo Welsh, chware teg  yn hytrach nag addysg ddwyieithog dderbyniol.

Er mwyn mynd i'r Ysgol Uwchradd Cymraeg bu'n rhaid iddynt fynd trwy ddau gyfnod o drochi, system a grewyd ar gyfer mewnfudwyr er mwyn eu cyfarwyddo ag addysg Gymraeg - o ysgol "naturiol ddwyieithog", ac o aelwyd Cymraeg!!!

Cyn edrych ar y nonsens, bod pob ysgol yng Nghymru yn "ddwyieithog" oherwydd deddf addysg fethedig o'r 1980au, rhaid edrych ar y ffug werthiant o addysg Gymraeg honedig yn y Fro Gymraeg.

Rhaid derbyn mae ysgolion Saesneg, i bob pwrpas, yw nifer o ysgolion naturiol dwyieithog yr hen Wynedd a rhai o gategori uwch yr hen Ddyfed!

Cyn carthu nonsens addysg honedig Cymraeg yn y Fro Gymraeg; does dim modd mynd rhagddi i gynnig addysg Cymraeg ystyriol i holl ysgolion Cymru.

Cwestiwn Dyrys am Ymarfer Corff

Mae 'na Gampfa yng Nghyffordd Llandudno a gyflenwyd fel rhan o'r cytundeb i adeiladu safle Tesco; mi fyddai'n groes i'r gyfraith imi awgrymu bod elfen o lygredigaeth perthnasol rhwng y deupeth, gan hynny nid ydwyf am wneud y fath sylw, ond rwyf am holi a byddai cerdded o Lan Conwy i Tesco yn well i'r galon na thalu am awr yn y jim?


Cwestiwn Dyrys

Tewi neu Dewi?

Dyma ni, unwaith eto, yn y tymor traddodiadol o ofyn i awdurdodau Prydain am Ŵyl y Banc ar Ddydd Gŵyl Dewi!

Fel un sydd wedi fy magu yn y traddodiad anghydffurfiol, sy'n credu bod pob unigolyn sydd wedi dewis gras Crist wedi ei sancteiddio, rwy'n anghydffurfio a'r syniad bod ambell i Gymro Cristionogol yn fwy o Sant nac un arall!

Mae'n debyg bod Dewi yn hen foi daionus, ond dim myw na lai na unrhyw Gristion arall (mae'n debyg y byddai Dewi yn cytuno a fi).

Yr hyn sy'n fy synnu mwyaf yw gweld Cymru yn troi'n fwyfwy seciwlar a fwyfwy aml grefyddol, tra fo fwyfwy yn galw am ddathlu dydd nawddsant! Mae'n gwbl hurt!

Os am gael Dydd Gŵyl Genedlaethol, be am Ŵyl Glyndŵr, neu Ŵyl Llywelyn?

Neu gorau oll, be am Ddygwyl dathlu ein Hannibyniaeth!

Isdeitlo ar S4C

Dechreuodd y gallu i isdeitlo rhaglenni teledu ar gyfer pobl byddar / trwm eu clyw gyda datblygu Teletex ac Oracle yn y 1970au, cyn i S4C cael ei lansio. Pwrpas y ddarpariaeth oedd galluogi pobl byddar a thrwm eu clyw dilyn rhaglenni trwy ddarllen y geiriau oedd yn cael eu dweud ar y sgrin wrth wylio rhaglen.

Fel gŵr hynod drwm fy nghlyw (ers y 70au), mae’r ddarpariaeth wedi bod yn fendith yn y fain, ond yn boen yn y Gymraeg. Rwy'n gallu gwylio rhaglenni Saesneg gyda'r teulu; yn gallu siarad trostynt, dyfalu be fydd yn digwydd nesaf, cyd chwerthin efo jôc, cyd crio efo elfen ddwys ac ati. Rwy'n methu rhannu hwyl cyd wylio rhaglen ar S4C efo'r teulu, ac wedi methu ers cyn i'r plant cael eu geni. Yr unig fodd i mi wylio rhaglenni S4C yw trwy fynd i stafell arall a defnyddio clustffonau hynod bwerus gan nad oes isdeitlau i'r Byddar ar S4C; y rheswm am hynny yw bod Spectell (gwasanaeth teletex S4C) wedi penderfynu gwrando ar farn elusen bondigrybwyll y byddar yn hytrach na gwylwyr byddar y sianel.

