Pethau sy'n mynd dan fy nghroen #1

Newydd fod i siop leol, lle'r oedd yr hogan ar y til yn mynnu pacio fy magiau plastic.

Er mwyn hwyluso agor pob bag roedd hi'n llyfu ei bysedd – ych a fi!

Nid ydwyf yn dymuno cael poer dieithryn ar hyd fy neges, diolch yn fawr!.

Mae'n rhaid bod y fath ysglyfaethdra yn groes i bob deddf iechyd a diogelwch. Pam felly, ei fod yn digwydd mewn siopau o bob maint?

Eglurhad o'r Alban

Os wyt wedi drysu efo'r hyn sy'n digwydd yn yr Alban ar hyn o bryd rhwng Llafur a'r SNP - Dyma eglurhad!

Dafydd Iwan a Dic Parri allan?

Yn ol y son mae Dafydd Iwan, llywydd y Blaid a Dic Parri arweinydd y Blaid ar Gyngor Gwynedd i'll dau wedi colli eu seddi ar Gyngor Gwynedd i Lais Gwynedd

Mae fy nai, Gethin Williams o Lais wedi curo fy hen gyfaill Peredur Jenkins o'r Blaid yn ardal gwledig Dolgellau.

Roedd Nain yn Iawn

Pe bawn, wrth ymweld â fy niweddar nain yn y Bermo, yn gadael bwyd ar y plât heb ei fwyta bydda hi'n fy nwrdio gan ddweud bod gwastraffu bwyd fel bwydo'r Diafol. Byddwn yn chwerthin ar ei hagwedd hen ffasiwn wirion.

Yn ôl blog Paul Flynn AS

“Half the food produced in the UK is wasted. If waste could be used across Europe for energy generation, the continent would no longer need gas from Russia”

Yn bwysicach byth bydda ddefnyddio gwastraff bwyd i greu ynni yn lleihau'r angen am do newydd o orsafoedd pŵer niwclear.

Hwyrach bod nain yn llygad ei lle wedi'r cyfan!

Post di-enw

Mae 'na ambell i flogiwr sy'n credu bod y Royals yn cael gormod o sylw ar y teledu. Mae gan y dyn pwynt, am wn i. Ond gellir dadlau nad ydynt yn cael hanner y sylw dylid rhoi iddynt. Er enghraifft pa bryd glywsoch enw mab hynaf Twm Bontnewydd (Arglwydd Eryri) yn cael ei grybwyll ar y newyddion diwethaf?

Dydy byddardod ddim yn Jôc - Jac!

Hwyrach bod y cylchgrawn Golwg yn credu bod y ffaith nad oes modd i bobl drom eu clyw cael defnyddio system lŵp mewn cyfarfodydd lle mae cyfieithu ar y pryd yn digwydd yn rhywbeth digon doniol i gynnwys mewn colofn dychan.

Fel Cymro Cymraeg, eithriadol drwm fy nghlyw, dwi ddim yn gweld y jôc. Os ydwyf am fynychu cyfarfod cyhoeddus mae'n rhaid imi ddibynnu ar system lŵp i wybod be sy'n cael ei ddweud. Oherwydd anghenion cyfieithu rwy'n cael fy amddifadu o'r hawl i fynychu cyfarfodydd cyhoeddus lle mae offer cyfieithu yn cael eu defnyddio. O fynychu cyfarfod o'r fath y gwasanaeth sydd ar gael i mi yw clywed dim sy'n cael ei ddweud yn Saesneg a chlywed cyfieithiad o'r hyn sy'n cael ei ddweud yn y Gymraeg.

Ers 18 mlynedd, bellach, rwyf wedi bod yn cwyno am y broblem yma. Da oedd gweld sylw yn cael ei roi i'r broblem mewn cylchgrawn cenedlaethol am y tro cyntaf. Ond siom oedd darllen y sylw yna yng ngholofn Jac Codi Baw yn hytrach nag mewn erthygl difrifol.

