Be Ddigwyddodd i S4C2?

Diwedd mis Awst llynedd mi wnes ymateb i holiadur ar Wasanaethu Plant yn y Dyfodol Digidol a gomisiynwyd gan S4C er mwyn trafod y defnydd gorau o sianel S4C2.

Mi fûm yn un o'r ychydig prin a oedd yn gwylio darllediadau o'r Cynulliad ar S4C2 yn weddol reolaidd - oleiaf 2-3 gwaith yr wythnos. Yn ystod wythnos yr Eisteddfod, da oedd cael y sianel ar gyfer darllediadau byw o'r Babell Lên fel gefaill i ddarllediadau o'r Pafiliwn Pinc.

Mae fy ymateb i'r holiadur ar gael yma (dogfen pdf)

Yn fras fy ymateb oedd:

Er gwaetha'r ffaith fy mod yn un o wylwyr rheolaidd prin y sianel, yr wyf yn fodlon aberthu'r cynnwys yr wyf fi yn ei fwynhau er mwyn creu gwasanaeth amgen i blant a phobl ifanc.

Mae'r gwasanaeth i blant arfaethedig wedi ei greu (ond nid y gwasanaeth i bobl ifanc); ond mae'n cael ei ddarlledu fel rhaglenni Cyw ar S4C1 yn ystod yr oriau hynny cyn y pnawn pan nad oedd S4C yn arfer darlledu yn ddigidol o gwbl.

Ers yr wythfed o fis Awst, bron i bum mis yn ôl, yr unig beth sydd wedi ei ddarlledu ar S4C2 yw Tudalennau Gwybodaeth gyda llun o fwi môr a rhif ffôn y Gwifryn Gwylwyr. Yr oeddwn yn fodlon colli fy ngallu i wylio'r Cynulliad a'r Babell Lên ar gyfer creu lle i wasanaeth amgen a mwy poblogaidd, ond nid er mwyn ei golli am rif ffôn a llun gwirion!

Er mwyn darlledu'r Tudalennau Gwybodaeth, mae'n rhaid bod S4C yn parhau i dalu'n ddrud am y slot darlledu. Rwy'n gallu meddwl am gant a mil o ddefnyddiau ar ei gyfer yn ogystal a'r sianel i bobl ifanc a addawyd:

S4C + 1 - ar gyfer y rhai sy'n codi'n hwyr ar ol siesta'r pnawn

Sianel Amaethyddol, fel nad oes raid inni gael gymaint o faw gwartheg ar y brif sianel ar raglenni megis Cefn Gwlad, Ffermio a Fferm ffactor.

Sianel Chwaraeon er mwyn osgoi newidiadau i'r arlwy arferol gan fod gemau rygbi / pêl-droed / tidliwincs pwysig yn cael eu cynnal.

Sianel ailddarllediadau - i wneud lle i gynnwys rhaglenni newydd ar y brif sianel yn hytrach na dangos Fferm Ffactor pum gwaith yr wythnos

Pa bynnag defnydd a wneir o sianel S4C2, oni bydda rywbeth yn well na thalu am sianel wag?

Cyfarchion Nadolig Llywydd y Cynulliad

Mae fersiwn Saesneg hefyd ar gael:
http://www.youtube.com/watch?v=brcPpu4BdWk

Nadolig Llawen i ti hefyd, Dafydd.

Ymadawiad Oscar

Ychydig o bwyntiau am ymadawiad Oscar o Blaid Cymru a'i benderfyniad i ymuno a grŵp y Blaid Ceidwadol.

Y peth cyntaf i ddweud yw nad ydy o'n syndod. Yr oedd yn wybyddus cyn iddo dderbyn ei enwebiad ei fod wedi ceisio i fod yn ymgeisydd i wahanol gyrff trwy'r Ceidwadwyr a'r Blaid Lafur cyn iddo wneud cais i Blaid Cymru. Yn wir un o'r rhesymau pam fod fflyrtio'r dyn efo pleidiau eraill mor hysbys yw bod nifer o'i ffrindiau gorau newydd wedi nodi yn llon ei fod yn gast-off diwerth a wrthodwyd ganddynt hwy yn y lle cyntaf. Yr oedd yn amlwg, yn gwbl amlwg, i Blaid Cymru bod Oscar yn defnyddio'r Blaid er mwyn uchelgais hunanol yn hytrach nag ymrwymiad pleidiol.

Ond o gydnabod bod Oscar wedi defnyddio'r Blaid, rhaid cydnabod bod y Blaid wedi ei ddefnyddio ef mewn ffordd a oedd yr union mor hunanol a dan din.

Oherwydd bod mewnfudwyr i wledydd Prydain yn gorfod profi eu bod yn driw i'w gwlad fabwysiedig, mae yna duedd iddynt i fod ymysg y mwyaf Prydeinig o'r Prydeinwyr, mae hynny yn eu gwneud yn dalcen caled i'r pleidiau cenedlaethol.