Mae fy mam yn Gymraes ddi-gymraeg, bu hi'n aelod o bwyllgor Wales Council for the Deaf pan holwyd barn y gymdeithas ar isdeitlo ar S4C, ymddiswyddodd hi o'r Cyngor ar y pryd o herwydd agwedd gwrth Cymraeg y Cyngor pan ddaeth cwestiwn isdeitlo ar S4C ar yr agenda. Er gwaethaf hynny penderfynu dilyn barn elusen anetholedig pobl fyddar Cymru bu penderfyniad S4C a darparu isdeitlau cyfiaith yn hytrach na isdeitau i'r trwm eu clyw.

Wrth i deledu digidol datblygu daeth y posibilrwydd o ddarparu isdeitlau mewn mwy nag un iaith. Ond yn hytrach na ddarparu is deitlau Cymraeg i bobl byddar mae S4C yn cynnig cyfieithiad i Gymraeg syml ar y botwm coch, yn hytrach nag isdeitlau go iawn.

Fel Cymro Cymraeg trwm fy nghlyw rwy'n flin, yn hynod flin, bod S4C wedi anwybyddu adnodd dylai fy nghymhwyso i fwynhau eu harlwy gyda'r teulu.

Halen ar y briw yw'r syniad bod ein sianel Cymraeg am gael ei halogi, dros Wŷl Dewi, gydag isdeitlau diofyn yn y Saesneg!

Yes Cymru

Ers blynyddoedd rwyf wedi gweld yr angen am fudiad all bleidiol i hyrwyddo'r achos dros annibyniaeth; mae'n ymddangos bod achos o'r fath am gael ei greu.

Yn anffodus rwy'n methu mynd i Gaerdydd ar gyfer y lansiad, ond yn dymuno'n dda i'r achos. Os yw'r ymgyrch am ffurfio canghennau lleol neu ymgyrchoedd yn ardal Conwy, rhowch wybod imi, mi wnaf fy ngorau i'w cefnogi.

Cymru yn Ewrop

Dyma neges gan Blaid Cymru yn cefnogi pleidlais o blaid i'r DU aros yn aelod o'r Undeb Ewropeaidd:

Mae Cymru yn elwa o fod yn rhan o’r UE, yn economaidd, yn gymdeithasol ac yn ddiwylliannol.

Mae’r UE wedi helpu i sefydlu heddwch ac i gynnal heddwch yn Ewrop: rôl yr ydym yn ei gwerthfawrogi a rhywbeth na ddylid fyth ei anghofio.

Mae bron i 200,000 o swyddi yng Nghymru yn gysylltiedig â’n mynediad i’r Farchnad Sengl a’i hanner biliwn o bobl. Mae miloedd o fyfyrwyr a phobl ifanc yn elwa o
raglenni UE sy’n eu galluogi i astudio a gweithio mewn gwledydd eraill a dysgu ieithoedd newydd.

Dyma ond rhai o’r manteision i Gymru. A diolch i’r UE mae gennym gyfreithiau ar gydraddoldeb, ar yr amgylchedd, ar hawliau gweithwyr a phrynwyr, ar amaeth ac ansawdd bwyd, i daclo newid hinsawdd a llawer mwy.

Mae’r Deyrnas Gyfunol eisoes yn eithrio ei hun o ardal deithio’r Schengen, sef pam fod gennym reolaeth pasbort o hyn ar ffiniau allanol y DU. Ac wrth gwrs, wnaethom ni erioed ymuno â’r Ewro.

Mae llawer yr hoffem ei newid am yr UE, ond dim ond o’r tu mewn y gellir gwneud hynny. Does dim pwynt cwyno o’r cyrion. Yn hytrach, rydym yn dewis gweithio gyda’n chwaer bleidiau yng Nghyngrhair Rhydd Ewrop a chydweithwyr blaengar ledled yr UE. Dyna sut y byddwn yn sicrhau Ewrop fwy agored, democrataidd ac effeithiol ble y gall Cymru chwarae ei rhan yn llawn.

