Ie Dros Rygbi

Er gwaethaf ymdrechion gorau Ie Dros Gymru ac Untrue Lies nid yw'n ymddangos bod llawer o frwdfrydedd wedi ei chodi dros drafod y manteision a'r anfanteision o symud i ran pedwar o Ddeddf Llywodraeth Cymru (2006).

Ond mae yna un cwestiwn gellir ei gwarantu i godi pwysau gwaed pobl Cymru a'u rhannu i ddwy garfan brwd ac angerddol eu barn pob amser; sef: Beth yw Gêm Genedlaethol Cymru - Rygbi neu Pêl-droed?

Trwy gael ei arwain gan Brif Weithredwr Undeb Rygbi Cymru a thrwy ei defnydd gormodol o ddelweddau rygbi, ydy Ie Dros Gymru mewn perygl o sgorio yn eu rhwyd eu hunain trwy ddieithrio'r rhai a fyddai'n pleidleisio pêl-droed mewn pleidlais ar y cwestiwn wir dyngedfennol?

Pleidlais Dan Glo

Yn ôl y BBC bydd Carcharorion yng Nghymru yn cael pleidleisio yn etholiadau'r Cynulliad. Yn bersonol rwy'n cytuno a'r egwyddor o garcharorion yn cael yr hawl i bleidleisio, oni bai eu bod wedi eu carcharu am wyrdroi etholiadau.

Ond mae'r datganiad bod carcharorion YNG Nghymru yn cael pleidleisio yn peri dryswch imi.

A fydd carcharorion Cymreig o ogledd a chanolbarth Cymru sydd yn y carchar ym Manceinion, yr Amwythig, Lerpwl ac ati yn cael pleidleisio? A fydd carcharorion o Loegr sydd heb unrhyw gysylltiad â Chymru mond bod y gyfundrefn wedi eu danfon i Abertawe, Caerdydd neu Ben-y-Bont yn cael pleidleisio?

Gan nad oes carchar i fenywod yng Nghymru a oes achos Swffragét newydd yn codi yng Nghymru? Dynion o garcharorion yn cael pleidleisio yn etholiadau'r Cynulliad ond merched o garcharorion yn cael eu hamddifadu o'r bleidlais?

Does geni ddim syniad sut mae trefn rhoi pleidlais i garcharor am weithio, ac er Gwglo nid ydwyf dim callach. Os yw carcharorion unigol am gael pleidlais post yn seiliedig ar eu cyfeiriad cartref cyn eu dedfryd, iawn! Ond mae'r syniad bod carchar cyfan yn gallu gwneud gwahaniaeth mewn un etholaeth braidd yn wrthyn; a'r syniad bod carcharorion o'r Gogledd yn cael eu hamddifadu o bleidlais oherwydd ein bod yn cael ein hamddifadu o garchar yn y Gogledd yn fwy gwrthun byth

Dim Sesh £70K!

Yn anffodus mae'r Comisiwn etholiadau wedi gwrthod fy nghais i fod yn arweinydd swyddogol yr Ymgyrch Na yn y refferendwm ar hawliau deddfwriaethol y Cynulliad.

Pe bawn wedi ennill fy mwriad oedd llyncu'r £70K o nawdd gwladol (yn gwbl gyfreithlon) mewn cyfarfodydd meddwol i drefnu'r ymgyrch. Ond oherwydd penderfyniad gwbl afresymol ac ysgeler y Comisiwn bydd dim modd imi drefnu'r fath seshus mwyach. Damnia!

Esgus gwael y Comisiwn dros ymwrthod a fy nghais oedd nad oedd fy nghais yn ddigonol gynrychioli ymgyrchwyr Na. Rwy'n anghytuno'n llwyr!

Rwyf yn hollol ffyddiog y bydd y mwyafrif o'r rhai sydd yn pleidleisio Na a'r mwyafrif o'r sawl sydd yn ymatal eu pleidlais yn gwneud hynny oherwydd iddynt gael eu hysbrydoli gan fy ymgyrch Na! Dim Ddigon da! Wedi'r cwbl, er gwaethaf cael ei wrthod, dyma'r unig ymgyrch digon hyderus ei neges i wneud cais am gydnabyddiaeth swyddogol. A phan fydd y gwrth Gymreig yn cwyno hyd at syrffed am y ddegawd nesaf am faint y mwyafrif a'r niferoedd a bwriodd pleidlais, mi fyddwyf yn manteisio ar bob cyfle i'w hatgoffa o'r ffaith ddiymwad mae Na! Dim digon da oedd yr unig ymgyrch i godi ei ben uwch y pared!

Roeddwn wedi meddwl poeri fy nymi allan o'r pram fel protest at benderfyniad annheg y Comisiwn a chroesi’r llawr at yr ymgyrch Ie. Ond wedi darllen ymateb yr ymgyrch Ie i'r penderfyniad yr wyf yn ystyried newid fy meddwl.