Madog a Merica

Wele’n cychwyn dair ar ddeg,
O longau bach ar fore teg;
Wele Madog ddewr ei fron,
Yn gapten ar y llynges hon.
Mynd y mae i roi ei droed,
Ar le na welodd dyn erioed:
Antur enbyd ydyw hon,
Ond Duw a’i dal o don i don.

Hwyrach nad oes fawr o sail hanesyddol pur i hanes Madog ab Owain Gwynedd yn canfod America (ac yn bwysicach byth yn cofio lle 'roedd o'r ail waith), ond mae myth Madog yn rhan bwysig o hanes a diwylliant Cymru a'r Amerig.

Madog oedd hawl y Brenhinoedd Tuduraidd (etifeddion Owain Gwynedd) i Ogledd yr America, heb yr hawl yna galasa hanes America a Phrydain 'di bod yn dra gwahanol. Dychmyga'r Amerig heb ei chyn hanes Prydeinig neu'r Ymerodraeth Brydeinig pe na bai Gogledd yr Amerig wedi bod yn rhan ohono!

Ym 1953 gosodwyd plac i gofio am Madog ym Mobile Bay, Alabama, lle tybiwyd y glaniodd Madog. Yn anffodus mae'r Plac wedi ei dynnu o na yn niweddar oherwydd bod y safle, Fort Morgan (a enwyd ar ôl Gymro), yn safle o bwys hanes milwrol yr UDA.

Mae Cymdeithas Cymry Alabama am i'r plac cael ei roi yn ôl yn ei le. Mae 'na ddeiseb ar lein i gefnogi eu hymgyrch. Manylion pellach yma:

Cymdeithas Cymry Alabama

Y Blaid Boblogaidd

Mae rhywun yn swyddfa Plaid Cymru, sydd heb ddim byd gwell i'w gwneud mae'n debyg, wedi bod yn cadw cyfrif o faint o ymddangosiadau teledu mae aelodau o'r Cynulliad wedi eu gwneud ers mis Mai diwethaf. Dyma’r Siart:

Rhodri Morgan: 211
Ieuan Wyn Jones: 188
Elin Jones: 73
Rhodri Glyn Thomas: 59
Edwina Hart: 55
Jane Hutt: 35
Jane Davidson: 27
Carwyn Jones: 24
Brian Gibbons: 22
Andrew Davies: 16

Arwydd o lwyddiant y Blaid, medd llefarydd, yw'r ffaith bod gweinidogion Plaid Cymru ar y brig. Byddid disgwyl i'r Prif weinidog a'i ddirprwy bod yn y safle cyntaf a'r ail safle. Ond cyn clochdar bod Elin Wyn Jones yn y trydydd safle a Rhodri Glyn yn y bedwaredd mae'n rhaid cofio pam bod nhw mor "boblogaidd". Yn achos Elin dau drychineb ym maes amaeth sy'n gyfrifol: clefyd y tafod glas a chlyw’r traed a'r genau. Bu Rhodri ar y bocs yn amddiffyn nifer o benderfyniadau anffodus megis gorfod talu miliynau i achub Canolfan y Mileniwm ac amddiffyn y ffaith bod y llywodraeth wedi torri addewid parthed papur dyddiol.

Nid da yw pob ymddangosiad ar y sgrin fach!

Atgyfodi Cymru Annibynol?

Wrth fynd trwy hen bapurau cyn eu rhoi i'r bin ailgylchu does ar draws llythyr yn y Daily Post dyddiedig Dydd Llun Mawrth 17 2008. Llythyr a methais ei ddarllen ar y diwrnod.

Mae'r llythyr yn un gan W Jones, Nantperis yn gofyn am bobl i gynnig eu henwau fel ymgeiswyr i Blaid Cymru Annibynnol / WIP i sefyll yn wardiau Tremadog, Bethel, Aberdaron, Morfa Nefyn, Nant Llanystumdwy a Llanrug.

Roeddwn yn credu bod CA/IWP wedi hen farw bellach - ydy'r llythyrwr yma o ddifri bod y blaid wedi ei hatgyfodi ac yn chwilio am ymgeiswyr go iawn? Ynteu jôc neu dric dan din sydd yma er mwyn corddi dipyn mewn wardiau lle mae Llais Pobl Gwynedd yn bwriadu sefyll?