Dioddef dros Gymru

Salwch bore drannoeth?

https://cy.wikipedia.org/wiki/Salwch_bore_drannoeth

Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato!

Pe bai bawb sy'n gallu ysgrifennu yn y Gymraeg yn addunedu i ysgrifennu dim ond dwy erthygl yn y Gymraeg ar Wicipidia yn 2016, byddai nifer yr erthyglau Cymraeg yn cynyddu i dros 1,000,000 erbyn 2017!

Blwyddyn Newydd Dda!

Rhugl?

Fel Blog Menai mae gennyf bryderon mawr am y ffordd mae Golwg yn adrodd arolwg am rugledd yn y Gymraeg.

Be di rhugl? Sut mae'n cael ei werthuso?

Cefais fy magu trwy'r Saesneg, dechreuais ddefnyddio'r Gymraeg yn fy arddegau hwyr / ugeiniau ifanc (amser maith yn ôl bellach, ysywaeth) rwy'n Gymro Ail Iaith yn ôl ambell i ddiffyniad, yn cael fy nghyfrif fel Sais, o hyd, gan ambell i gyn cyd ddisgybl ysgol.

Nid oes gennyf glem am reolau'r treigliadau mae 'na siawns 75% yn erbyn 25% o blaid i mi cael y treigliad yn gywir heb wirio, a hynny o arferiad yn hytrach na dealltwriaeth o'r rheolau. Er fy mod yn Hen Rech Flin sy'n negyddol am bopeth, rwy'n cael anhawster enfawr efo ysgrifennu brawddegau negyddol yn y Gymraeg. Rwy'n hynod ansicr o rediadau berf, yn arbennig, felly, yn yr amserau amherffaith a'r rhediadau o bod! Mae fy Nghymraeg yn gachu, ond yn gachu dealladwy, a gan hynny yn gachu rhugl, am wn i.

Problem unigryw'r unigolyn dwyieithog!

Pe bawn yn uniaith Saesneg, efo Saesneg baw isa’ domen, byddwn yn dweud fy mod yn rhugl yn y fain. Y broblem efo Cymry dwyieithog yw eu bod yn cymharu eu gallu i Siarad Saesneg wael dderbyniol, nid efo Cymraeg wael dderbyniol, ond efo'r gallu i siarad Cymraeg perffaith ac yn penderfynu nad yw eu Cymraeg yn ddigon da.

Rwyf wedi bod yn sôn am hyn am dros 30 mlynedd bellach, ond heb gael cefnogaeth gan Gymdeithas yr Iaith, Plaid Cymru na'r Comisiwn Iaith: mae angen cymhwyster sy'n dweud wrth bobl bod eu Cymraeg yn "ddigon da" boed Lefel un- Dealltwriaeth Sylfaenol, Lefel Tri - Cymraeg at Iws Gwlad, Lefel Pump - Arbenigwr.

Rhaid wrth gymhwyster Cymraeg sy'n profi bod y Gymraeg yn ddigon da yn hytrach nag hunan asesiad sy'n dweud y gwrthwyneb mewn anwybodaeth barhaus.

Hen Rech Flin: Corbyn yn Ymatal

Hen Rech Flin: Corbyn yn Ymatal: Un o'r obeithion (ac fel un sy'n casáu'r Blaid Lafur, un o'r pryderon i mi) oedd bod ymgyrch Jeremy Corbyn am arweinyddiaeth...

Corbyn yn Ymatal

Un o'r obeithion (ac fel un sy'n casáu'r Blaid Lafur, un o'r pryderon i mi) oedd bod ymgyrch Jeremy Corbyn am arweinyddiaeth y Blaid Lafur wedi bywiogi'r rhai nad oeddent erioed wedi pleidleisio cynt i gefnogi Llafur. Fe lenwodd neuaddau yn Lloegr i wrando ar wleidydd am y tro cyntaf ers dyddiau neuaddau llawn Lloyd Gerorge.