Mae'r ymgyrch Ie am barhau fel ymgyrch swyddogol, sef yr unig ymgyrch sydd yn cyd-gynrychioli’r holl gyrff ac unigolion sydd yn dymuno gweld ymateb cadarnhaol yn y Refferendwm. Penderfyniad call, dilys a digon teg. Ond y rheswm am ail-feddwl a pharhau a'm hymgyrch Na yw awgrym Ie Dros Gymru Cyf ar sut i drin y gwahanol leisiau Na:

Bydd ymgyrchwyr ‘Ie’ yn parhau i weithio gyda’i gilydd trwy Ie dros Gymru i gyflwyno neges gyson ac i weithio gyda’r cyfryngau, ond does dim arweiniad cydnabyddedig gan yr ymgyrch ‘Na’, felly ni ddylid trin yr un grŵp unigol gydag unrhyw fath o flaenoriaeth dros y pleidiau ymylol eraill sy’n ymgyrchu dros bleidlais Na. Mae gan bob grŵp yr hawl i gydraddoldeb, hyd yn oed os nad yw eu gwahanol safbwyntiau yn help i wneud pethau’n eglur.

Hynny yw, cafodd True Wales eu cyfle ar Dragon's Eye yr wythnos diwethaf, tro'r Lwnis yw heno a fy nhro i fydd wythnos i heno!

Syniad gwych, hollol resymol a hollol deg!

Rwy'n amcangyfrif dau ymddangosiad ar Dragon's Eye, Waterfront a Politics Show Wales, o leiaf un ar Question Time, un arall ar Sunday Supplement a chael bod yn un o Bobl Beti (rhaid gwneud gwleidydda'n ysgafn weithiau).

Gan nad oes Cymro Cymraeg rhugl ar gael gan y Lwnis na True Wales rwy'n bagio pob un rhifyn o Hawl i Holi, Dau o'r Bae a Phawb a'i Farn o hyn hyd ddyddiad y refferendwm a thua dwsin o gyfweliadau ar Daro'r Post.

Bydd yr ymddangosiadau yma ddim yn gwneud iawn am y siom o golli'r £70K a'r sesh fawr, ond bydd y ffioedd ymddangos yn caniatáu imi gael meddwad bach personol ar y nosweithiau pan na fyddwyf yn rhy brysur yn gwneud cyfweliadau.

Ffordd hurt o drefnu pleidlais

Yr wyf newydd dderbyn cerdyn "rhybudd o bôl" gan Cyngor Conwy parthed y refferendwm arfaethedig ar bwerau i'r Cynulliad. Er mae'r 3ydd o Fawrth yw diwrnod swyddogol y bleidlais, bydd y rhai sydd a'r hawl i bleidlais post yn cael pleidleisio ychydig yng nghynt na'r diwrnod pleidleisio. Mae'r cyngor yn fy hysbysu i ddisgwyl i'r bleidlais cyrraedd ar ddydd Mercher Chwefror 16.

Yn ôl llythyr a dderbyniais gan y Comisiwn Etholiadol bydd y Comisiwn yn penderfynu os oes ymgyrchwyr swyddogol i fod ar gyfer y refferendwm ar Chwefror 6ed. Gan hynny os yw'r comisiwn yn penderfynu bod ymgyrch "swyddogol" i fod bydd dim ond ddeng niwrnod o ymgyrch swyddogol cyn i'r pleidleisiau cyntaf cael ei fwrw; prin fod hynny'n ymarferol digonol ar gyfer ymgyrch o unrhyw fath.

Un o'r pethau sydd yn dod yn gynyddol amlwg yw bod y drefniadaeth gyfreithiol bresennol ar gyfer refferenda yng Ngwledydd Prydain yn ffars llwyr.

Rwy'n gweld bod Jessica Morden AS yn galw am i'r refferendwm ar bleidlais amgen i gael ei ohirio. Byddwn yn annog unrhyw un sydd â diddordeb yn y pwnc boed gefnogol neu'n wrthwynebus i'w chefnogi, er mwyn dysgu gwersi o ffars refferendwm Cymru cyn cynnal refferendwm arall o dan yr un drefn.

Cwestiwn am di-dieddgarwch y Bîb

O dderbyn bod fy nghais i fod yn arweinydd swyddogol yr Ymgyrch Na am gael ei wrthod gan y Comisiwn Etholiadol (o dderbyn fy mod yn cachu brics y caiff ei gymeradwyo). Y gwir yw mae fy ymgais i yw'r unig Ymgyrch Na sydd o dan ystyriaeth gan y Comisiwn.

Hyd gwneir penderfyniad, fy het i ydy'r unig un yn y cylch. Dyna wirionedd y sefyllfa gyfredol, leicio fo neu beidio!

Pam felly bod Rachel Banner wedi ei wahodd i gynrychioli yr Ymgyrch Na ar Dragon's Eye neithiwr, yn hytrach na fi ?

Mae'r Bîb yn cydnabod bod ei hymgyrch hi wedi jibio allan ac yn gwybod bod fy ymgyrch i yn parhau o dan ystyriaeth. Rwy'n cydnabod nad oes gennyf siawns mul mewn Grand National o gael fy newis fel arweinydd yr ymgyrch, ond hyd groesi'r llinell-derfyn fi yw'r unig ful ar ôl yn y ras Na!

Y Comisiwn Etholiadol, nid y BBC, sydd i bennu llwyddiant fy ymgais, ond mae'n ymddangos i mi bod y Gorfforaeth wedi rhagfarnu penderfyniad cyfreithiol statudol y Comisiwn, cyn i'r Comisiwn cael ennyd i ddyfarnu'n deg!

Ydi'r BBC yn torri ei reol ddiduedd trwy anwybyddu fy ymgais i ac yn parhau i roi sylw i'r sawl sydd wedi tynnu allan cyn y glwyd gyntaf?

Cwestiwn llawer mwy difrifol, a ydy'r Gorfforaeth yn ceisio dylanwadu ar ganlyniad refferendwm trwy danseilio ymgyrch sydd wedi ei dderbyn fel un sydd o dan ddwys dilys ystyriaeth y Comisiwn Etholiadol ar hyn o bryd?

Y Gefnogaeth

Yn ogystal a'r rhai oedd am gofrestru i arwain yr ymgyrchoedd Ie a Na, roedd rhaid i'r sawl sy'n dymuno cyfranu dros £10K i'r ymgyrchoedd cofrestru erbyn ddoe hefyd. Dyma'r rai sydd wedi cofrestru:

I gefnogi Na Beech Mark William, aelod o'r Monster Raving Loony party o Bontypridd

I gefnogi Ie; Cymru Yfory, Ie dros Gymru Cyfyngedig, Plaid Cymru a UNISON.

Diweddariad
Rwyf newydd glywed Vaughan Roderick yn dweud nad oes dyddiad cau ar gyfer cofrestru fel cyfrannwr arian mawr i'r ymgyrchoedd. Felly os oes yna ddarllenydd sydd a £10K neu ragor i gyfrannu i fy ymgyrch!

O Na!

Rwyf newydd gael galwad gan y Comisiwn Etholiadol i ddweud mai fy nghais i i fod yn arweinydd yr ochr Na, gan nad yw'r hyn sy'n cael ei gynnig yn Neddf Llywodraeth Cymru 2006 yn ddigon da, ydy'r unig ymgais na sydd wedi ei dderbyn, hyd yn hyn .

Cwestiwn dyrys parthed ymgyrch NA

Pe bai dau ymgyrch Na yn codi; y naill am ddweud Na o wrthwynebu hunanlywodraeth i Gymru a’r llall am ddweud Na gan nad yw datganoli yn ddigon da - bod angen annibyniaeth i Gymru - sut mae'r Comisiwn Etholiadol am ddyfarnu pa achos yw'r achos Na go iawn?

A oes gwerth cynnig y Na Cenedlaethol fel yr achos Na swyddogol – er mwyn yr her?

Rwyf am arwain yr Ymgyrch Na swyddogol. A oes Gefnogwyr?

Rwy'n ansicr os yw blogiad diweddaraf Ifan Morgan Jones ar Flog Golwg yn un difrifol neu'n un tafod mewn boch – rwy'n credu ei fod o ddifrif!

Yn ôl Ifan mae True Wales yn bygwth peidio a gwneud cais i fod yn ymgyrch Na swyddogol.

Yn ôl y ddeddf os nad oes ymgyrch Na swyddogol 'does dim modd cael ymgyrch Ie swyddogol chwaith!

Mae'n dacteg ddiddorol.

Os bydd ymgyrchoedd Ie a Na swyddogol bydd y naill ochr a'r llall yn cael £70,000 o goffrau'r Llywodraeth er mwyn eu cefnogi. Os na fydd ymgyrch Na swyddogol, bydd dim hawl i ymgyrch Ie swyddogol bodoli chwaith.

Os nad oes ymgyrchoedd swyddogol bydd dim hawl i Undebau Llafur na Phleidiau Gwleidyddol nac Elusennau na Busnesau nac amryw o gyrff eraill cefnogi ymgyrch Ie nad yw'n bodoli yn swyddogol.

Mae'n dacteg bydd yn ceisio boddi trafodaeth ar y pwnc (a chreu dadl cyn lleied a phleidleisiodd at y dyfodol)! Mae'n dacteg sydd raid ei drechu!

Y mae gennyf trac record am amau dilysrwydd trywydd datganoli gan nad ydyw yn mynd yn ddigon pell. Yr wyf yn Genedlaetholwr yn hytrach nac yn Ddatganolwr. Os nad oes ymgyrch Na go iawn yn cael ei gynnig gan y gwrth Gymreig yr wyf yn fwy na bodlon ffurfio ymgyrch Na ar sail Cenedlaetholdeb, ac yn gwbl sicr caf digon o genedlaetholwyr ynghyd bydd yn fodlon llyncu'r £70K o nawdd mewn cyfarfodydd trefnu'r ymgyrch!

Sut mae mynd ati i wneud cais am fod yn arweinydd ymgyrch Na?

Mwy am Addysg Gymraeg Gwynedd

Yn dilyn fy mhost diwethaf mae Blog Menai wedi ymateb i fy sylwadau parthed Addysg Gymraeg yng Ngwynedd. Yn anffodus mae ei ymateb yn ymylu ar fod yn annarllenadwy oherwydd ei fod yn llawn o dablau o ystadegau.

Yn ôl y son y tri thwyll a ddefnyddir mwyaf yn y byd gwleidyddol yw celwydd, celwydd mawr ac ystadegau! A thwyll yw ystadegau Blog Menai.

Dadl ystadegol Cai yw bod 26% o blant Gwynedd sydd yn dod o gefndiroedd di-Gymraeg wedi dysgu'r Gymraeg o dan gyfundrefn Gwynedd; ffigwr sy'n well o lawer na'r 6%, dweder, o blant o gefnderoedd di-Gymraeg yng Nghaerdydd sy'n dod yn rhugl yn y Gymraeg. Gwendid y ddadl yw nad ydyw'n cymharu tebyg at debyg.

Yn ôl polisi Gwynedd mae pob ysgol yn y sir yn Ysgol Gymraeg, a gan hynny does dim angen ysgolion Cymraeg penodedig yn y sir. I gymharu llwyddiant agwedd Gwynedd tuag at addysg Gymraeg dylid cymharu canlyniadau Ysgolion "Cymraeg" honedig, Dolgellau neu Dywyn neu Gaernarfon a chanlyniadau Ysgolion Cymraeg yn Llanelwy neu Bontypridd neu Fro Gwaun.

Yn ôl Wikipedia mae 95% o ddisgyblion Ysgol Glan Clwyd sy'n dod o gefndiroedd di-Gymraeg yn dyfod yn rhugl yn y Gymraeg - yn ôl ffigyrau Cai dim ond 26% pitw o'r sawl sy'n mynd i ysgolion "Cymraeg" Gwynedd sydd yn dod yn rhugl - prawf bod polisi Gwynedd yn methu!

Fe mynchodd fy meibion Ysgol Cymraeg Naturiol yr hen Sir Gwynedd yng Ngorllewin Sir Conwy. Nhw oedd yr unig ddau o aelwyd Cymraeg yn yr ysgol. Fe aethant i'r ysgol gynradd yn uniaith Gymraeg a dod allan ohoni, i bob pwrpas, yn uniaith Saesneg.

Gan fod yr ysgol gynradd yn un ffug Gymraeg doedd y dewis i'w danfon i Ysgol Gymraeg go iawn neu ysgol a ffrwd Gymraeg dim ar gael imi - Yr Ysgol Saesneg ymarferol ond Cymraeg ar gyfer ystadegau oedd yr unig ddewis!

Mae'r plant bellach yn mynychu Ysgol y Creuddyn, Ysgol Cymraeg Penodedig yn yr hen Glwyd. Arwahân i wersi Saesneg, y mae pob pwnc yn cael ei ddysgu iddynt trwy'r Gymraeg. Pe byddent wedi mynychu Ysgol Tywyn, Ysgol Ardudwy neu Ysgol y Gader bydda dim modd iddynt ddilyn pob cwrs trwy'r Gymraeg, dydy pob cwrs ddim ar gael trwy'r Gymraeg yn ysgolion De Gwynedd!

Oherwydd polisi iaith Gwynedd mae modd mynd trwy yrfa ysgol yng Ngwynedd heb ddysgu dim trwy gyfrwng y Gymraeg ar wahân i wersi Cymraeg, mae cogio bod ysgolion sy'n caniatáu hynny yn naturiol Gymraeg yn anfadwaith.

Pa les i'r iaith yw ffug a chelwydd?

Onid gwell byddid i Wynedd (a siroedd eraill) nodi yn glir ac yn groyw lle mae addysg Cymraeg ar gael i rieni plant sydd am i'w plantos derbyn addysg Gymraeg, yn hytrach na'n hamddifadu o addysg Gymraeg i'n plant trwy dwyll ystadegau?

A Oes Addysg Gymraeg yng Ngwynedd?

Difyr bod Blog Menai wedi gwneud ffys am ddatganiad parthed fy sylw am nifer y bobl yng Ngwynedd sy'n cydnabod eu hunaniaeth Gymreig.

Byrdwn fy sylw oedd effeithlonrwydd polisi addysg Gymraeg Gwynedd, druan na chafodd ymateb!

Ym 1974, pan ffurfiwyd y Sir newydd, penderfynodd Awdurdod Addysg Gwynedd mae'r Gymraeg oedd iaith naturiol ei thiriogaeth, a gan hynny nad oedd rhaid iddi ddilyn trywydd ysgolion Gwent, Morgannwg a Chlwyd o sefydlu ysgolion Cymraeg penodedig.

Ffug benderfyniad wedi ei selio ar ddelfryd o'r cychwyn cyntaf.

Mi ddilynais i gwrs lefel A Hanes yn Ysgol y Gader Dolgellau ychydig ar ôl gychwyn y polisi. Roedd 10 ddisgybl am ddilyn y cwrs drwy'r Gymraeg, fi oedd yr unig un digon ansicr fy Nghymraeg i ddymuno dilyn y cwrs trwy'r Saesneg, ac yn ôl traddodiad y dafarn, os oes un yn y cwmni yn ddi-Gymraeg yr ydym i gyd yn troi at y Saesneg - a dyna a wnaed yn y gwersi hanes! Y peth ffieiddiaf oedd fy mod, nid yn unig wedi troi iaith y dosbarth, ond fy mod wedi methu'r arholiad efo gradd F.

Roedd gan yr athro Ysgrythur agwedd gwahanol! Yr oedd yn gwybod fy mod yn mynychu ysgol Sul Cymraeg ac yn mynnu bod fy ngwybodaeth ysgrythurol yn well yn y Gymraeg nag oedd yn y Fain ac yn gwrthod troi iaith ei wersi ar fy nghyfer. Roedd o'n fodlon marcio traethodau Saesneg gennyf ac yn y Saesneg sefais yr arholiad, ond trwy'r Gymraeg fu 90% o'r gwersi. Yn rhyfedd iawn cefais radd A yn yr Ysgrythur!

Pymtheng mlynedd ar hugain yn ôl penderfyniad athro unigol oedd sicrhau gwireddiad y polisi o "naturioldeb" y Gymraeg mewn addysg, ac roedd angen athro cryf i'w gwireddu. Efo llai a llai o blant cynhenid Gymraeg yn ysgolion Gwynedd mae gwireddu polisi sydd wedi aros yn ei hunfan ers 37 mlynedd yn amlwg am fod yn fethiant. Mae gormod o blant mewnfudwyr wedi troi iaith "naturiol" ysgolion. Mae'n rhaid i Wynedd derbyn bod angen ysgolion penodedig Cymraeg i gadw'r iaith yn fyw yn y dalaith!

Y peth tristaf am addysg Gwynedd yw mai'r ysgolion lleiaf, fel Ysgol y Parc ac Ysgol y Clogau, ysgolion sydd am gau, bu'r fwyaf llwyddiannus o gadw'r ethos Gymraeg yn fyw. Trwy eu huno ag ysgolion mwy bydd naturioldeb y Gymraeg yn ysgolion Gwynedd yn gwanhau - a gwaeth i ysgol 3-16 oed ar gyfer plant canolbarth Meirionnydd cael ei nodi fel Ysgol Penodedig Saesneg - dyna fydd mewn pob dim ond enw!

Mae'n rhaid i Gyngor Sir Gwynedd derbyn bod y lol o bob Ysgol yn Ysgol Gymraeg yn jôc bellach, a dechrau trefnu addysg Gymraeg go iawn.

Penblwydd Hapus Mebyon Kernow

Newydd ddarllen ar flog arweinydd y blaid, y Cyng. Dick Cole, bod Mebyon Kernow wedi dathlu ei thrigeinfed pen-blwydd ddoe.

Llongyfarchiadau mawr a phen-blwydd hapus.

I'r sawl bydd yng nghyffiniau Cernyw ar y pryd bydd parti i ddathlu ar Ionawr 22in yn y Gamfron a bydd llyfryn yn amlinellu hanes y blaid yn cael ei gyhoeddi cyn pen y mis. Bydd modd archebu copi o'r llyfr (neu docyn i'r parti pen-blwydd) trwy gysylltu â mebyonkernowatbtinternet.com.

Hel Tai efo'r Arg Roj

Yn fy hosan eleni fe fu Siôn Corn yn ddigon caredig i adael llyfr nad oeddwn yn gwybod ei fod wedi ei gyhoeddi gan na chlywais dim son amdano yn y wasg Gymreig na'r wasg leol sef atgofion y Parchedig Arglwydd Roger Roberts. Hel Tai - O Dŷ Plant i Dŷ'r Arglwyddi

O ran gofiant i bregethwr, rhaid cydnabod nad yw yn cymharu â Chofiant John Jones Talsarn, dydy o ddim ychwaith ymysg yr hunangofiannau gorau gan wleidydd. 'Does yna ddim byd syn hunandybus am Roger, am ŵr cyhoeddus mae o'n eithriadol swil ac yn gyndyn i frolio ei gryfderau ei hun ac i ladd ar wendidau eraill - sef yr union bethau mae dyn yn disgwyl o gofiant gwleidydd.

Sawl blwyddyn yn ôl fe wnaeth Roger gael darlithydd gwnsela o Goleg Llandrillo i roi cyfres o wersi i bregethwyr a blaenoriaid y gylchdaith er mwyn gwella ein sgiliau empathi a'r praidd. Yn un o'r gwersi gofynnodd y darlithydd inni feddwl am rywbeth trychinebus yn digwydd i berson yr oeddem yn ddrwg leicio, a be fydda ein hymateb? Roedd y mwyafrif ohonom yn feddwl am farwolaeth cymydog yr oeddem wedi cael ffrae a fo a'r anhawster o gydymdeimlo a'r teulu wedyn; ymateb Roger oedd mai ei ymateb ef i newyddion drwg am ei arch-elyn bydda paratoi am isetholiad. Does dim o'r cig-noethder yna yn y llyfr - mwya’r piti.

Mae'n llyfr darllenadwy ac yn un gwerth ei brynu (oni bai bod Siôn Corn wedi gadel copi yn yr hosan).

Mae'n ddifyr hefyd oherwydd bod dau o wrthwynebwyr Roger yn sedd Conwy eisoes wedi cyhoeddi hunan gofiannau. Daeth Right From the Start Syr Wyn allan yn 2005 a llyfr Betty Williams, O Ben Bryn i Dŷ'r Cyffredin llynedd, sydd o bosib, yn gwneud Conwy'r etholaeth fwyaf hunangofiantedig yn y bydysawd!

Hel Tai - O Dŷ Plant i Dŷ'r Arglwyddi Roger Roberts Gwasg y Bwthyn £7.95 ISBN: 9781907424120

Problemau'r IE!

Yn ôl Blog Menai:

Mae lliw gwleidyddol y llywodraeth yng Nghaerdydd mwy at ddant y rhan fwyaf yng Nghymru ar hyn o bryd nag ydi lliw gwleidyddol y llywodraeth yn San Steffan.

Onid dyma berygl mwyaf yr ymgyrch IE! hefyd?

Yr ydym eisoes wedi gweld dipyn o halibalŵ rhwng Peter Black a Leighton Andrews yn codi o'r ffaith bod rhesymau gwahanol gan aelodau o bleidiau gwahanol am ddweud IE!

Mae'r ymgyrch NA! yn weddol unedig – mae 99% o'u cefnogwyr yn gynhenid wrth Gymreig.

Problem yr ymgyrch IE! yw bod ynddi genedlaetholwyr sy'n gweld datganoli fel cam ar y ffordd i annibyniaeth ac unoliaethwyr sy'n gweld datganoli fel modd i atal cenedlaetholdeb. Mae'r ymgyrch IE! yn cynnwys, sosialwyr sydd am greu amddiffyniad rhag Torïaid Sansteffan a Cheidwadwyr sydd yn gweld datganoli fel cam ar y ffordd i leoliaeth a chyfrifoldeb personol.

Y perygl i'r ymgyrch IE! yw bydd ofn pechu cynghreiriaid yn yr ymgyrch yn arwain at ymgyrch wan; ac yn arwain i ddim un o'r dadleuon IE! yn cael eu gwyntyllu yn glir ac yn effeithiol, a gan hynny'n colli'r bleidlais.

Mi fyddwyf i'n pleidleisio IE! oherwydd fy mod yn credu mewn Annibyniaeth i Gymru. Rwy'n credu bod y lol datganoli 'ma wedi bod yn rhwystr i'r ymgyrch dros annibyniaeth, yr wyf am gael y lol ddiweddaraf drosodd, yn y gobaith bydd cenedlaetholwyr yn rhoi eu trwynau at y maen er mwyn ymgyrchu dros Gymru Rhydd, be bynnag bo ganlyniad y bleidlais.

Canlyniad IE! bydd orau, ond os mae NA! yw'r canlyniad mae'r frwydr yn parhau!

Y peth pwysicaf i mi yw mai Annibyniaeth i Gymru yw'r cam nesaf i genedlaetholwyr - nid datganoli lefel 3!

Yn anffodus bydd dweud fy marn yn glir ac yn groyw yn cael ei weld fel torri consensws resymau wishiwasi yr ymgyrch IE! dros bleidlais IE!

Y gwir plaen yw bod Leighton, Peter, Cai, Nick Bourne a fi am bleidleisio IE! am resymau cwbl, cwbl wahanol. Bydd creu ymgyrch sydd yn ein huno yn anoddach ar y diawl na chreu ymgyrch unedig i'r ddadl NA! Ac o hynny o beth bydd yn haws i'r ochr Na! ennill y dydd!

Hwre mae o wedi bod yma!

Llynedd nodais fy siom nad oedd Siôn Corn wedi ymweld â Chymru yn ôl yr asiantaeth tracio taflegrau a Santa NORAD.

Dywedais:

Mae'n rhaid i'r Cynulliad gweithio'n galed yn y flwyddyn newydd i sicrhau bod ymddygiad plant Cymru yn gwella er mwyn sicrhau nad yw Siôn Corn yn hepgor ein gwlad ar ei daith byth eto (neu, o leiaf, i gysylltu â NORAD a gofyn iddynt i gynnwys Cymru yn y daith y flwyddyn nesaf).

Mae'n edrych fel bod fy apêl wedi dwyn ffrwyth, oherwydd eleni yr wyf yn falch o ddweud bod NORAD wedi sbotio’r un barfog yn ymweld â Chymru.

Dymuniadau gorau am Nadolig da i'm holl ddarllenwyr, gobeithiaf fod Siôn Corn wedi bod yn hael i chi yn ystod ei ymweliad.

BBC Alba a S4(BB)C

Mae'n debyg bod y rhesymeg tu cefn i'r penderfyniad i roi S4C yn nwylo'r BBC yw'r diffyg ymwybyddiaeth gan Sansteffan parthed y gwahaniaeth rhwng sefyllfa'r Aeleg yn yr Alban a'r Gymraeg yng Nghymru. Mae'r sianel Gaeleg wedi bod yn weddol lwyddiannus o dan reolaeth y Bîb, waeth i'r Sianel Gymraeg gael ei redeg yr un fath, mae'n debyg yw'r rhesymeg.

Rwy'n wyliwr eitha' cyson o BBC Alba, rwyn gwylio dwy neu dair rhaglen pob wythnos, mae'r sianel yn darlledu nifer o raglenni dogfennol, hanesyddol a cherddorol sydd yn hynod ddiddorol o ran eu cynnwys ond yn gwan o ran eu harddull.

Er enghraifft mi wyliais raglen yr wythnos diwethaf a oedd yn trafod y ffordd yr oedd y tlodion yn yr ucheldiroedd yn cyweirio gwely o rug gan nad oedd deunydd gwely amgenach ar gael iddynt; rhywbeth na wyddwn i amdano gynt. Roedd y rhaglen yn agoriad llygad, yn brawf o ddyfeisgarwch dyn o dan yr amgylchiadau dwysaf, yn gofnod gwych o draddodiad gwerin, yn addysg ac yn hynod ddiddorol; ond o ran ddarllediad yr oedd o'n wan. Dynes yn ymweld â dyn ac yn dweud wrtho rwy'n deall dy fod di yn gwybod sut i wneud gwely o rug. Y fo'n ateb ydw -fel 'ma mae gwneud hi ac yn dangos y grefft - rhaglen dechnegol wael a rhad.

Y fath o ddeunydd rwyf am ei weld ar S4C ond nid y fath o safon yr wyf am weld ar S4C. A'i dyma'r safon bydd ar S4BBC yn y dyfodol?

Lansiwyd BBC Alba dwy flynedd yn ôl fel arbrawf, bu adolygiad o'i ddwy flynedd gyntaf yr wythnos yma. I wylwyr BBC Alba mae'r newyddion yn galonogol, mae'r sianel wedi bod yn llwyddiant ac y mae o am barhau am o leiaf pum mlynedd eto.

Ond mae rhai o'r cwestiynau sy'n cael eu codi yn yr adolygiad yn peri pryder, er enghraifft a ddylai'r sianel cael ei gyfyngu i'r we yn unig? Dim ar hyn o bryd gan fod argaeledd y we yn wan yn yr ardaloedd lle mae'r Aeleg yn gryfaf - ond posibilrwydd yn y dyfodol! A'i dyna ddarpar ddyfodol S4BBC hefyd?

Mae'r Gorfforaeth yn gyndyn o sicrhau slot i BBC Alba ar Freeview yn yr Alban oni bai bod ambell i sianel radio yn cael ei golli i wneud lle ar ei gyfer, yn ddi-os ni fydd ar gael ar Freeview trwy wledydd Prydain. Yn ôl y son mae hyd at draean o wylwyr S4C yn wylwyr y tu allan i ffiniau Cymru, a fydd S4BBC am eu haberthu hwy er mwyn sicrhau ystod i sianelau eraill, gan wanhau darlledu Cymraeg?

O dderbyn mae dim ond tua 70 mil o siaradwyr Aeleg cynhenid sydd ar ôl, mae'n rhaid llongyfarch y BBC am ei ddarpariaeth wych o dan yr amgylchiadau ieithyddol, ond mae’n rhaid gwylio nad yw'r gorfforaeth yn tybio bod yr un fath o ddarpariaeth yn ddigonol i dri chwarter miliwn o Gymry Cymraeg hefyd!

Pasbort Cymraeg i Wartheg Cymraeg!

Mi fûm yn gyd ddisgybl ysgol ag Alun Cae Coch (Alun Elidir rhaglen Ffermio S4C) roedd o ymysg fy nghyfeillion Cymraeg iaith gyntaf a rhoddodd cyfle imi ymarfer fy Nghymraeg trwsgl wrth imi geisio troi o fod yn Gymro di Gymraeg i fod yn Gymro Cymraeg hyderus. Ond mi gefais fy siomi yn arw gan Alun echdoe am ei ddiffyg ymrwymiad i'r iaith Gymraeg.

Bu Ffermio yn dilyn hanes Alun yn gwerthu rhan o'i fuches ym Mart Dolgellau. Wedi'r gwerthu roedd rhaid iddo gofrestru'r gwerthiant ar wefan CTS online Saesneg yn ôl y rhaglen. O weld Alun yn cael ei orfodi i ddanfon y fath wybodaeth trwy'r Saesneg cododd fy ngwrychyn - cywilydd bod diwydiant mor Gymraeg a'r byd amaeth yn gorfodi Cymro mor Gymraeg ag Alun i ddefnyddio gwefan uniaith Saesneg -rhaid cwyno!

Yn rhyfedd iawn, o chwilio am y wefan CTS online cefais fy nanfon yn unionsyth i SOGar-Lein, sef fersiwn Cymraeg y rhaglen yr oedd Alun yn ei ddefnyddio; gwefan a oedd wedi nodi mae'r Gymraeg oedd fy newis o hanes ymweld â safleoedd eraill Llywodraeth y DU ac wedi fy nanfon i'r porth Cymraeg yn awtomatig!

Mater unigol i Alun, am wn i, yw dewis neu beidio a dewis y Gymraeg fel iaith ei fusnes, ond piti bod rhaglen ar S4C heb nodi bod y gwasanaeth Cymraeg ar gael, yn hytrach na dangos amaethwr Cymraeg yn ddewis yr opsiwn Saesneg yn hytrach na'r gwasanaeth Cymraeg.

Gwaeth peidio a rhoi gormod o bwys ar statws swyddogol a Mesur os nad yw Cymry triw am ddefnyddio'r Gymraeg sydd ar gael iddynt eisoes, ac os nad yw S4C, o bob sianel, am hybu argaeledd gwasanaethau Cymraeg yn ei ragleni!

Dwi eisio Sesh efo Guto!

Yn ôl Matt Withers o'r papur Wales o'n Sunday ymateb fy AS Guto Bebb i fuddigoliaeth y llywodraeth ar dreblu ffioedd myfyrwyr oedd bod y ffaith y byddai myfyriwr yn gorfod talu £360 o ernes ar ei daliadau gyntaf yn ôl i'r system ddyled myfyrwyr yn ddim amgen na chost penwythnos da.

Os yw Guto yn fodlon talu £360 ar sesh penwythnos da, rwy'n gobeithio y caf wahoddiad i fod yn westai iddo y tro nesaf y bydd o'n gadael ei wallt i lawr.

A Oes Angen Galw'r Glas?

Yr wyf wrthi yn gwrando ar ddadl hynod ddiddorol ar gostau plismona ar raglen Y Dydd yn y Cynulliad. Rwy'n ansicr pa bwyllgor sy'n trafod gan nad yw S4C yn rhoi'r wybodaeth yna yn y modd mae BBC Parliament yn gwneud, ysywaeth.

Un o'r cwestiynau sydd ddim yn cael ei drafod, yw un sydd wedi fy mhoeni fi yn gynyddol dros y blynyddoedd, sef pam bod gymdeithas yn mynd yn fwyfwy ddibynnol ar yr heddlu a'r system droseddol i dorri dadl neu i ymdrin ag ymddygiad sy' ddim ond yn ddrwg yn ystyr ehangaf y gair?

Roedd enghraifft yn y Daily Post ddoe, cafodd Keith Edwards, gwirfoddolwr efo Clwb Pêl droed Glan Conwy ei dwyn o flaen Ynadon Llandudno a'i ddirwyo am adael neges ar ffôn Ysgrifennydd Cyffredinol Cymdeithas Pêl Droed Arfordir Gogledd Cymru yn ei alw, yn ôl y Post, yn “f****** t***” ar ôl anghytundeb parthed dyfodol y Gymdeithas.

Yn ddi-os roedd ymddygiad Mr Edwards yn anghwrtais ac yn annerbyniol, ond oedd o'n droseddol? Oedd angen i'r Heddlu a'r llysoedd ymyrryd? Onid mater i'r deuddyn sortio allan eu hunain ydoedd neu, ar ei waethaf, i glwb y pentref neu'r Gymdeithas Pêl-droed ei sortio?

Faint gostiodd ymyrraeth yr Heddlu a'r llysoedd? Llawer mwy na'r £75 o gostau bydd Mr Edwards yn gorfod eu talu mae'n debyg, ac onid ydy'r ffaith ei fod wedi dwyn yr achos i sylw'r heddlu a'r llysoedd yn profi bod y swyddog yn “f****** t***”?

Os oes angen torri lawr ar gost plismona, onid un o'r ffyrdd gorau i wneud hynny yw trwy beidio a disgwyl i'r heddlu ar system gyfreithiol i fod yn rhan o bob anghydfod a phob achos o ymddygiad "anghymdeithasol"?

Llongyfarchiadau i Blaid Cymru ar y Mesur Iaith

Pe bai Cymru yn wlad annibynnol a'r gallu i greu ei ddeddfau ei hun heb ddylanwad y brawd mawr digon hawdd byddid cael cyfansoddiad yn dweud yn glir a diamwys mae'r Gymraeg yw iaith swyddogol Cymru neu fod y Gymraeg yn un o ieithoedd swyddogol Cymru. Ond o dan ddatganoli dydy'r rhyddid yna ddim gan y Cynulliad ysywaeth.

Mae'r setliad datganoli presennol parthed deddfu ar yr iaith yn gymhleth ac yn ddryslyd. Un o'r cymhlethdodau yw bod gan y Cynulliad cyfrifoldeb dros yr iaith Gymraeg yng Nghymru, ond heb gyfrifoldeb dros y Saesneg yng Nghymru nac ieithoedd cynhenid eraill megis iaith arwyddo nac ieithoedd tramor aml eu defnydd yng Nghymru. Mae hyn yn ei wneud yn anodd gwneud datganiad clir am statws y Gymraeg mewn cyd berthynas ag ieithoedd eraill ein gwlad mewn mesur iaith.

Mae Deddf Iaith 1993 yn ddeddf Brydeinig sydd ag oblygiadau ar gyfer cyrff cyhoeddus trwy wledydd Prydain. Mae'r ddeddf yn sicrhau bod cyrff megis yr Asiantaeth Trwydded Teledu (corff sydd heb ei ddatganoli ac sydd a'i brif ganolfan ym Mryste) yn cynnig gwasanaethau Cymraeg. Mae'n bwysig bod Mesur Iaith y Cynulliad ddim yn tanseilio deddf 1993 gyda datganiad penagored am statws y Gymraeg yng Nghymru a all rhoi achos i gyrff o'r fath cael eu rhyddhau o'u hoblygiadau ieithyddol.

Mae'n bwysig bod y Cynulliad yn datgan yn glir yn y Mesur Iaith hyd a lled statws y Gymraeg yn unol â hawliau'r Cynulliad i weithredu ar yr iaith; bydda ddatganiad penagored sydd yn caniatáu i lysoedd barn sy'n eistedd y tu allan i Gymru, neu hyd yn oed o fewn Cymru o dan farnwyr gwrth Gymraeg dyfarnu ystyr datganiad ar statws yr iaith yn drychineb.

Rwy'n credu bod Alun Ffred, Plaid Cymru a Llywodraeth clymblaid Cymru wedi gwneud eu gorau glas yn y Mesur arfaethedig i gael y statws gorau posibl i'r iaith o dan y setliad cyfredol. Y mae'r Blaid wedi datgan yn glir nad yw hynny yn ddigonol a'u bod am wella'r setliad er mwyn cryfhau statws yr iaith a chryfhau'r mesur ym mhen y rhawg.

Ar fater Mesur Iaith rwy'n wirioneddol credu bod Plaid Cymru wedi gwneud ei orau glas i gael y Mesur Iaith gorau sy'n bosibl o dan y setliad presennol, ac yr wyf, yn groes i fy arfer o fod yn snob wleidyddol, yn ei llongyfarch yn dwymgalon am wneud hynny.

Na! Dydy'r mesur ddim yn pob dim y dymunwn iddi fod, ond trwy gael mwy o rymoedd ieithyddol i'r Cynulliad mae ei wella, nid trwy feirniadu Ffred am ei gamp o lwyddo cael y Mesur gorau gellir ei ddisgwyl, o dan y drefn bresenol, o flaen y Cynulliad.

O a pheth arall, pan fo'r Rhyddfrydwyr Democrataidd wrth Gymreig yn beirniadu Plaid Cymru ar bolisi iaith, mae'n sicr bod Plaid Cymru wedi gwneud rhywbeth yn gywir, a thrist yw gweld Cenedlaetholwyr honiedig yn bwydo statws ieithyddol y blaid sy'n ymgyrchu ar gasineb i'r Gymraeg mewn ardaloedd megis Aberconwy a Cheredigion!