Amser lladd lol y refferendwm

Yn ystod trafodaethau clymblaid y Cynulliad ym Mis Mai a Mehefin llynedd y cwestiwn tyngedfennol oedd y gobaith am refferendwm am bwerau ychwanegol i'r Cynulliad.

Teg dweud fy mod yn gwrthwynebu refferenda, ar unrhyw bwnc, heb fodolaeth Deddf Refferendwm Cyffredinol. Mae'r syniad bod refferendwm yn cael ei galw ar fympwy llywodraeth yn wrthun i mi. Os yw refferenda am gael eu defnyddio fel ffordd o dderbyn barn y cyhoedd fel rhan o'n system llywodraethu yna mae'n rhaid wrth sbardun cyfreithiol i'w galw yn hytrach na mympwy plaid y llywodraeth.

Mae Deddf Llywodraeth Cymru, wrth gwrs, yn cynnwys sbardun galw refferendwm sy'n gymhleth iawn:

Os yw 41 allan o 60 o aelodau'r Cynulliad yn pleidleisio o blaid refferendwm,
Ac mae Ysgrifennydd Cymru yn cytuno
Ac mae Tŷ'r Cyffredin
A Thŷ'r Arglwyddi yn gytûn hefyd
Yna mi fydd yn fater i'r Cyfrin Gyngor penderfynu!

Democracy in Action!

Lol i ddal Gymru'n ôl yw'r holl gachu refferendwm yma!

Pe bai refferendwm yn cael ei gynnal fory a phawb yn pleidleisio NA, bydda bob grym Deddf 2006 ar gael i'r Cynulliad, ta waeth, trwy'r system LCO; sy'n golygu bod y cymal refferendwm yn afraid.

Onid ydy'n hen bryd i genedlaetholwyr a datganolwyr dweud naw wfft i'r refferendwm a chychwyn ymgyrch am annibyniaeth neu, o leiaf, y cam nesaf ar daith esblygiad datganoli yn hytrach na pharhau i chware gem gwirion y refferendwm afraid?

Ffon Bagl Grantiau

Tua dwy flynedd yn ôl dechreuodd fan y Royal Banc of Scotland parcio tu allan i'r tŷ 'cw am awron neu ddau bob pnawn Gwener. Eu dewis lle oedd y lle mae'r wraig yn arfer parcio ei char. Roedd deiliaid fan y RBS yn gwneud dim ond bwyta brechdanau ac yn yfed te o fflasg yn ystod eu hoe yn lle parcio ni.

Dyma gwyno:

A oes raid i bobl yr RBS parcio yn lle ni o hyd o hyd i fwyta eu brechdanau?

Oes! Daeth yr ateb. Nid parcio i fwyta eu brechdanau ydynt, ond parcio er cynnig gwasanaeth bancio gwledig, dan nawdd grantiau Ewropeaidd y Cynulliad!

Gwych! Rwy'n fodlon ildio'r lle parcio am gynllun mor glodwiw!

Ond eto, deunaw mis ar ôl yr eglurhad does neb wedi mynd at y cerbyd i dderbyn gwasanaeth bancio gwledig, a does neb o'r cerbyd wedi dod ataf fi i, na neb arall yn y stryd, i ddweud pa wasanaethau bancio gwledig sydd ar gael!

Mae'n ymddangos imi mae ffug wasanaeth, er mwyn ennill grant yn unig, sy'n cael ei gynnig gan fan yr RBS, nid gwasanaeth gwledig go iawn. Ac mae'n rhaid gofyn: be di diben miliynau o bunnoedd o nawdd Ewropeaidd Amcan Un, os mae sioe, a lle panned a brechdan yw eu hunig ganlyniadau, yn hytrach na rhywbeth sydd yn hybu gwasanaethau gwledig go iawn?

Onid oes gormod o ddiwylliant grantiau er mwyn grantiau yng Nghymru bellach, yn hytrach na diwylliant grantiau er wella Cymru go iawn?