Cynigiodd JC weledigaeth o wrthwynebiad croch i anghyfiawnder byddai'n deffro'r etholwyr lu sydd wedi ymatal rhag pleidleisio cyhyd o'u trwmgwsg.

Yn etholiad 2015, bu i fwy o'r etholfraint ymatal rhag pleidleisio (33%), na phleidleisiodd dros y Llywodraeth Ceidwadol (24%), roedd ymgyrch Corbyn yn bygwth ennill canran gref o'r ymatalwyr i achos Llafur.

Ond ers dewis Corbyn yn arweinydd mae'r Blaid Lafur Seneddol wedi penderfynu ymatal ar achos toriadau lles, ymatal ar achos Trident ac ymatal ar gant ac un o achosion eraill. Yn hytrach na deffro'r etholfraint mae'r Blaid Lafur, o dan arweiniad JC, wedi penderfynu cyd cysgu a hwy ac wedi cryfhau'r agwedd 's dim pwynt pleidleisio, gwaeth ymatal.

Rwy'n deall ymateb gwrthblaid sy'n gwrthwynebu anghyfiawnder yn groch, er gwaetha'r ffaith ei fod yn gwybod bod y frwydr yn ofer, rwy'n deall wrthblaid sy'n gorfod dal ei drwyn a chefnogi Llywodraeth er lles y Wlad, rwy'n methu deall wrthblaid sy'n rhy ofnus i wneud y naill na'r llall; ymatal ar ôl ymatal bu hanes Llafur ers yr etholiad; rhy llwfr i ymosod, rhy llwfr i ildio, sy'n awgrymu i mi bod Llafur yn rhy llwfr i benderfynu dim, a gan hynny yn rhy llwfr i reoli!

Mae Llafur wedi ildio nifer o gefnogwr oedd yn gweld "pwynt" pleidleisio am y tro cyntaf yn ôl i achos " be di'r ots". Cyn iddynt dilyn Llafur yn ôl i'r twll du o ymatal pleidlais, hoffwn awgrymu iddynt nad ydy Leanne Wood yn un am ildio, dydy hi ddim yn un i ymatal nac i sefyll lawr mewn brwydr (rwy'n gwybod o brofiad, mae'r creithiau yna o hyd), ac os ydych am weld lais cryf dros y difreintiedig, peidiwch a mynd yn ôl i feddwl bod pleidlais yn ddiwerth, pleidleisiwch Plaid Cymru, dros Gymru a Chyfiawnder!

Y Blaid, Cenedlaetholdeb a Chorbyn

Gallwn ddeall pam bod cefnogwyr adain chwith Jeremy Corbyn yn y Blaid Lafur yn cannu'n groch am ei fuddugoliaeth yn etholiad yr arweinyddiaeth, mae'n buddugoliaeth i'r chwith, yn ddiamheuaeth, ond ni allaf ddeall pam bod rhai aelodau o Blaid Cymru mor frwd am ei fuddugoliaeth!

Am y 30 mlynedd diwethaf bu gan y Blaid polisi o geisio denu pleidleisiau o'r chwith i Lafur Tony Blair ac ati, polisi sydd wedi methu'n druenus, ac sydd bellach yn deilchion gydag arweinydd Llafur a all roi rhediad teg i Leanne Wood ar bolisïau sosialaidd.

Nid yw Jeremy Corbyn yn gefnogwr i genedlaetholdeb Cymreig, mae o'n wrthwynebydd i ddatganoli, ac mae ei agwedd at Gymru yn un a sylwadau George Thomas am the fastest run over the Severn Bridge neu sylw Blair Fuck Wales.

Mae agwedd adain chwith Corbyn mor ddi-hid am Gymru ac oedd adain dde ei ragflaenwyr!

O ran yr Achos Cenedlaethol, nid oes dim wedi newid drwy ethol Corbyn; mae de, canol a chwith Llafur mor wrthwynebus i genedlaetholdeb Cymreig heddiw a buasent erioed!

Yr wyf, bodd bynnag, yn croesawu etholiad Corbyn; oherwydd gallasai ei ethol dwyn perswâd ar Blaid Cymru i sylweddoli mae'r Achos Cenedlaethol yw ei brif nod, nid llenwi ryw wacter sosialaidd a adwyd ar ôl gan Lafur Cymru yn y 1970au!