Roedd sicrhau mae Cenedlaetholwyr oedd yr AC cyntaf a'r ASA cyntaf yn dipyn o gamp i'r Blaid a'r SNP ac yn fodd iddynt dorri i mewn i'r talcen hwnnw. Ac mae'r Blaid wedi cael ei wobr o ddefnyddio Oscar. Yn yr etholiadau cyngor sir etholwyd llond llaw o gynghorwyr Plaid Cymru o'r lleiafrifoedd ethnic yn sgil ethol Oscar. Mae'r cynghorwyr yna yn parhau i fod yn chwifio baner cenedlaetholdeb Cymreig yn eu cymunedau. Gellir dadlau byddid cefnogi ymgeisydd gwell na Ashgar wedi bod yn gallach, ond y gwir yw mai ef oedd yr unig un a oedd ar gael mewn sedd yr oedd modd i'r Blaid curo efo ymgeisydd o'i gefndir. Bydda Abdul Khan wedi gwneud gwell AC na Mohamed Ashgar, bid siwr, ond doedd dim modd ei osod ef yn uwch ar restr y Gogledd na Wigley a Ryder.

Fe wnaed dêl y diafol rhwng y Blaid ac Oscar. Ar y cyfan byddwn yn dweud mai Plaid Cymru sydd wedi cael y gorau ohoni. Y mae'r Blaid wedi profi ei bod hi yn fodlon rhoi cyfle i bobl o gefndiroedd ethnig cael eu hethol yn enw cenedlaetholdeb Cymreig. Mae'r Blaid Geidwadol wedi cael ei dal efo'i drôns i lawr trwy dderbyn-trwy-ddwyn aelod o'r cymunedau lleiafrifol yr oeddent wedi ymwrthod ag ef trwy honni nad oedd o'n deilwng.

Mae'r Blaid hefyd wedi cael gwared ag un a oedd yn edrych fel pysgodyn allan o ddŵr ar ei feinciau, ac un a oedd yn pechu ambell i grŵp o fewn y cymunedau lleiafrifol, heb orfod mynd trwy'r embaras o'i ddad-ddewis. Yn sicr does dim gwirionedd yn yr honiadau y byddai Ashgar wedi ei ddad-ddewis i wneud lle yn y Senedd i Adam Price, byddai hynny yn groes i graen dymuniad y Blaid i apelio i'r lleiafrifoedd.

Un nodyn bach arall i gloi. Mae rhai aelodau o'r Blaid yn ceisio symud y bai am ddewis Oscar fel ymgeisydd yn y lle cyntaf oddi wrth y Blaid yn ganolog i aelodau'r Blaid yn rhanbarth y de-ddwyrain trwy ddweud mai nhw wnaeth ei ddethol fel ymgeisydd mewn modd democrataidd annibynnol. Twt lol botas maip. Does dim modd i unrhyw un sefyll yn enw Plaid Cymru (nac unrhyw blaid arall) heb eu bod wedi eu cymhwyso fel ymgeiswyr derbyniol gan y blaid yn ganolog. Fe gymhwyswyd Ashgar fel ymgeisydd derbyniol gan Blaid Cymru yn ganolog. Pe na fyddai, bydda fo ddim ar gael i aelodau'r de ddwyrain i'w hystyried yn y lle cyntaf, mae ceisio symud y bai yn y modd yma yn ddilornus i holl aelodau'r Blaid yn y rhanbarth.

Ydy'r HRF o blaid Lladd yr wrth Gymraeg?

Gan fy mod wedi penderfynu cael hoe fach o'r pwysau uffernol sydd yn dod o ysgrifennu blog Saesneg, mi benderfynais roi peiriant Google Translate ar y safle hwn rhag ofn bod rhai o fy nghyn darllenwyr Saesneg am gael cip o'r farn yr wyf yn parhau i'w fynegi yn y Gymraeg.

Mae'r teclyn i'w gweld ar ochor chwith y sgrin rhwng bathodyn Maes-e a bathodyn Rwy'n Cefnogi Annibyniaeth.

Yr wyf yn ansicr o gallineb osod y teclyn, gan fod ambell i gyfieithiad yn awgrymu bod fy marn yn fwy hurt na'r hurtiaf y mae Cai wedi eu gwobrwyo am idiotrwydd.

Er enghraifft mae cyfieithiad o'r post yma yn awgrymu fy mod o blaid llofruddiaeth dorfol o'r gwrthbleidiau er mwyn amddiffyn y Gymraeg:

What is great is that the buoyancy, the fire in the belly, and the fall out has pasiwn raised when members of the party killed four of their opponents for compromise on the future of the language.

Ond wedi fy nghyhuddo o gefnogi llofruddio pedwar cyfaddawdwr er mwyn addiffyn yr iaith mae'r peiriant cyfieithu yn amau fy niffuantrwydd. Dyma'i gyfieithiad o benawd y post gyfredol:

Slaughter - is the HRF in favour of the Gymraeg?

Gwell imi gael gwared â'r peiriant cyfieithu cyn iddi fy arwain i ddyfroedd dyfnion iawn, mi dybiaf !!!!!!!!!!

Newid hinsawdd yn gau neu'n wir - be di'r ots?

Yn ystod y dyddiau diwethaf mae mwyfwy o bobl wedi bod yn mynegi amheuon am yr ymgyrch i atal newid hinsawdd trwy honni mae ffug wyddoniaeth ac, yn bwysicach byth, mae ymgais at reoli pobl a chodi trethi yw'r holl stŵr. Mae'r ffaith bod y gwadu gwyddonol wastad yn dod efo'r un neges wleidyddol am ymyrraeth lywodraethol a threthiant yn awgrymu yn gryf bod y gwleidyddol yn bwysicach na'r wyddonol i'r gwadwyr

Gan nad ydwyf yn wyddonydd nac yn fab i wyddonydd y mae'n anodd imi wneud sylw teg am y ddadl wyddonol. Ond gan nad ydwyf yn or-hoff o ymyrraeth ddiangen yn fy mywyd na threthi di angen rwy'n gallu cydymdeimlo a rhywfaint o ddadleuon gwleidyddol y gwadwyr.

Yr wyf wedi nodi mewn post blaenorol bod cael gwared â bylbiau tryloyw (y rhai 100w 60w ac ati) yn achosi problemau gan fod y bylbiau cyrliog newydd yn amharu ar fy offer cymorth clyw, mae'n debyg eu bod yn achosi problemau i bobl efo ddiffygion gweledol hefyd. Dyma broblem dylid wedi dod i'r afael arni cyn i'r UE gwahardd y bylbiau hen ffasiwn yn llwyr.

Mae'n ymddangos imi fod polisi'r Cynulliad o gael gwared â bagiau siopau plastig un defnydd hefyd yn bolisi diffygiol. Yn ôl yr hyn yr wyf yn ddeall gan gyfaill sydd yn arbenigo yn y maes mae'r bagiau un defnydd yn bio-bydru o fewn blwyddyn neu ddwy. Mae'r bag for life o blastig tew yn cymryd 200 mlynedd i bydru, a bydd yr eco bags o blastig a ffibr yn parhau heb eu pydru mewn filflwydd. Yn waeth byth mae rhywfaint o ffibr y bagiau eco wedi ei chynhaeafu ar ffermydd lle cliriwyd fforestydd glaw er mwyn tyfu'r cnwd ffibr.

Nid ydwyf, yn amlwg, 100% yn cefnogi pob dim y mae'r ymgyrch amgylcheddol yn dweud na gwneud, ond eto rwy'n gweld problem fawr parthed dymuniad y gwrthwynebwyr i ro'r gorau i bob polisi amgylcheddol ar sail diffygion honedig yn y data newid hinsawdd. I mi nid gwyddoniaeth newid hinsawdd yw apêl gwleidyddiaeth glesni ond y dymuniad i fyw mewn byd glan a saff.

Hyd yn oed os yw newid hinsawdd yn ffug wyddoniaeth yr wyf yn parhau i ddymuno gweld llai o fagiau plastig a phaciau bwyd "poli" yn wasarn ar y strydoedd.

Hyd yn oed os yw newid hinsawdd yn ffug wyddoniaeth yr wyf yn parhau i ddymuno gweld pethau yn cael eu hail ddefnyddio a'u hailgylchu yn hytrach na'u taflu i landfill llawn llygod mawr

Hyd yn oed os yw newid hinsawdd yn ffug wyddoniaeth well gennyf byddid cael llai o nwyon gwenwynig budron yn chwydu allan o simneiau ffatrïoedd a phwerdai ar draws y byd.

Hyd yn oed os yw newid hinsawdd yn ffug wyddoniaeth yr wyf am weld y fforestydd glaw a'u hamrywiaeth o fywyd gwyllt yn cael eu hamddiffyn.

Hyd yn oed os yw newid hinsawdd yn ffug wyddoniaeth yr wyf yn croesawu datblygiadau sydd yn creu nwyddau effeithlon eu defnydd o egni bydd o gymorth i leihau fy miliau.

Newid hinsawdd neu beidio, mae symudiadau rhesymegol tuag at greu byd sydd yn lanach ac yn fwy effeithiol, yn sicr, yn well na pholisïau sydd am gadw'r byd yn fudr o aneffeithiol.

Nadolig Llawen Mr Heath

Ar ôl oes o gefnogi Rhyddfrydwyr Lloyd George, fe aeth pleidlais olaf fy niweddar Hen Nain i'r Blaid Geidwadol. Y rheswm am ei thröedigaeth yn hwyr yn ei phenwynni oedd bod Llywodraeth Ted Heath wedi cyflwyno Bonws Nadolig o £10 i bob pensiynwr ym 1972.

Roedd y bonws yma yn fonws go iawn. Efo'r fath ffortiwn yn ychwanegol i'w phensiwn yr oedd Hen Nain yn gallu fforddio, am y tro cyntaf yn ei bywyd, i anrhegu ei niferus disgynyddion efo par o fenig yr un fel presant Nadolig.

Yn ystod y dyddiau nesaf bydd holl bensiynwyr gwladol y Deyrnas Gyfunol yn derbyn Bonws Nadolig Ted Heath ar gyfer eleni. Deg punt bydd y taliad o hyd, prin digon i brynu un par o fenig bellach.

Pe bai'r Bonws Nadolig wedi cadw fyny efo costau byw, tua £150 byddai ei werth cyfredol. Ond gan ei fod wedi sefyll yn ei hunfan fel £10 ers 1972 y mae'n costio mwy i'w weinyddu bellach nac yw ei werth. Mae haelioni Mr Heath wedi troi yn sarhad bellach.

Mae'n hen bryd i'r Llywodraeth gwneud penderfyniad i naill ai diweddaru gwerth y bonws i bensiynwyr neu i waredu taliad mor bitw yn llwyr.

Be' Petai Peter yn Gywir?

Mae'r blog Llafur Wales Home yn gofyn cwestiwn difyr parthed y cwyno am agwedd Peter Hain tuag at gynnal Refferendwm ar ran 4 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006. Hawdd yw cystwyo Dr Hain am fod yn negyddol ei agwedd tuag at ddatganoli ac am fynegi pwyll am amseru refferendwm. Ond beth petai o'n gywir?

Rwy'n gweld rhywbeth sylfaenol annemocrataidd yn agwedd Dr Hain. Os yw'n hollol eglur be fydd canlyniad refferendwm cyn ei gynnal, afraid yw cael refferendwm o gwbl. Does dim rhaid cynnal refferendwm ar gyfreithloni llofruddiaeth oherwydd bod barn y bobl ar y pwnc yn gwbl eglur heb bleidlais. Rhoddwyd y gorau i gynnal refferendwm pob 7 mlynedd ar yfed ar y Sul yng Nghymru pan ddaeth hi'n amlwg bod pobman yn y wlad am bleidleisio o blaid agor tafarnau ar y Sul. Gwirion yw gwario filiynau ar ofyn y cwestiwn os ydym yn gwbl sicr o'r ateb. Pwrpas refferendwm yw ymofyn barn yr etholwyr pan fo rhywfaint o ansicrwydd parthed eu barn.

Ond o gynnal refferendwm heb y sicrwydd o bleidlais Ie, y mae'n bwysig i ddatganolwyd a chenedlaetholwyr ystyried oblygiadau colli.

Yn bersonol nid ydwyf yn poeni yn ormodol am bleidlais negyddol. Dydy adran pedwar o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 ddim yn rhoi rhagor o bwerau i'r Cynulliad, dydy o ddim yn rhoi hawliau ddeddfu ychwanegol i'r Cynulliad chwaith, yr hyn y mae'n gwneud yw newid drefn argaeledd y pwerau ar hawliau deddfu sydd eisoes yn bodoli yn adran tri o'r ddeddf.

Y peth pwysicaf mae adran 4 yn ei wneud yw rhwystro esblygiad datganoli. Heb gynnal refferendwm ar adran 4 does dim modd i symud ymlaen i gam nesaf datganoli - sef sicrhau cyfartaledd a'r Alban neu Gogledd yr Iwerddon. O gynnal refferendwm bydd yr ymgyrchu am y cam nesaf yn cychwyn boed y canlyniad yn Ie neu yn Na.

O gael canlyniad negyddol bydd yr ymgyrch am y cam nesaf yn galetach, wrth gwrs, dyna pam y byddwyf yn pleidleisio Ie ac yn annog eraill i wneud yr un fath. Ond heb refferendwm, beth bynnag fo'r canlyniad, bydd yr ymgyrch honno ddim yn cychwyn. Dyna paham yr wyf o blaid cynal refferendwm mor fuan ac sydd modd hyd yn oed heb y sicrwydd o ganlyniad y mae Peter Hain yn dymuno.

Ffatri Ffuglen Hanes Cymru

Yr wyf wedi bod yn ddwys ystyried gneud sylwadau trylwyr am ddiffyg sylwedd hanesyddol a chymdeithasol rhaglen hurt gyfredol Hywel Williams ar S4C.

Ond a oes raid?

Wedi'r cyfan mae'r rhaglen yn cael ei gynhyrchu gan THE FICTION FACTORY!

Yr Ugain Orchymyn - Yr Unig Ateb?

Pe bai Moses yn Gymro yn hytrach nag yn Iddew, mi fyddai wedi dod i lawr o'r mynyddoedd efo'r deg orchymyn i gŵyn o Be! Dim ond DEG orchymyn - dim hanner digon a chyn pen dim bydda brotestiadau yn cael eu cynnal i fynnu ragor, a'r geiriau Ugain Orchymyn yr Unig Ateb wedi eu chwistrellu mewn paent gwyrdd ar draws Arch y Cyfamod

Mae unrhyw un sydd wedi darllen rhagor nag un post ar y blog hon yn gwybod fy mod yn weddol gyndyn o roi clod i Blaid Cymru. Ond pan fo clod yn haeddiannol mae'n haeddiannol.

Roedd y ddadl eLCO Iaith yn gam aruthrol ymlaen i achos yr iaith. Ac o bob parch i'r Blaid, dydy hi heb honni bod yr eLCO bresennol yn ddim byd namyn cam bach i'r cyfeiriad cywir.

Mae'n wir ddweud bod y cynnig a wnaed i Sansteffan wedi ei glastwreiddio wrth ei ddychwelyd i'r Cynulliad - ond dyna ydy natur y system hurt yr ydym yn cael ein deddfau trwyddi. Mae disgwyl i Sansteffan i beidio a glastwreiddio, ar unrhyw gais iddi, fel disgwyl gafr i beidio rhechan!

O dan y gyfundrefn byddid modd i'r Cynulliad dweud Na! Dydy'r eLCO ddim yn ddigon da a'i ddanfon yn ôl i Sansteffan am ei hail hystyried. Pe bai'r Cynulliad wedi cymeryd y cam yna bydda'r eLCO wedi syrthio gyda diddymiad Senedd Sansteffan ar gyfer yr etholiad Prydeinig nesaf, ac yna byddai'n rhaid dechrau'r broses o'r cychwyn gyntaf eto - gyda'r perygl i'r eLCO cael ei hamseru allan, eilwaith, oherwydd etholiad Cynulliad.

Mae achos yr iaith wedi symud y cam fwyaf bosib iddi allu ei gymeryd o dan yr amgylchiadau presennol, diolch i Blaid Cymru ac arweiniad Alun Ffred. Yn sicr mae angen camau eraill cyn cyrraedd at Lefiticws iaith, ond hyd y gwyddwn, dydy'r Blaid heb ddweud Na i bwyso am gymeryd camau pellach a mwy uwchgyrhaeddol parthed yr iaith yn y dyfodol - chware teg!

Democratiaeth byw a'r Iaith Gymraeg

Mae gwasanaeth newydd y BBC Democratiaeth Byw yn un wych ac un byddwyf, yn sicr, yn ei ddefnyddio'n aml. Mae'n cynnig darllediadau byw ac wedi eu recordio o wyth o siambrau llywodraethol Ynysoedd Prydain, gan gynnwys Senedd y Cynulliad.

Mae modd hefyd copïo trafodion o'r safle i mewn i bost blog. A gan fod y gwasanaeth ar gael, gwell ei ddefnyddio! Dyma'r drafodaeth lawn ar yr eLCO iaith:



Mae'n debyg bod modd tynnu allan cyfraniadau unigol o'r trafodion yn hytrach na thrafodaeth lawn, ond nid ydwyf wedi gweithio allan sut i wneud hynny eto.

Ta waeth mae hon yn ddadl werth ei ddilyn o'r cychwyn i'r ddiwedd. Mae'n un o'r sesiynau mwyaf bywiog imi ei glywed o'r Cynulliad.

Yr hyn sydd yn wych yw bod y bywiogrwydd, y tân yn y bol, y ffraeo a'r pasiwn wedi codi wrth i aelodau o'r pedair plaid lladd ar eu gwrthwynebwyr am gyfaddawdu ar ddyfodol yr iaith; mae'r clochdar yn codi wrth i aelodau'r gwahanol bleidiau ceisio profi mae eu plaid nhw yw cefnogwr ac amddiffynnydd mwya'r iaith.

Mae clywed Ceidwadwyr a Llafurwyr a Rhyddfrydwyr Democrataidd yn beirniadu Plaid Cymru am gyfaddawdu ar yr iaith ac am beidio a gwneud digon i'w hamddiffyn yn codi deigryn i'r llygaid. Nid am fod y feirniadaeth yn deg nac yn gywir - dim ond am ei fod yn bodoli.

Chwarter canrif (neu lai) yn ôl bydda ddadl ar y testun yma wedi bod yn un lle'r oedd y Blaid yn amddiffyn cornel yr iaith a phawb arall yn lladd arni am gefnogi iaith hanner marw. Mae'r ffaith bod eraill heddiw yn teimlo'r angen i feirniadu'r Blaid (yn gam neu'n gymwys) am beidio gwneud digon dros yr iaith yn brawf o ba mor bell mae achos yr iaith wedi symud mewn cyfnod gweddol fer.

Yr her nesaf i'r Blaid yw gweithio tuag at ddadl ble mae pob un o'r pleidiau eraill yn ei feirniadu dros beidio a gwneud digon dros achos ymreolaeth i Gymru :-)

Deryn Down Under

Trist oedd cael deall mae nid can Cymraeg yw Dacw Di yn eistedd y Deryn Du.

Dacw di yn eistedd y deryn du
Brenin y goedwig mawr wyt ti
Can deryn, deryn, can deryn deryn,
Dyna un mawr wyt ti.

Yr oeddwn wedi mynnu wrth fy neiaint yn Awstralia mae can a dygwyd oddi wrth y Cymry ydoedd, ac wedi dysgu'r geiriau Cymraeg iddynt er mwyn eu canu yn Welsh Night eu trwp sgowtiaid pan oeddynt yn blantos.

Ymddengys bod arbenigwr ar ganeuon gwerin Cymraeg wedi rhoi tystiolaeth i lys yn Awstralia mae can o Awstralia ydoedd yn wreiddiol a ddygwyd gan y'r Urdd.

Os mae can o Awstralia ydyw yn wreiddiol rhaid dweud bod fersiwn amgen fy neiaint yn apelio yn fwy na'r gwreiddiol:

Kookaburra sits on a 'lectric wire
Jumps up and down 'cos his bum's on fire
Cry kookaburra, cry kookaburra,
Sore your arse must be!

Helo Dylan!

Croeso mawr i Dylan Llyr, yr aelod diweddaraf o deulu bach y blogwyr gwleidyddol Cymraeg.

Gweler ei ewyllys

Hwyrach nad yw hel achau yn bwnc gwleidyddol, fel y cyfryw, ond gan mae llywodraethwyr sydd wedi creu y rhan fwyaf o ddogfennau achyddol mae caffael mynediad i ddogfennau achyddol yn gallu bod yn hynod wleidyddol.

Cyn refferendwm y Cynulliad rwy'n cofio cael "cwyn" efo Ieuan Wyn Jones (hanesydd teuluol brwd) am y broblem o orfod mynd i Aberystwyth i weld casgliadau canolog, a Ieuan yn addo mae un o'r pethau gallasid Cynulliad ei wneud oedd sicrhau digideiddio casgliadau'r Llyfrgell Genedlaethol er mwyn gwneud eu hargaeledd yn haws.

Braf oedd darganfod heddiw, gan hynny, bod copïau llun digidol o Ewyllysiau a phrofwyd yn y Llysoedd Eglwysig Cymreig cyn 1858 bellach ar gael ar lein.

http://cat.llgc.org.uk/probate *

Ar wahân i fod yn adnodd difyr i ni sydd yn ffoli ar hel achau, mae'n adnodd o werth economaidd hefyd. Mae twristiaeth achyddol yn gallu bod yn werthfawr i'r diwydiant, rhywbeth sydd yn tynnu ymwelwyr o bell o lwybr Llundain, Caeredin a Stratford. Ac ar sawl achlysur, pan fu pob dim arall yn gyfartal, achau fu'r gwahaniaeth dros fuddsoddi yn yr Iwerddon yn hytrach na Chymru gan ambell i gwmni o'r UDA.

Mae llywodraeth San Steffan wedi gwerthu ei hadnoddau achyddol hi i'r prynwr uchaf. Braf gweld bod Cynulliad Cymru yn galluogi i'r Llyfrgell Genedlaethol cynnig y gwasanaeth gweld ewyllysiau i bobl ar draws y byd heb gost i'r ymwelydd.

Llongyfarchiadau i bawb sydd yn gysylltiedig â'r gwasanaeth newydd gwych 'ma.

* Tudalen gartref Saesneg y safle, ar hyn o bryd rwy'n methu cael hyd i'r dudalen gartref Cymraeg

Siop John Lewis

Mae'n debyg bydd Siop Johm Lewis newydd Caerdydd y mwyaf o'i fath ym Mhrydain. Mae gennyf ryw gof o glywed bod y John Lewis a sefydlodd y siop wreiddiol yn Gymro Cymraeg, os felly mae'n siŵr y bydd o, os nad yr Hogyn o Rachub, yn falch o'r ffaith bod pawb yn canmol dwyieithrwydd y siop enfawr newydd yng Nghaerdydd.

I fi mae'r enw John Lewis yn golygu Lerpwl.

Mae'n debyg bod Eisteddfod Siop John Lewis Lerpwl yn un o'r fwyaf yn y Gogledd ar un adeg. Gyda chystadlaethau yn cael eu gwobrwyo gyda gwobr o'r department yr oeddynt yn cael eu cynnal ynddynt, megis set o lestri am yr her adrodd neu ffroc am y gystadleuaeth soprano a soffa yn hytrach na chadair i'r brîf fardd.

Roedd son bod modd gwahaniaethu rhwng Cymry Lerpwl a Gwyddelod Lerpwl yn hawdd, gan fod y Gwyddelod yn edrych i fynnu ac yn mwynhau'r cerflun ar y siop ond y Cymry capelaidd yn troi eu llygaid tuag at y palmant er mwyn osgoi ei weld.



Un o'r pethau pwysig eraill am Gymreictod siop John Lewis Lerpwl oedd y Sêl. Mae'n debyg mae faint arferol Cymro yw trywsus a sieced short, tra fo'r Sais yn debycach o fod yn long neu'n medium. Roedd holl gyflenwad dillad byr dros ben y cwmni yn arfer cael eu danfon i Lerpwl ar gyfer sêl, er mwyn i siopwyr Cymreig prif ddinas Gogledd Cymru cael manteisio ar y bargeinion. Rwy'n mawr obeithio na fydd y blydi hwntws yn dwyn y cyfle hwn oddi wrthym gyda'u siop newydd crand yng Nghaerdydd.

Yr Hen Blaid Fach Annwyl, neu'r Blaid Fach Gâs?

Mae'n rhaid derbyn bod llywodraethu, yn aml, yn golygu gwneud dewisiadau caled. Mae gwneud penderfyniadau amhoblogaidd, weithiau, yn anorfod.

Mae'n rhaid cau ysgolion annwyl i gymuned, ond prin ei ddisgyblion. Mae ambell i dy bach yn costio mwy na'i werth i'r gymdeithas a'r diwydiant twristiaeth. Mae ambell i gartref hen bobl yn mynd yn rhy hen i'w hadfer.

Pan fo gwasanaethau o'r fath yn cael eu darfod, o'r herwydd bod eu darfod yn anorfod, bydda ddyn yn disgwyl i blaid y llywodraeth i gydnabod ei fod yn anorfod trist ac i gyhoeddi'r anorfodaeth gyda thinc o dristwch.

Ers etholiadau'r llynedd, mae grŵp Plaid Cymru ar Gyngor Gwynedd, a'i chefnogwyr yn y wasg ac ar y we, yn ymddangos fel petaent yn ymhyfrydu ym mhob gwasanaeth cymunedol sy'n cael ei ladd, fel buddugoliaeth dros Llais Gwynedd.

Pe bawn am fod yn garedig, a derbyn bod y penderfyniad i gau a chanoli ysgolion Bro Dyfi yn anorfod, byddwn yn cyhoeddi'r fath beth gyda gwyleidd-dra a chydymdeimlad efo'r cymunedau sydd am golli gwasanaeth cymunedol.

Mae ymfalchïo yn y penderfyniad a'i ddathlu, oherwydd ei fod yn broc yn y llygad i Seimon Glyn a Llais yn gyfoglyd. Ymateb sydd yn gwneud lles i Lais a drwg i'r Blaid.

Hwyrach bod bywyd yn haws i Lais Gwynedd, sydd ddim ond yn bodoli fel gwrthblaid yng Ngwynedd, ond mae'n rhaid i Blaid Cymru Gwynedd sylweddoli ei fod yn rhan o Blaid Cymru Cymru Gyfan.

Pan fo Cynghorwyr y Blaid yng Ngheredigion ac ar Fôn, ym Mynwy a Morgannwg, ym Mhenfro ac yn Sir y Fflint yn ceisio amddiffyn eu cymunedau mae'n rhaid i Blaid Cymru Gwynedd ymateb mewn ffordd sydd yn cydymdeimlo a'u cyd aelodau yn yr ardaloedd hynny.

Beth bynnag fo rhinweddau penderfyniadau Cynghorwyr Plaid Cymru Gwynedd:

Mae dathlu cau ysgolion fel buddugoliaeth dros Llais Gwynedd
Mae difrïo ymgyrch i gadw tai bach cyhoeddus ar agor
Mae croesawu cau cartrefi hen bobl

Yn gwneud i Blaid Cymru edrych fel Y Blaid Fach Gas, yn hytrach na'r Blaid Fach annwyl ydoedd ugain mlynedd yn ol!

Yr orthrymedig rai

Mae fy nghyfeillion blogawl Cai a Rhydian yn aml yn fy nghyhuddo o chware'r cerdyn ormes yn ormodol yn fy amddiffyniad o genedlaetholdeb diwylliannol. Y maent yn honni bod hyn yn fy ngosod ar yr ymylon yn hytrach nag ym mhrif ffrwd cenedlaetholdeb.

Twt lol botas medda fi. Os yw gwladweinydd amlwg a barwn y cyfryngau yn teimlo ei fod ef hefyd yn perthyn i'r orthrymedig rai, yr wyf fi yn y brif ffrwd ac mae fy ngormeswyr (sef Cai a Rhydian yn benodol) yn amlwg yn y lleiafrif ymylol :-)

Llongyfarchiadau Elin a Christianne

Llongyfarchiadau mawr i Elin Jones AC a Dr Christianne Glossop ar dderbyn gwobr Pencampwyr Ffarmio'r Flwyddyn gan gylchgrawn y Farmers' Weekly.

Dyfarnwyd y wobr iddynt am eu hymroddiad i daclo pla'r ddarfodedigaeth mewn gwartheg; yng ngeiriau un o'r beirniaid:

The Welsh approach provides an ideal blueprint for TB eradication, from which the English government can learn a lot. Christianne and Elin's positive approach towards eradication rather than control is an inspiration to us all. Lyndon Edwards, RABDF

Cyflwynwyd y wobr i'r ddwy gan Hilary Benn, Gweinidog Amaeth San Steffan sef y dyn dylai dysgu lot gan arweiniad y ddwy. Gwych!



Ffynhonnell y Llun

£48 miliwn Alwminiwm Môn

Yn ôl ym mis Fehefin fe gynigiodd llywodraethau Cymru a Phrydain £48 miliwn i gwmni Rio Tinto i gadw Alwminiwm Môn ar agor. Gwrthodwyd y cynnig gan y cwmni am resymau sydd ond yn wybyddus iddynt hwy. Os oedd y fath arian mawr ar gael i gadw'r swyddi ar ynys Môn, a fydd o ar gael i'w ddefnyddio bellach i fuddsoddi yn yr ardal er mwyn creu swyddi newydd i'r bobl a chollodd eu gwaith?

Na 'don i'm yn feddwl bydda fo!

Heddlu Cudd yn Ysbio ar Cynhebrwng Gwladgarwr

Mae yna stori digon ffiaidd yn y Cambrian News heddiw am ymddygiad Heddlu Dyfed Powys ar ddiwrnod angladd y cenedlaetholwr Glyn Rowlands a fu farw ar Awst 22 eleni.

Yn dilyn y rali cafwyd rali Glyndŵr er cof am Glyn yn y Plas Machynlleth. Gofynnodd yr Heddlu am i gamerâu CCTV y plas i gael eu hail leoli er mwyn ffilmio'r rali a phan wrthodwyd y cais honno gofynnwyd am ddefnydd o ystafell er mwyn i heddlu cudd cael clustfeinio ar a gwylio'r rali.

Mae John Parsons, clerc tref Machynlleth wedi ysgrifennu at yr Heddlu ar ran y cyngor i gwyno am eu hymddygiad a’u diffyg sensitifrwydd ar adeg o alar.

Pydredd Llafur yn broblem i'r Blaid

Newydd edrych ar bost diweddaraf Cai ac wedi fy synnu ei fod o'n ymosod ar Gwilym Euros am feiddio dweud bod angen etholiad buan i gael gwared â'r Llywodraeth bresennol.

Rwy'n credu bod y polau piniwn y mae Cai yn eu crybwyll yn adlewyrchiad teg o farn pobl yr ynysoedd hyn. Mae pawb ond y selogion selocaf wedi cael llond bol a'r llywodraeth bresennol. Yr unig ddewis ymarferol, o dan y gyfundrefn bresennol, yw llywodraeth Ceidwadol i ddisodli llywodraeth Brown.

Gan nad ydwyf yn rhannu casineb cynhenid chwith Plaid Cymru tuag at geidwadaeth dydy hyn ddim yn broblem fawr i mi nac, fe ymddengys, i Gwilym Euros. Ond mae o'n rhoi chwith Plaid Cymru mewn cyfyng gyngor. Cyfyng gyngor y mae post Cai yn ei hadlewyrchu.

Mae Gwilym a fi am weld diwedd i lywodraeth bwdr y rhyfeloedd anghyfreithlon, llywodraeth bwdr yr arian am arglwyddiaeth y llywodraeth bwdr sy'n ymosod ar hawliau dynol ac ati.

Yr hyn bydd yn dod a'r llywodraeth bwdr yma i ben o dan y drefn Unoliaethol bydd buddugoliaeth i'r Ceidwadwyr.

Trwy dynnu tafod a galw enwau budron ar y sawl sydd am weld diwedd ar y llywodraeth bwdr, yr hyn y mae Plaid Cymru yn ei wneud yw cefnogi'r llywodraeth Lafur a'i phydredd (pydredd y mae'r Blaid wedi bod yn flaenllaw yn ei ddatgelu a'i wrthwynebu ers 1997!). Prin fod fantais etholiadol yn y fath sefyllfa.

Mae problem Plaid Cymru yn un o'i wneuthuriad ei hun, problem sy' ddim yn cael ei rhannu gan ei chwaer blaid yn yr Alban.

Mae'r SNP yn cynnig ateb amgen i Bydredd Llafur Prydain v Yr Anghenfil Tin-flewog Dorïaidd Prydeinig sef annibyniaeth oddi wrth y drefn wleidyddol Brydeinig.

Pe bai Plaid Cymru wedi sefyll yn gadarn dros annibyniaeth ers 1979 yn hytrach na chael ei hudo gan broses esblygol datganoli byddai'r Blaid yn gallu cynnig ateb amgen i bobl Cymru hefyd.