Grant am Eisteddfod, grant am bapur newyddion, grant am lyfrau, grant am fan i sefyll yn stond tu allan i dŷ'r Hen Rech Flin - be di'r gwahaniaeth?

Os ydy Cymru a'r Gymraeg am lwyddo mae'n rhaid iddynt sefyll ar eu dwy droed, ac o ddefnyddio grantiau, eu defnyddio fel modd i osod yr hen wlad ar ei draed yn hytrach na'u defnyddio fel ffon bagl o esgus am dlodi a dibyniaeth barhaus!

Gwna fi'n Sgotyn!

Mae nifer o drefi a phentrefi Seisnig ar y ffin rhwng Lloegr a’r Alban yn cefnogi symud y ffin er mwyn eu gwneud yn Sgotiaid, o ganlyniad i lwyddiannau llywodraeth lleiafrifol yr SNP ers mis Mai diwethaf, yn ôl y Sunday Express

Gwelaf dim bai arnynt, mae llywodraeth Alex Salmond wedi bod mor llwyddiannus fel fy mod i bron a bod am ymgyrchu i symud y ffin gymaint i'r de ag i gynnwys Llansanffraid Glan Conwy!

Fynes-Clinton ar lein

Dim byd i wneud efo gwleidyddiaeth, ond nodyn yr oeddwn wedi bwriadu ei osod ar seiat defnyddio’r iaith Maes-e, ond bod y Maes yn cael trafferthion ar hyn o bryd.

Mae clasur o lyfr Cymraeg , The Welsh vocabulary of the Bangor district, gan O H Fynes-Clinton (1913) bellach ar gael ar lein. Fel mae'r teitl yn awgrymu mae'r llyfr yn astudiaeth fanwl o eirfa Cymraeg Bangor a'r cylch ar droad y ganrif ddiwethaf. Mae'r ceisio cael hyd i gopi printiedig o'r llyfr megis ceisio cael hyd i aur ac yn costio rhywbeth tebyg. Braf yw gweld ei fod ar gael am ddim bellach ar y we.

http://www.archive.org/details/welshvocabularyo00fyneuoft

Mensh i Ddyfrig

Mae Dyfrig, pen bandit y cylchgrawn Barn yn ymffrostio yn ei bost diweddaraf dwi wedi llwyddo i gael mensh ym mlog Vaughan Roderick.

Twt lol botas, mae Vaughan yn desparet ac yn ddolenni at unrhyw fath o flog.

Dyma anrhydedd go iawn - yr wyt newydd gael mensh ar flog yr Hen Rech Flin!

Tyngu Llw Cymraeg

Mae gan y North Wales Weekly News, papur wythnosol arfordir y Gogledd, colofn o bytiau bach difyr o'r enw The Insider, colofn debyg i Jac Codi Baw yn Golwg. Yn ei golofn ddyddiedig Chwefror 14 eleni mae'r colofnydd yn nodi bod ymchwil wedi ei wneud i ddefnydd y Gymraeg gan reithgorau yn Llys y Goron Caernarfon. Canlyniad yr ymchwil oedd mai dim ond 9 aelod o 8 rheithgor (cyfanswm o 96 o aelodau) wedi dewis cymryd y llw yn y Gymraeg. (Yn anffodus does dim modd cael hyd i ddolen i'r golofn nac unrhyw ffynhonnell arall i'r stori)

Caernarfon yw'r dref Gymreiciaf yng Nghymru sydd yn cynnal Llys y Goron, er rhaid nodi bod dalgylch y llys yn eang ac yn cynnwys rhai ardaloedd lle mae'r iaith ar ei wanaf . Yn ôl cyfrifiad mae 55% o bobl yn nalgylch y llys yn rhugl yn y Gymraeg a nifer mwy yn gallu rhywfaint o'r Gymraeg.

Gan mae dim ond darllen brawddeg oddi ar gerdyn sydd raid gwneud i dyngu'r llw, prin fod angen rhugledd arbennig yn y Gymraeg ar gyfer y gorchwyl. Os yw adroddiad yr Insider yn gywir mae'r ffaith mae dim ond tua deg y cant o reithwyr Llys y Goron Caernarfon yn dewis defnyddio’r Gymraeg ar gyfer tyngu yn siomedig o isel.

Er fy mod wedi methu cael hyd i ffynhonnell sy'n cadarnhau stori'r Insider, mae ei honiad yn adlewyrchu ymchwil a wnaed llynedd gan Cheryl Thomas a Nigle Balmer ar ran y Weinyddiaeth Cyfiawnder a oedd yn edrych ar gynrychiolaeth lleiafrifoedd ar reithgorau.

Yn ôl Thomas a Balmer siaradwyr Cymraeg yw'r unig leiafrif sydd ddim i'w gweld yn cael eu cynrychioli yn deg ar reithgorau. Yn nalgylch Llys y Goron Caernarfon honnodd 55% o'r boblogaeth eu bod yn rhugl yn y Gymraeg yng Nghyfrifiad 2001, ond yng nghyfnod ymchwil Thomas & Balmer dim ond 32% o'r rheithwyr oedd yn honni eu bod yn rhugl yn y Gymraeg. Mae casgliad yr ymchwiliad am y gwahaniaeth yma yn un diddorol.

The census shows that 16.5% of the population in Wales speaks, reads and writes Welsh. However, as Figure 4.31 below shows, this is not reflected in the proportion of those summoned for jury service for Welsh courts who declared that they were fluent in Welsh (6.4%). It may well be that when asked to declare whether they were fluent when there may have been a possibility of having to perform an official function using the Welsh language (jury service), the respondents were less optimistic (or perhaps more realistic) about their level of proficiency in Welsh.

Mae'r anfodlonrwydd yma sydd gan Gymry Cymraeg cynhenid i ddefnyddio'r Gymraeg yn llawer mwy o fygythiad i'r iaith nac ydy'r mewnlifiad. Mae taclo'r broblem yma yn bwysicach na ddeddf iaith, papur dyddiol a choleg ffederal er mwyn sicrhau parhad yr iaith. Mae'n rhaid rhoi pwysau ar Rhodri Glyn i noddi ymchwil drylwyr i ganfod pam bod yna ffasiwn anfodlonrwydd i ddefnyddio'r Gymraeg ymysg siaradwyr cynhenid ac i geisio ffurf i oresgyn y broblem.

Ewrofision i Gymru?

Newyddion da o lawenydd mawr! Mae'n debyg y bydd Cymru yn cael cystadlu fel gwlad annibynnol yng Nghystadlaeaeth Can Ewrofision o hyn allan. Mae papur newyddion yr Alban, The Herald, yn adrodd bod y corff sy'n gyfrifol am redeg y gystadleuaeth wedi dweud wrth Alyn Smith ASE yr SNP nad oes dim i rwystro'r Alban rhag cystadlu ar ei liwt ei hun. Os nad oes dim i rwystro'r Alban does dim modd bod yna rhwystr i Gymru chwaith.

Therapi Amnewid Nicotin

Mi fûm yn sgwrsio yn gynharach efo cyfaill sydd yn ceisio rhoi'r gorau i ysmygu. Roedd o'n cwyno nad oedd o ddim ceiniog yn gyfoethocach er llwyddo i ymatal ers dros fis bellach. Mae o'n defnyddio clytiau nicotin fel cymorth ac mae'n debyg bod y fath bethau yn hynod ddrud.

Roedd ei gwyn yn fy synnu braidd. Mae clytiau, gwm, mewnanadlwyr ac ati i gynorthwyo rhoi'r gorau i ysmygu ar gael ar bresgripsiwn gan y meddyg teulu. Mae presgripsiynau yng Nghymru ar gael am ddim bellach wrth gwrs, felly does dim rhaid i'r un Cymro talu am Therapi Amnewid Nicotin (TAN).

Gan fod perswadio pobl i stopio smygu yn un o gonglfeini polisi y Cynulliad i wella iechyd Cymru, pam nad yw Llywodraeth y Cynulliad yn hysbysebu'r ffaith bod TAN ar gael yn rhad ac am ddim i bawb sydd ei angen?

Crempog Super Duper?

Wele'n gwawrio Dydd Mawrth Ynyd, Dydd Mawrth Crempog i rai!

Super Duper Tuseday i'r mwyafrif, ysywaeth!

Be di'r nodwedd wleidyddol bwysicaf i ti am heddiw?

Obama neu Hilary i guro?

Neu fod neb wedi dod i glapio am wy wrth dy ddrws?

Wy, neu Obama/Clinton; Gymro?

Dydd Mawrth Ynyd Cymreig neu ddydd Mawrth wleidyddol Americanaidd yw heddiw i ti?

Os gweli di'n dda gai Glinton
Mae'n ngheg yn grimp am Glinton!

Yw Dydd Mawrth crempog y Cymro Cyfoes!

Pwy bynag sy'n enill y ras cyn etholiadol yn yr UDA heddiw, mae'n amlwg bod traddodiad y Cymro wedi ei golli yn llwyr ymysg halibalw traddodiadau etroniaid!

Ffobia iaith Murphy

Yn ôl Vaughan Roderick does dim rhaid i ddatganolwyr poeni am y ffaith bod Paul Murphy yn wrthwynebus i ddatganoli. Bydd hynny, yn ôl Golygydd Materion Cymreig y BBC, yn amharu dim a'i allu i gyd weithio a Rhodri Morgan a'r Cynulliad er lles Cymru.

Mae unrhyw un sydd yn disgwyl i Mr Murphy luchio ceisiadau am ddeddfwriaeth i'r bin er mwyn amddiffyn sofraniaeth San Steffan yn cam-ddarllen y dyn. Os oes 'na LCO dadleuol (ac mae'n sicr y bydd na rai) ceisio cyfaddawd rhwng y cynulliad a San Steffan fyddai ymateb greddfol yr ysgrifennydd newydd. Yn unswydd oherwydd ei fod sgeptig fe fydd aelodau seneddol yn fwy pario i wrando arno fe nac ar ei ragflaenydd.

Un o'r LCOau dadleuol bwriedir eu cyflwyno i San Steffan cyn bo hir yw un cynhwysfawr ar ddeddfwriaeth ieithyddol gan Rhodri Glyn. Gan fod hyd yn oed cyfeillion gwleidyddol Paul Murphy yn ddweud ei fod yn casáu'r iaith Gymraeg a'i siaradwyr gymaint bod ei agwedd at yr iaith yn ymylu at fod yn ffobia, nid ydwyf yn rhannu hyder Vaughan.

St Dwynwen yn ASDA?

Ar dudalen 19 o'r rhifyn cyfredol o'r North Wales Weekly News mae 'na hysbyseb gan gwmni ASDA yn atgoffa pobl mae heddiw yw Dydd Gŵyl Santes Dwynwen.

Gwych, rhagorol, llongyfarchiadau i gwmni rhyngwladol am gydnabod gŵyl Gymreig, ac ati.

Mae'r hysbys yn dangos bwnsiad o rosod ecstra spesial sydd ar gael i'ch cariad am ddim ond £8. Gwin Cymreig Cariad am hanner y pris arferol a chardiau Diwrnod Santes Dwynwen Hapus am £1.20.

Gan fod Diwrnod Santes cariadon Cymru yn digwydd bod yn ben-blwydd fy mhriodas hefyd, dyma ymweld ag ASDA Llandudno er mwyn prynu'r holl nwyddau hyn ar gyfer fy annwyl wraig. Yn anffodus doedd dim un ohonynt ar gael, a doedd gan y bobl yn customer services dim clem am yr hysbyseb, ei hystyr, na'i pherthnasedd i'w siop hwy!

Pum sws gariadus allan o ddeg i ASDA am drio!

Dim hyd yn oed un sws fach ar foch am lwyddo, yn anffodus.!

OND 13 o swsys nwydus iawn i Mrs HRF, un am bob blwyddyn ac am fy nioddef cyhyd! XXXXXXXXXXXXX