Ymddiheuro am y Steddfod

Mi fwynheais raglen y bardd Benjamin Zephaniah ar y BBC am yr Eisteddfod, fe wnaeth ambell i sylw ardderchog, megis mae adeiladwyr, a phlymwyr a phobl gyffredin yw mynychwyr yr Eisteddfod, nid y crach sydd yn mynychu gwyliau tebyg yn Lloegr - rhywbeth i'w gofio pan fo'r Blaid Lafur, yn cyhuddo'r Gymraeg o fod yn Iaith y Crachach, eto byth a gofyn am adolygiad, eto, i ehangder apêl yr Eisteddfod.

Un o'r elfennau o'r rhaglen nad oeddwn yn hoff ohoni oedd yr "ymddiheuriad" bron gan ambell i Gymro a ymddangosodd ar y rhaglen am sylfeini "ffug" yr eisteddfod. Mae pawb yn gwybod mae ffantasi dan ddylanwad cyffuriau Iolo Morgannwg yw'r orsedd a'i rhwysg, ond ffantasi a seiliwyd ar wirionedd. Roedd Iolo yn gelwyddgi penigamp, gofynnwch i unrhyw heddwas - mae'r celwydd anoddaf i'w gwrthbrofi yw'r un sydd â sail gwirionedd ynddi, mae sail wirioneddol yn hanes y Derwyddon ers dros 2,000 mlynedd, mae sail Cadeirio bardd ers 700 mlynedd, mae'r sail canu cerdd dant a chanu cynghanedd yn draddodiadau sy'n bod, heb angen ffug hanes iddynt.

Syr John Morris Jones, wrth gwrs, dechreuodd y traddodiad o ymddiheuro am yr Eisteddfod. Dyn a wrthododd cael ei Urddo i Orsedd y Beirdd, gan fod Gorsedd y Beirdd yn "ffug", ond dyn a dderbyniodd ei urddo'n Marchog, er gwaetha'r ffaith na fu'n marchogaeth ceffyl mewn rhyfel erioed! Ond dyn oedd yn digon bodlon torri holl reolau'r marchog i gynghreiriodd efo Lloyd George i sicrhau marwolaeth milwr, Hedd Wyn, er mwyn creu "ffug" propaganda Rhyfel Eisteddfod Penbedw!

Yr hyn sydd fwyaf chwerthinllyd am yr ymddiheuriad am ffug hanes yr Eisteddfod, yw clywed Huw Edwards, mab Hywel Teifi Edwards, yr awdurdod mwyaf ar hanes ffug rhwysg yr Eisteddfod, yn sylwebu ar hen hanes a thraddodiadau Agoriad Wladol y Senedd. Ni agorwyd y Senedd gyda rhwysg y "State Opening" cyn i'r Arglwydd Esher ail greu traddodiad ar gyfer y Brenin Edward VII ym 1901. Perthyn i'w gyfnod ef mae'r cau drws cyn cnoc y Rod Du, cadw'r prif chwip yn wystl ac ati, nid hen, hen hanes a thraddodiad. Lol botas o draddodiad sydd gan mlwydd yn iau na thraddodiad yr Eisteddfod fodern ydyw!

Ond pwy sy'n dal ymddiheuro?

Achub Pantycelyn neu achub yr Iaith?

Mae gennyf pob parch dros y sawl sydd wrthi'n meddiannu Neuadd Pantycelyn ar hyn o bryd. Mae pob safiad dros yr iaith yn haeddu parch, ond mae gennyf bryderon enfawr am sail eu safiad.

Mi fûm yn fyfyriwr ym Mhrifysgol Bangor am gyfnod hynod ber yn nechrau'r 1980au ac yn breswylydd Neuadd JMJ y cyfnod, sef yr "Univerity Hall" cynt a sefydlwyd yn ystod taernasiad Victoria (symudodd JMJ drws nesaf i'r hen Neuadd Rathbone wedyn).

Roedd y neuadd, hyd yn oed yn yr 1980au, yn llety gwael. Roedd symud o dŷ cyngor lle'r oedd dau doiled (efo PST meddal) ac un bath i saith o honnom, i neuadd lle 'roedd coridor cyfan yn rhannu bath a geudy (efo papur IZAL caled) yn sylymio, hyd yn oed i hogyn fel fi! Yr Iôr a ŵyr be oedd barn fy nghyd fyfyrwyr o gefndiroedd mwy sedêt o'r lle!

Roedd fy nghyfnod byr yn JMJ yng nghyd fynd ag un allweddol yn hanes yr ymgyrch iaith, cyfnod brwydr y sianel, cyfnod elyniaeth Adfer a CIG, cyfnod MG, cyfnod UMCB v NUS ac ati, cyfnod Gwerin v Roc v Siwpergrwp yn y byd cerddorol, ac o fyw yn JMJ yr oeddwn yn teimlo fy mod yn byw yng nghanol berw brwydr dyfodol y genedl.

Wrth ymweld â chyfeillion ym Mhantycelyn, tebyg oedd eu llety a'u profiad hwy, ar y pryd. (Ar y pryd roedd myfyrwyr yn cael eu talu grant am eu myfyrdodau, bellach mae'n rhaid iddynt dalu am y fraint o fod yn efrydydd!)

Rwy'n fodlon derbyn bod Pantycelyn wedi ei uwchraddio ychydig ers y 1980au ond mae'n parhau yn debycach i brofiad y 1980au (a'r 1880au) na phrofiad y rhan fwyaf o fyfyrwyr Prydain sy'n byw mewn fflatiau en suit y 2010au.

Rwy'n gwybod am sawl berson ifanc Cymraeg ei iaith sydd wedi ymwrthod a Phantycelyn ac wedi dod yn rhan o brofiad Saesneg Pentref y Myfyrwyr ym Mhenglais; rhai sydd wedi dewis Prifysgolion yn Lloegr yn hytrach nag Aber, o herwydd y disgwyl iddynt breswylio ym Mhanty, o ddewis Aber.

Waeth i Achubwyr Pantycelyn derbyn bod disgwyliadau myfyrwyr am ddarpariaeth llety wedi newid ers y 1980au, y 1960au ac yn sicr ers y 1880au, do fe fu cyfraniad Pantycelyn, JMJ ac Univeristy Hall yn arbennig ym mharhad yr iaith, ond mae ceisio cadw sylfaen darpariaeth hen ffasiwn fel yr University Hall er mwn achub yr iaith megis dweud mai rhywbeth sy'n perthyn i'r 1880au yw'r Gymraeg!

Rhaid darparu'r safonau llety gorau i'r Cymry cyfoes er mwyn eu taenu i'n prifysgolion, yn anffodus dyw Pantycelyn, hen ffasiwn, dim yn cyflenwi'r fath darpariaeth bellach!

Picl Ed Miliband a Mrs Windsor

Mae datganiadau Ed Milliband o alw "blỳff" y pleidiau cenedlaethol trwy ddweud ei fod am gyflwyno Araith Brenhinol Llafur di gyfaddawd a herio'r pleidiau llai i'w drechu yn nonsens!

Er mwyn creu'r cam argraff ei bod hi'n wleidyddol di duedd mae Araith y Frenhines yn rhestr ffug o bethau y mae hi'n gofyn i'w llywodraeth i wneud.

Dyma broblem fwyaf y Blaid Lafur, bydd y Frenhines ddim yn gwneud araith oni bai ei bod hi'n gant y cant yn sicr bydd yr araith yn cael ei basio, byddai gwrthod pasio Araith Brenhinol yn her i'r Frenhiniaeth yn hytrach na her i Lafur a bydd y Frenhiniaeth dim yn fodlon cael ei herio er mwyn chware rhan yn gemau Llafur.

Mae bygythiad Llafur o herio Plaid / SNP i beidio a chefnogi araith frenhinol, sy'n cael ei ysgrifennu gan Lafur, yn dwt lol botas maip! Os nad ydy Llafur yn GOFYN i eraill am gefnogaeth a chael sicrwydd o'r gefnogaeth honno bydd Ei Mawrhydi ddim yn yngan gair o araith arfaethedig Llafur, bydd dim cyfle i Lafur "herio'r" pleidiau llai i drechu ei gynigion!

Yr unig ddewis bydd gan Lafur, ac eithrio i ofyn yn barchus i bleidiau llai i roi cefnogaeth iddi am bris, yw peidio a chyflwyno Araith Frenhinol gan roi sicrwydd i Mrs Windsor na fydd yn pleidleisio yn erbyn araith Ceidwadol (trwy ymatal).

Yn hytrach na galw "blỳff" Plaid a'r SNP a'r pleidiau eraill mae Ed druan wedi creu ei bicl ei hun!

Darogan Etholiad 2015

Ers etholiad cyffredinol 1970 yr wyf wedi bod yn darogan canlyniadau etholiadau, gyda mwy o lwyddiant nag o fethiant. Yn fy ieuenctid dim ond criw'r chweched neu'r dafarn byddai'n derbyn fy mherlau o ddoethineb. Ers dyfodiad y rhyngrwyd yr wyf wedi cael y fraint o'u rhannu gyda'r byd a'r betws.

Dwi roed di selio fy narogan ar y polau na'r hanesion yn y papurau, ond ar yr hyn rwy'n clywed ar lawr gwlad, ac mae'r hyn rwy'n clywed ar lawr gwlad eleni mor ddryslyd rwy'n methu gwneud pen na chynffon o honni.

Ar ô y ddadl arweinwyr cyntaf dywedodd cymydog wrthyf ei fod o wedi ei blesio cymaint gan yr hyn dywedodd Nicola Sturgeon bod o am bleidleisio i UKIP, fel y blaid amgen yn Aberconwy, er mwyn cefnogi'r SNP - wir yr!

Deuddeng mis yn ôl byddwn wedi dweud bod Guto, yn bendant, am ddal Aberconwy gyda mwyafrif dechau, bellach dwi ddim yn gwybod, mae Aberconwy yn ymylol rhwng pedair plaid, yr unig un sydd ddim yn y ras yw'r un bu ar ymyl ennill pan oedd y Parch Roger Roberts yn ymgeisydd!

Rwy'n clywed sïon bod modd i Blaid Cymru ennill Wrecsam, Cwm Cynnon a'r Rhondda, nonsens meddai'r polau a fy mhen, ond mae llawr gwlad a fy nghalon yn dweud yn wahanol.

Am y tro cyntaf mewn hanner canrif o wylio etholiadau, nid ydwyf am ddarogan canlyniad, oherwydd, am y tro cyntaf yn fy nythwn, does gen i ddim blydi clem!

Y Lle am Lansiad Maniffesto

Does dim ots am eich barn am y blaid, ei pholisïau a'i phersonoliaethau, prin y gall unrhyw un anghytuno mae'r SNP yw enillwyr y frwydr i gynnal lansiad maniffesto yn y lleoliad mwyaf trawiadol.

Mae'r Edinburgh International Climbing Arena, wedi cael cyhoeddusrwydd byd eang gwerth miliynau o hysbys am ddim trwy'r i gyfryngau'r byd casglu yno i adrodd ar gynnwys Maniffesto'r SNP. Sy'n gwneud i ddyn meddwl pam bod pleidiau Cymru heb gael yr un weledigaeth?

Meddyliwch am Leanne yn cyhoeddi polisïau ei phlaid trwy wibio dros 100 milltir yr awr yn Zip World, neu Carwyn yn bownsio pob polisi Llafur yn Bounce Below, neu Andrew RT yn cyhoeddi ei bolisïau ymysg dinosoriaid Tan yr Ogof, neu Nick Clegg yn lansio ei faniffesto mewn man bydd digon mawr i gynnal Cynhadledd y LibDems y flwyddyn nesaf:

Etholiad 2015 - Y Dewis Syml

Mae nifer o sylwebyddion gwleidyddol yn honni y bydd Etholiad San Steffan 2015 yn un hynod gymhleth. Rwy'n anghytuno, mae'r dewis yn syml iawn i bleidleiswyr Cymru: