Yr Angen am Hen Bregethwrs ar Lein

Pan ddechreuais bregethu, bron i ddeugain mlynedd yn ôl bellach, cefais lwyth o gefnogaeth gan frodyr a chwiorydd yn y ffydd a oedd yn falch o weld gŵr ifanc yn ymlwybro i uchel arswydus swydd y weinidogaeth, ac un o'r ffyrdd yr oeddent yn mynegi eu gwerthfawrogiad oedd trwy roi imi lyfrau.

I mi, yn ddeunaw oed, roedd y llyfrau yn chwerthinllyd, yn hen ffasiwn, yn ddiflas ac yn amherthnasol. Roedd y cofiannau yn sôn am gyfnod cyn fy ngeni a'r pregethau yn perthyn i'r 1870au nid y 1970au, a gan hynny yn ddiwerth i efengylydd cyfoes.

Mi dderbyniais y cyfrolau, gyda diolch (wrth gwrs)- a'u taflu i'r bin sbwriel agosaf ar y ffordd adref.

Ond bellach rwy'n difaru binio’r llyfrau.

Roedd ambell un yn rwtsh a ysgrifennwyd gan pobl (nad oeddwn yn gwybod ar y pryd) eu bod yn aelodau o'r teulu, ac yn golled i'r archif hanes teulu o'u binio.

Roedd rhai yn defnyddio aelodau o fy nheulu fel enghreifftiau o dda neu ddrygioni ac yn sôn am eu hanes yn dilyn, neu yn gwrthwynebu, achos crefydd y fro. Mae llawer o'r rhai cynharaf yn rhoi darlun byw o draddodiadau ac arferion Cymru cyn anghydffurfiol.

Mae llawer un o'r llyfrau crefyddol yn rhoi gwybodaeth achyddol pur, sefydlwyd y capel gan X mab Y ond mae mwy yn rhoi jest yr un llinell o wybodaeth achyddol euraidd mewn cofiant a phregethau diflas. Pe na bawn yn gôc oen mor hy yn fy ieuenctid, ac wedi cadw'r llyfrau, prin y byddwn wedi eu darllen, hyd yn oed erbyn callineb fy mhenwynni.

Gwychder y we, wrth gwrs, yw bod peiriant chwilio yn gallu canfod y perl yn y cachu, a gan hynny hoffwn ofyn i Lyfrgell Genedlaethol Cymru, eto, i gynnwys holl gynnwys eu Cofiannau, pregethau ac Hanesion yr achos ar lein, er mwyn inni gallu canfod y perlau yn y baw.

Pleidleisiwch TEIRGWAITH i'r Blaid

Dim ond chwinc dros 30% o bobl Cymru aeth i'r drafferth o fwrw pleidlais yn etholiad Ewrop 2009.

Gyda darogan bydd y niferoedd yn is o dipyn eleni, bydd pob pleidlais unigol yn hynod werthfawr; bydd POB UN bleidlais a bwrir dros Blaid Cymru dydd Iau nesaf cyfwerth a ddwy bleidlais i'r Blaid yn etholiad Cynulliad 2011 a gwerth bron i deirgwaith pleidlais i'r Blaid a rhoddwyd yn etholiad San Steffan 2010.

I'r gwrthwyneb, wrth gwrs, bydd meddwl mai etholiad dibwys yw'r etholiad yma a pheidio a thrafferthu pleidleisio, megis amddifadu tair pleidlais rhag y Blaid; a gallasai hynny bod y gwahaniaeth tyngedfennol mewn etholiad sy'n edrych yn dyn ar y diawl am y 3ydd safle, y 4ydd safle a'r collwr o drwch y blewyn yn y 5ed safle.

Pe bai bawb a roddodd bleidlais i Blaid Cymru yn etholiad Cynulliad 2011 yn troi allan i bleidleisio dydd Iau nesaf gallasai'r Blaid ennill ddwy sedd a chael gwared â IWCIP a'r Torïaid o Gymru yn Ewrop.

Os nad yw gefnogwyr y Blaid yn trafferthu pleidleisio, gallasai'r Blaid colli ei ASE.

Bydd pleidlais pob cefnogwr y Blaid yn cyfrif deirgwaith Dydd Iau, a gan hynny mae'n hynod bwysig bod pleidlais POB cefnogwr yn cael ei bwrw dros y Blaid.

Defnyddiwch eich pleidlais a defnyddiwch hi dros Gymru dda chwi!

Rwyn Pleidleisio Plaid Cymru ar 22 Mai

Sori Mr/Mrs/Ms Canfasiwr – ti'n rhy hwyr o lawer!

Rwy'n hen, rwy'n fusgrell; mae'r bwth pleidleisio agosaf yn daith gerdded milltir a hanner yno ac yn ôl - ew rwy'n sgut ar fy mhleidlais post!

Ond - mi bleidleisiais ddydd Iau diwethaf, cyn derbyn anerchiadau gwleidyddol y rhan fwyaf o'r pleidiau, cyn i Griw Plaid Cymru, na Stepen Ddrws Llafur na'r unigolyn hoffus o'r Rhyddfrydwyr Democrataidd canu cloch y tŷ 'cw i ganfasio.

Rwy'n teimlo'n chwithig (hy yn "pissed off" nid yn "left wing") fy mod wedi pleidleisio cyn i hwyl yr etholiad cychwn go iawn; ac yn teimlo bod yna rhywbeth creiddiol annemocrataidd yn y ffaith fy mod yn gallu bwrw pleidlais pythefnos cyn diwrnod yr etholiad a chyn i'r holl ymgeiswyr cael cyfle dechau i geisio dwyn fy mherswâd.

Mewn etholiad lle bydd llai na thraean trwy’r DdU yn debygol o droi allan i bleidleisio, bydd niferoedd fy nghyd pleidleiswyr post yn dyngedfennol i'r canlyniad terfynol, ac fel fi, wedi pleidleisio cyn yr ymgyrch. Dydy hynny ddim yn iawn, dim yn deg a dim yn ddemocrataidd.

Rwy'n ddiolchgar am y drefn sy'n caniatáu pleidlais post imi, hebddi byddwn yn annhebygol o allu bleidleisio; ond mae'n rhaid i'r Pleidiau, Y Comisiwn Etholiadau, ERS Cymru a'r Swyddogion Etholiadol ail feddwl sut mae cynnal ymgyrch etholiadol er mwyn cyd gynnwys ni "bostwyr" fel rhan o brif lif y cyfnod ymgyrchu!

Polau - y Blaid a'r Prydeinwyr

Nifer o gwestiynau difyr wedi cael eu gofyn ar Flog Menai am sefyllfa polau piniwn Cymreig. Dwi ddim yn sgit am bolau ond ta waeth, hoffwn ymateb i'r sylw hwn ar flog Cai

Ond dwi'n gofyn y cwestiwn eto - pam y byddai'r Torïaid yn cynhyrchu un canlyniad trychinebus ar ôl y llall yng Nghymru mewn is etholiadau, wrth berfformio'n gryf yn etholiad Ewrop?

Natur etholiad, megis un Ewrop (neu isetholiad) lle bydd ychydig yn pleidleisio yw cymhelliad pobl i bleidleisio. Mae cefnogwyr pa blaid sy ddim yn trafferthu troi allan yn bwysicach na chefnogwyr y Blaid sydd yn troi allan!

Roedd Etholiad Ewrop 2009 yn enghraifft pur o hynny. Cefnogwyr naturiol Llafur wedi blino efo Llywodraeth stel; ac yn aros gartref.

Ffrae fewnol bu ac y mae'r un rhwng y Torïaid ac Iwcip ffrae rhwng pobl o'r un anian ac yn rheswm da am anog pleidleiswyr y naill garfan a'r llall i bleidleisio.

Rhwng problemau "Gwynedd" y Blaid a theimlad, o bosib, bod cefnogaeth "pur" Y Blaid i'r UE yn amherthnasol neu yn wir yn ang-nghynrychiadol o farn pobl Cymru am Ewrop o fewn y drafodaeth ar y dydd fe gafodd Plaid Cymru canlyniad siomedig.

Mae rhai o'r amgylchiadau wedi newid erbyn hyn. Bydd Llafurwyr yn llawer mwy tebygol o bleidleisio nac aros gartref eleni a bydd mwy o Dorïaid yn aros gartref mewn siom gydag ambell un yn troi at Iwcip.

Os yw Plaid Cymru yn colli sedd ac Iwcip yn cadw sedd mi fydd yn drychineb i achos Cenedlaetholdeb Cymru; mi fydd yn un o'r dyddiau duaf yn hanes ein cenedl ers talwm.

Yr wyf wedi bod ynd digon blin efo'r Blaid yn fy nhro; does dim angen edrych ym mhell iawn yn archif fy mlog i weld sut mae ambell i agwedd ac unigolyn sy'n perthyn i'r Blaid wedi fy mhiso fi off (ac mae'r rhan fwyaf yn dal i'm mhiso fi off) ond rwy'n wir credu bod angen rhoi'r holl flinderau am y Blaid i'r nelltu am fis a sicrhau bod pawb sydd wedi rhoi X i'r Blaid yn y gorffennol yn mynd allan o'u ffordd i sicrhau eu bod yn pleidleisio Plaid Cymru eto ar Fai 22 .

Bydd pwdu a gwrthod pleidleisio, neu ymuno yn yr hwyl a phleidleisio i Iwcip, yn niweidio'r achos cenedlaethol yn ei gyfanrwydd am gyfnod hir.

Pe bai Parti'r United Kingdom yn cael mwy o bleidleisiau na'r Party of Wales ar Fai 22 mi fydd yr achos gwladgarol, nid jest yr achos cenedlaethol yn y cachu!

Mae'n bwysig bod pob un o garedigion Cymru sydd wedi hanner meddwl pleidleisio dros Gymru a Phlaid Cymru yn y gorffenol yn gwneud hynny eleni!

Nid Etholiad Dibwys, sydd ddim yn cyfrif gystal ag Etholiad San Steffan neu Etholiad y Bae yw Etholiad Ewrop eleni – ond Etholiad am Einioes ein Cenedl.

Pleidleisia, Cymro dwymgalon, dros Gymru dy wlad! Neu gweld Brit Nat Seisnig yn dy gynrychioli ar lwyfan y byd!

Sbwriel!

Llongyfarchiadau i Gyngor Gwynedd;am benderfynu i leihau pa mor aml bydd y biniau brwnt yn cael eu casglu.Rwy’n mawr obeithio bydd Cyngor Conwy yn dilyn yr un trywydd.

Gan fy mod yn ailgylchu yn ddiwyd, tua unwaith pob chwe wythnos byddwyf yn rhoi fy bin gwasarn methu ail gylchu allan - a hynny'n hanner llawn fel arfer.

I'r rhai sydd yn cwyno, yn arbennig ar sail gost, hoffwn ofyn pam ddiawl dylwn i dalu i wasanaethu eich diogi chi? Os allwn i yn fy mhenwynni a gydag anabledd difrifol torri lawr ar faint sydd yn mynd i'r bin gwastraff gweddilliol gall bawb gwneud yr un fath. Annheg yw disgwyl i drethdalwyr sy'n gwneud eu gorau i ailgylchu i sybsedeiddio pobl sy'n methu gweld yr angen i roi'r tin bîns neu'r botel llefrith mewn bin gwahanol!

Difyr gweld cwynion yn erbyn Gwynedd gan gefnogwyr y Torïaid ac UKIP. Pobl sydd yn ddigon bodlon gyhuddo eraill am ddiogi o herwydd salwch, anabledd neu anffawd gymdeithasol; yn cwyno am amgylchiad sydd yn codi o herwydd eu bod nhw'n rhy blydi ddiog i wahaniaethu rhwng y botel Gin a'r botel Tonic i'w gwaredu ar wahân!

Syr Cyril Smith

Mi fûm yn aelod o'r Blaid Ryddfrydol (noder NID y Rhyddfrydwyr Democrataidd) yn y 1970au. Roeddwn yn 13 oed pan gyfarfyddais a Cyril Smith am y tro cyntaf, mi fûm mewn cysylltiad â fo am lawer blwyddyn wedyn. Er gwaetha'r ffaith fy mod yn un o "protégés" Cyril ni chefais fy ngham-drin ganddo na derbyn unrhyw awgrym am ddymuno fy ngham-drin. Rwy'n cael yn anodd derbyn bod y Cyril Smith yr oeddwn i'n adnabod yw'r anghenfil y mae'r wasg yn son amdano.

Hwyrach caf fy siomi ar yr ochor waethaf ar ôl i'r heddlu gwneud eu hymchwiliadau a chanfod fy mod wedi bod yn lwcus o beidio fy ngham-drin. Rwy'n gobeithio cael fy siomi o'r ochor orau a chanfod mae'r Cyril yr oeddwn yn hoffi ac yn cael hwyl yn ei gwmni oedd y Cyril go iawn.

Yr un peth rwy’n sicr amdano yw nad oedd gan Nick Clegg unrhyw gysylltiad na bai am hanes Cyril Smith - mae o'n rhy ifanc ac yn rhy hwyr yn hanes Rhyddfrydiaeth i gynnal bai!

Mae'n anodd i mi gredu'r cyhuddiadau, ond siom mewn cyfaill, nid bai ar blaid, bydd fy ymateb os brofir y cyhuddiadau yn erbyn Cyril.

Adfer a'r Fro Dwyieithog

Er gwell, er gwaeth, mi fûm yn gefnogwr brwd o Fudiad Adfer ar ddiwedd y Saithdegau, dechrau'r Wythdegau. Rwy'n dal i gredu bod polisi iaith Adfer yn gywir. Pe bai Bro Gymraeg wedi ei greu yn y 1980au byddai hanes yr iaith yn wahanol!

Dadl Adfer oedd Un Iaith i'r Fro!

Rwy'n cael fy nhristau gan ddadl rhai bod angen Uniaith i waddol Cymru (Saesneg) a dwyieithrwydd i'r Fro a hynny'n cael ei gyflwyno fel etifeddiaeth Adfer.

Gan nad ydwyf yn cofio colli fy lle ar Senedd Adfer hoffwn ddatgan, fel Seneddwr y Mudiad - na fu Dwy Iaith i'r Fro nac Unieithrwydd Saesneg  i weddill Cymru ymddangos yn rhan o'n credo - ac na fydd byth!

Cymraeg "Ar y Gweill"

Bron i flwyddyn yn ôl cafodd y Cyngor Cymuned Lleol dipyn o anghydfod, pan benderfynodd y cyngor i beidio a dilyn traddodiad canrif oed o beidio ac ethol yr is-gadeirydd yn awtomatig i'r Cadeiryddiaeth. Wedi i bwyllgor safonau Sir Conwy edrych ar yr anghydfod cafwyd bod ein cyfansoddiad (a grëwyd yn wreiddiol tua 1974, mi dybiaf) yn annerbyniol a chawsom wŷs i'w diweddaru er mwyn adlewyrch newidiadau a fu yn neddfwriaeth yn ystod y 40 mlynedd diwethaf ac ati.

Cawsom gyngor i ddilyn drafft cyfansoddiad Un Llais Cymru, a dyna a wnaed. Ar y cyfan bu ddrafft Un Llais Cymru yn ddefnyddiol tu hwnt, bu angen tocio man hyn ychwanegu man draw er mwyn ddibenion lleol ond daeth y Cyngor i gytgord o ddefnyddio'r drafft, wedi ei addasu.

O dan Cynllun Iaith y Cyngor mae'n rhaid i ddogfennau, megis cyfansoddiad, bod yn ddwyieithog. Yn hytrach na thalu am gyfieithiad o'r cyfan o'r cyfansoddiad, gofynnodd y Cyngor i Un Llais Cymru am fersiwn Cymraeg y drafft, er mwyn i'r cynghorwyr Cymraeg rhugl rhoi llinell goch trwy'r darnau amherthnasol a chyfeirio'r darnau a addaswyd i'n cyfieithydd. Yr ymateb cawsom oedd bod y fersiwn drafft o dan hawlfraint National Association of Local Councils Lloegr, ac na fyddai hawl gennym i gyfieithu unrhyw ran ohono i'r Gymraeg a bod hawl cyfieithu wedi ei wrthod, hyd yn hyn, gan NALC, sydd yn creu cyfyng gyngor i mi.

Gallem ymofyn cyfreithiwr i greu cyfansoddiad, annibynnol o'r drafft, ar ein cyfer ni yn unigol - costio ffortiwn! Gallwn gogio bod ein cyfansoddiad wedi ei greu yn annibynnol a thalu am gyfieithu pob gair - ffortiwn arall; neu gallwn basio'r cyfansoddiad Saesneg efo addewid bod fersiwn Cymraeg ar y gweill. Mi fyddwn yn pleidleisio yn erbyn, ond mi dybiaf mai ar y gweill bydd yn ennill y dydd, ac mae "ar y gweill" bydd ein cyfansoddiad Cymraeg am byth bythoedd.

Wrth ddilyn cyfeiriadau Un Llais, fy nheimlad oedd bod Glan Conwy yn hwyr i'r sioe. Sy'n codi'r cwestiwn - Sawl Cyngor bach Cymreig sydd au cyfansoddidau Cymraeg  ar y gweill o dan yr un rwystredigeth?

Nain, Dad, DET ac IWCIP

Pan oeddwn tua 11 oed, yn ystod etholiad 1970, daeth rhyw foi Plaid Lafur i gnocio ar ddrws tŷ Nain i ofyn a oedd hi am gael pas i'r bwth pleidleisio. Cafodd ei ddanfon i ffwrdd, efo pry yn ei glust, am geisio prynu ei phleidlais am gyn lleied o wobr. Fe benderfynodd hi fod rhaid imi ei hebrwng i'r Drill Hall yn Nolgellau i fwrw ei phleidlais er mwyn profi bod pleidlais yn bwysicach na phas mewn car.

Wedi cael rhywfaint o blas wefr yr etholiad, (ac roedd etholiadau yn wefreiddiol ar y pryd- efo gludion - a chyrn siarad - a dim byd arall ar yr ychydig sianeli radio a theledu ) roeddwn braidd yn underwhelmed gan y broses o bleidleisio; camgymeriad oedd sôn am hynny wrth Nain! Cefais ddarlith am y ffaith fy mod i am gael yr uchel arswydus braint o o bleidleisio yn ugain mlynedd yn iau na chafodd hi pleidleisio am y tro cyntaf, oherwydd bod hi'n fenyw; hanes ei hen daid yn cael ei droi allan, yn etholiad 1859, cwyn am y genhadaeth yn danfon bara i wledydd pellennig yn hytrach na'r hawl i bleidleisio am fara ac ati.

Wedi mynd adref mi adroddais y profiad swreal yma wrth Dad, gan ddisgwyl iddo gyd chwerthin efo fi, ond cefais siom! Cefais Wers y Persli gan Dad, hefyd, am y pwysigrwydd o bleidleisio. Fy Nhad, wrth gwrs, yn ddigon hen i gofio merched dibleidlais a rhai o'r bobl cafodd eu troi allan.

Anocdotau difyr yw'r uchod i fy mhlant, fy neiau, fy nithoedd, a bron pob pleidleisiwr ifanc arall o'r un genhedlaeth a nhw. Hen hanes - dyna pam nad yw'r ieuenctid yn trafferthu pleidleisio, ond bod ni, yn ein penwynni, yn hynod debygol o bleidleisio. Fel mae pob pôl piniwn yn dangos mae pobl o fy nghenhedlaeth i, a chenhedlaeth fy Nhad, a chenhedlaeth Dafydd Elis Thomas yn llawer, lawer mwy tebygol o bleidleisio yn etholiad Ewrop eleni na'r ieuenctid.

Mi nodais, wrth drafod etholiadau Ewrop pum mlynedd yn ôl, bod cenedlaetholwyr, fel fy nhad, am bleidleisio IWCIP fel pleidlais protest yn erbyn Plaid Cymru yn cau ysgolion eu disgynyddion, yn hytrach na chyflawni'r pechod mwyaf o beidio pleidleisio.

Gwyddwn i ddim pa wahaniaeth i'r canlyniad wnaeth pleidlais fy nhad, ei frodyr a'i chwiorydd i gynnydd pleidlais IWCIP na lleihad pleidlais y Blaid. Ond yr wyf yn gwybod bod y profiad o gael pobl oedd wedi bod yn ddriw iddo ers cyn 1974 yn dweud NA iddo, wrth ganfasio yn 2009, wedi brifo DET i'r byw.

Rwy'n deall pam nad yw DET am gnocio ar ddrws fy nhad a dweud ei fod wedi bod yn wrth -Gymreig pum mlynedd yn ôl - yn ei alw'n fradwr, a thrwy hynny colli ei bleidlais ef eto - a cholli pleidleisiau ei 25 disgynnydd sydd a'r hawl i bleidleisio rŵan neu yn fuan, yr un pryd!

Rwy'n credu bod IWCIP yn ffasgwyr gwrth Cymreig, ac yn cael dweud wrth Dad ei fod wedi cachu ar achos y genedl trwy eu cefnogi yn etholiad Ewrop 2009; ond os glywaf Leanne neu DET yn dweud hynny, swaden cant - nid bleidlais. Rhywbeth mae DET yn gwybod ac mae angen i Leanne dysgu cyn mis Mai!

Nid TAW bia hi!

Mewn sylw ar ei flog mae Cai Larsen yn adrodd y gwirionedd noeth

Fel mae'r gyfradd pleidleisio yn syrthio mae perfformiad y Blaid yn gwella

Rhan o lwyddiant Plaid Cymru yn etholiadau cyntaf y Cynulliad oedd cael y bleidlais craidd allan mewn etholiad lle na fu llawer yn pleidleisio!

Rhan o fethiant Plaid Cymru yn ail etholiad y Cynulliad, a phob etholiad ers hynny, bu ceisio manteisio ar y ffaith bod Pleidleiswyr Plaid Cymru yn fwy tebygol o bleidleisio gan anwybyddu'r angen i ddwyn pleidleiswyr i'r achos.

Mae'r Blaid wedi gweithredu polisi o "taw bia hi" ers 1999. Yn ystod etholiad Cynulliad 2003, rhoddais hen boster o'r etholiad blaenorol yn fy ffenest i gefnogi Gareth Jones, cefais gŵys gan aelodau'r Blaid i’w dynnu i lawr gan ei fod yn "hybu etholiad" i etholwyr nad oeddynt yn debygol o bleidleisio / yn debygol o bleidleisio i blaid arall

Mae na rywbeth gyffredinol anghynnes mewn ymgyrch etholiadol sy'n bwriadol ceisio crebachu nifer y pleidleiswyr, mae na rhywbeth llawer mwy ffiaidd mewn etholiad sydd ddim yn lledaenu'r achos cenedlaethol er mwyn cynyddu'r gefnogaeth, gan ddiystyru canlyniad!

Cafodd Plaid Cymru ei canlyniadau gorau erioed yn y 1960au ar 70au, pan oedd y Blaid yn un swnllyd ar y diawl, yn styrbio pawb a phopeth efo cyrn pen car, yn cyhoeddi negeseuon nad oedd y cyfryngau prif lif am eu crybwyll!

Os am lwyddo yn etholiad Ewrop, Etholiad San Steffan, Etholiad y Bae, gwell na mud obeithio am dyrnowt isel yw bloeddio, mewn pob modd posibl ein cefnogaeth i achos ryddid ein gwlad a Phlaid Cymru.

Wedi'r cwbl mae'r ACHOS yn BWYSICACH na'r bleidlais! Ac, ar y cyfan mae'r Blaid wedi llwyddo mwy trwy floeddio na chau cêg!

Chwip Din i'r Cynulliad

Roedd gwrando ar ddadl ar ddisgyblu plant ar Y Dydd yn y Cynulliad yn werth aros fynnu yn hwyr y nos ar ei gyfer. Roedd nifer o ddadleuon call yn cael eu gwneud o'r ddwy ochor. Rwy'n credu bod y Cynulliad wedi gwneud y penderfyniad cywir i beidio a chynnwys deddfwriaeth ar ddisgyblu plant fel cynffon i'r Mesur ar Wasanaeth Cymdeithasol. Ond yn wir obeithio bydd cynnig unigol ar y pwnc yn cael ei gyflwyno yn fuan.

Roeddwn yn cytuno, i raddau, efo rai o sylwadau Darren Millar a Byron Davies. Mae rhieni sydd yn curo eu plant mewn modd disgybledig yn rhieni cariadus sydd yn dymuno'r gorau ar gyfer eu plant. Ond heb fy mherswadio mae caniatáu iddynt i barhau i guro eu plant yw'r ffordd gorau iddynt barhau i fynegi'r gorau ar eu cyfer.

Rwy'n cofio adeg, yn ôl yn y chwedegau, pan ddaeth Taid a Nain acw jest ar ôl i mi cael chwip din gan Dad am ryw ddrwg weithrediad, a Taid yn ceisio fy nghysuro trwy ddisgrifio'r gosb y bydda fo di cael am yr un drosedd ar droad y ganrif cyn ddiwethaf - ei ddinoethi o flaen y teulu cyfan a chael ei guro â wialen bedw hyd fod gwaed yn llifo - roeddwn yn lwcus bod y byd wedi ei wareiddio i'r fath raddau mae llaw draws trowsus ym mhreifatrwydd stafell gwely cefais i!

Doedd fy Nhad ddim yn fwystfil anhrugarog am chwipio fy nhin yn y ffordd wnaeth, doedd fy Hen Daid ddim yn byrfert rhywiol am ddisgyblu ei fab mewn modd byddai'n sicr o'i roi ar y gofrestr troseddwyr rhywiol pe bai'n digwydd heddiw. Roedd y ddau yn dadau cariadus a oedd yn gwneud yr hyn yr oeddynt yn credu oedd y gorau ar gyfer eu plant o fewn safonau eu hoes. Ond mae'r oes wedi newid. Dwi ddim yn bradychu Dad na'i amharchu trwy beidio chwipio tinau fy mhlant yn y modd cafodd fy nhin i'w chwipio ganddo ef - jest yn derbyn bod pethau'n wahanol a derbyn bod modd amgenach i ni ddangos ein cariad at blant.

Roedd un agwedd o'r ddadl yn peri pryder imi, cyfeiriodd sawl gyfrannydd i'r drafodaeth am greu troseddwyr o rieni - dadl gwan; yr hyn sydd yn peri gofid imi yw creu troseddwyr o blant!

Rwy'n ddigon hen i gofio dyddiau'r gansen yn cael ei ddefnyddio mewn ysgol (ar "blant" digon hen i bleidleisio - gan fod ambell AC wedi gofyn am oedran rhoi gorau i guro!) Rwy'n falch bod y gansen wedi ei wahardd, byddwn byth am weld ei ail gyflwyno - OND un o'r pryderon i mi pan oedd fy mhlant yn mynd trwy'r ysgol oedd clywed son am yr heddlu yn cael eu galw i'r ysgol ac achosion llys yn deillio, o ddigwyddiadau lle byddwn i wedi derbyn y gansen. Ar y cyfan rwy'n falch fy mod wedi cael cansen oedd yn brifo am wythnos yn hytrach na record droseddol bydda'n brifo am oes!

Rwy'n lled gytuno a'r bwriad i wahardd disgyblaeth gorfforol ar blant, cyn belled a chaf y sicrwydd mae'r rhiant, nid y wladwriaeth, bydd yn pennu’r gosb pan fo plentyn, wir yr, yn haeddu'r amgen i chwip din!

Ofn y chwith i ddadlau yn erbyn mewnfudo

Mae pob Cymro sydd wedi edrych ar ffigyrau'r cyfrifiad o 1901 i 2011 yn gwybod be di'r broblem fwyaf sydd wedi peri loes i barhad yr Iaith Gymraeg - y mewnlifiad o Saeson i'r Gymru Cymraeg. Does dim dadl. Mae cwestiynau ymylol parthed trosglwyddiad iaith, adnoddau dysgu'r Gymraeg fel ail iaith, sefydlu ysgolion Cymraeg i'r lleiafrif, cyfleoedd i ddefnyddio'r Gymraeg yn y gymuned ac ati i gyd yn cael eu heffeithio gan y mewnlifiad. Onid aed ati i rwystro llif y mewnlifiad DOES dim dyfodol i'r Iaith Gymraeg.

Mae'r LDP's sy'n cael eu gorfodi ar bob cyngor yng Nghymru yn wahoddiad i ragor o Saeson i fwewnlifo i Gymru, mae adeiladu tai cymdeithasol na all aelod o'r gymdeithas gynhenid ei chaffael yn bwydo'r mewnlifiad.

Ond mae cwyno am fewnlifiad estron sydd yn distrywio ein hiaith a'n cymdeithasau yn right wing; rhywbeth sydd yn wrthyn i Chwith bondigrybwyll yr Achos Cenedlaethol Cymreig.

Y farn ar y stryd, boed gwell neu waeth, yw 'Bod Mewnfudwyr yn Ddistrywio ein Ddiwylliant', a 'Dylai Mewnfudwyr Dysgu ein Hiaith'

Yn hytrach na gwrthwynebu'r fath dadleuon fel cachu adain de - dylai’r mudiad cenedlaethol addasu dadl, sy'n cael ei gredu gan y mwyafrif, i ddadl genedlaetholgar dros Gymru a'r Gymraeg!

Rhaid i genedlaetholwyr dweud na! Digon yw digon - dim mwy o fewnfudo di angen o Loegr i Gymru a mynnu bod y rhai sy'n benderfynol o fudo i'r Fro Gymraeg yn cael eu gorfodi i ddysgu ein hiaith!

Os yw'n ddadl ddigonol dros Brydain a'r Saesneg, mae cystal dadl dros Gymru a'r Gymraeg!

Danedd dodi ac annibyniaeth

Torais fy nanedd gosod mis Mawrth llynedd - amcangyfrif fy neintydd am rai newydd yw mis Hydref 2014.

Mae'r ffaith bod gan yr Alban gwell gyfle i gael annibyniaeth cyn bod modd i mi cael danedd gosod newydd yn adrodd cyfrolau am wasanaethau deintyddol y GIG yng Nghymru o dan reolaeth Plaid Lafur Carwyn Jones!

Yr Hen Ffordd Gymreig o Wleidydda

Yr wyf wedi bod yn esgeulus o fy mlogiau yn niweddar, wedi mynd o sgwennu post neu ddau bob wythnos i sgwennu post neu ddau bob 6 wythnos neu lai. Mae nifer o resymau am y ffaith fy mod wedi colli'r awch i flogio. Yr rheswm pennaf yw fy mod wedi dweud fy nweud, wedi gosod fy mherlau o flaen y moch, wedi chwythu fy mhlwc o ran canfod cwynion newydd ar ôl cyfnod o 7 mlynedd o flogio; bron pob tro mae erthygl neu adroddiad yn fy nghythruddo i enyn ymateb rwy'n cofio imi ddeud hynny eisoes.

Yr ail reswm yw bod blogio wedi mynd yn hen ffasiwn braidd. Pan gychwynnais roedd tua dwsin o flogiau gwleidyddol Cymraeg a thua 30 o flogiau Cymreig gellid creu cyd drafodaeth a thraffig rhyngddynt, prin yw'r blogiau gwleidyddol Cymraeg / Cymreig bellach. Pelican yn yr Anialwch yw'r post yma bellach yn hytrach na rhan o drafodaeth fywiog am wleidyddiaeth Cymru.

Y trydydd reswm, ar reswm pwysicach, o bosib, yw fy mod heb fy narbwyllo o'r cychwyn cyntaf bod gwleidydda ar y we o'r pwys mwyaf.

Mewn erthygl ar Amcanion i'r Blaid ar gyfer 2014 mae Blog Menai yn ddweud:

"Bydd yr etholiad San Steffan nesaf yn torri tir newydd i'r graddau y bydd llai o bobl nag erioed o'r blaen yn derbyn eu gwybodaeth am yr etholiad o'r cyfryngau prif lif. Mae darlleniad papurau newydd yn syrthio fel carreg trwy'r DU. Bydd mantais sylweddol gan y sawl sy'n gwneud defnydd o ddulliau amgen o gyfathrebu neges wleidyddol. Mae'n bwysig i'r Blaid fod ar flaen y gad yma. "

Rwy'n cytuno'n llwyr, ond dwi ddim yn credu mai'r Cyfryngau Newydd yw'r ffordd amgen i gyfathrebu'r neges wleidyddol. Pan oedd fy mlogio ar ei anterth yr oeddwn yn cael 4 mil o "hits" ar Miserable Old Fart a bron i fil yma ar bob erthygl, ond bu 90% o'r darllenwyr yn bobl gadarn eu barn wleidyddol. Rwy'n sicr nad ydwyf wedi ennill na cholli un bleidlais i unrhyw blaid trwy fy mlogiau.

Mae argaeledd 300 o sianeli teledu ac argaeledd y we wedi sicrhau bod modd i bobl osgoi'r newyddion ac osgoi gwleidyddiaeth mewn ffordd nad oedd modd gwneud 20in mlynedd yn ôl, ac o gael newyddion dim ond derbyn y newyddion sy'n bwydo eu rhagfarnau.

Gwastraff dadl yw i mi trydar neges o gefnogaeth i'r achos IE yn yr Alban neu achos Cenedlaetholdeb Cymreig gan fod 90% o fy nilynwyr eisoes yn hollol gefnogol neu'n hollol wrthwynebus i'r achos, does dim dylanwad i'w cael.

Yr hyn mae'r cyfryngau newydd yn rhoi inni yw'r cyfle i fynd yn ôl i'r Hen Ffordd Gymreig o wleidydda!

Curo drysau a dadlau ar bentan, cyrn siarad ar ben car, côr cefnogaeth ar sgwâr tref a phentref, bore goffi lle mae'r ymgeisydd yn bresennol, cwrdd â phobl yn y byd go iawn yn hytrach nag ar lein creu gwleidyddiaeth gymunedol lle mae'r etholwr yn gwybod am, os nad yn adnabod yr ymgeisydd, nid yr avatar ar lein!

Mae'r cyfryngau newydd yn galluogi pobl i osgoi gwleidydda cyfryngol - mynd yn ôl i wreiddiau gwleidydda personol cymunedol "yn y cigfyd" yw'r ateb nid gwleidydda ar lein. Tra fo eraill yn ceisio dilyn Obama ar y we - y cigfyd yw cryfder Plaid Cymru o'i drin yn iawn!

Nadolig Llawen

Cymraeg gan Swinton? Dim diolch!

Ar wefan (a chylchgrawn) Golwg 360 mae 'na stori am Gwmni Siwrin Swinton yn gwahardd y Gymraeg.

Hen stori ffiaidd yr ydym yn hen gyfarwydd â hi gan gwmniau o'r fath, ysywaeth.

Bendith fwyaf yr hanes yw'r sylwadau o dan yr erthygl lle mae pobl yn nodi nifer o gwmnïau siwrin sydd yn cynnig gwasanaeth Gymraeg yn naturiol heb ofyn na phrotest nac ymgyrch. Sydd yn codi cwestiwn am brotest yn erbyn y rhai sy'n sarhau'r iaith:

Pam ceisio cael cwmni mawr fel Swinton i newid ei pholisi iaith yn hytrach nag annog pobl i siwrio trwy gwmnïau fel yr NFU, Tarian, HLW Caerfyrddin ac ati, sydd yn ddiofyn, di-ymgyrch di-brotest eu cefnogaeth i'r Gymraeg?

Pe bai Swinton yn Cymreigio, oni fyddai hynny yn esgus inni beidio a chefnogi'r cwmnïau bach lleol?

Yn ôl yn y 70au rwy'n cofio fy hen gyfaill Neil Siencyn yn gofidio bod rhai o ymgyrchoedd Cymdeithas yr Iaith yn arwain at gael arwyddion a ffurflenni Cymraeg mewn Swyddfeydd Post tra fo mwyfwy o Saeson yn dyfod yn Bostfeistri gan arwain at fwy o arwyddion Cymraeg ond llai o wasanaeth Cymraeg! Dyna berygl brwydro yn erbyn gwrth Cymreictod Swinton. Mae na berygl byddid ennill y frwydr yn niweidio cwmniau llai, naturiol eu Cymreictod. sy'n cynnig gwasanaeth bersonol trwy'r Gymraeg.

Tra fo gwasanaeth Cymraeg / Cymreig / lleol ar gael pam pwyso ar gwmni rhyngwladol i ddarparu'r Gymraeg? Onid gwell cefnogi ac adeiladu'r cwmniau lleol Cymraeg a Chymreig ac anwybyddu'r estroniaid a'u hagweddau hurt tuag at ein hiath?

I Ddwys Goffau y Rhwyg o Golli'r Hogiau

Mi fûm yn arfer bod yn driw i wasanaeth y cadoediad ar un adeg.

Nid ydwyf, yn amlwg, yn cofio neb a gollwyd yn y ddwy gyflafan fawr ond cefais fy magu mewn cymdeithas lle'r oedd cof, go iawn, am y rhai a gollwyd yn fyw. Ewyrth, cefndryd, cymdogion, pobl dylwn eu hadnabod pe na bai eu bywydau wedi eu dwyn oddi wrthynt.

Yn ystod fy ngwaith fel nyrs cofrestredig yr wyf wedi nyrsio cleifion o bob rhyfel yn yr 20 ganrif o Ryfel y Bore 1901 i ail Ryfel y Gwlff 2003 ac wedi clywed hanesion dirdynnol am brofiad rhyfel.

Rwyf wedi crio o flaen cofadail Dolgellau, sawl gwaith, er cof am aelodau fy nheulu sydd a'u henwau wedi eu hysgythro arni. Mae'n gas gennyf hel achau hogiau yn fy ngardd achau a anwyd rhwng 1880 a 1895 gan fy mod yn gwybod mae'r ffynhonnell blaenaf yw'r CWGC.

Mae'n debyg mae fi oedd yr unig aelod o fy nghyngor plwyf i fethu'r gwasanaeth cofio ddoe (ac yn ôl rhai "cywilydd" arnaf am hynny); ond wrth i amser mynd heibio rwyf wedi teimlo, mwyfwy, mae nid cofio'r enwau ar y cofadail yw'r bwriad bellach ond cofio cyfnod cynnes o hanes nad oedd yn bod!

Nid ffordd i ddwys goffau y rhwyg o golli'r hogiau, mo Sul y Cofio mwyach ond jambori o Brydeindod afiach sy'n colli'r hogiau eilwaith!

Cristionogaeth a'r iaith

Am unwaith yr wyf am led gytuno a Dylan Llŷr parthed crefydd. Yn ei llith ddiweddaraf mae'r Anffyddiwr yn cwestiynu'r caffaeliad cyffredin mae crefydd bu'n gyfrifol am gadw'r iaith Gymraeg yn fyw. Teg dweud nad yw Dylan yn honni mae twt lol potes maip yw'r fath honiad, dim ond amau lefel ei bwysigrwydd mae ef. Ond twt lol potes maip yw'r fath ddadl ta waeth.

Y ddeddf Cyntaf a honnir iddi wahardd y Gymraeg oedd Deddf Uno 1536 sydd yn cwyno bod y Cymry Have and do and daily use a speech nothing like, nor constant to, the natural mother tongue of this Realm, ond prin bu effaith y fath ddeddf i wahardd y Gymraeg - sicrhau bod ychydig swyddogion y wladwriaeth yn ddwyieithog oedd ei nod a'i unig effaith.

Achubiaeth fawr y Gymraeg, yn ôl y son oedd cyfieithu'r Beibl i'r Gymraeg. Yn sicr digwyddiad o bwys hanesyddol i'r iaith, ond ar adeg ei gyhoeddi, o leiaf, dim yn dyngedfennol i barhad y Gymraeg. Yn wir, o ran ei gyflwyniad, nid achub y Gymraeg oedd bwriad y cyfieithiad ond hyrwyddo'r Saesneg ym mysg y Cymry! Ond pa newid byddai mynnu mae'r Beibl Saesneg yn unig oedd i'w defnyddio mewn Eglwysi'r wladwriaeth wedi cael ar barhad y Gymraeg? Dim tybiwn i gan mae ffeirio Lladin estron, na thyciodd dim ar iaith y werin dros filawd, am Saesneg estron byddai'r unig ganlyniad plwyfol.

Y brîf reswm dros ddefnydd y Gymraeg o Salisbury i Mogan Llwyd a phellach oedd cadw Cymru yn driw i achos Protestaniaeth Lloegr. Roedd Catholigiaeth yr Iwerddon dros fôr yn fygythiad, roedd chwit-chwatrwydd yr Alban parthed Protestaniaeth yn fygythiad, pe bai Cymru hefyd yn fygythiad Catholig byddai ar ben ar Loegr!

Roedd cadw Cymru a Lloegr yn Brotestannaidd gytûn yn hollbwysig i barhad Lloegr .

Cadw Cymru yn Brotestannaidd oedd yn gyfrifol am oddefgarwch Lloegr tuag at Anghydffurfiaeth Cymry. Mae anghydffurfio yn awgrymu rhywbeth "gwrth sefydliadol"! Mudiad Gwrth Sefediadol a oedd yn cael ei goddef gan ei fod yn eithriadol gwrth Babyddol, y fath goddefgarwch yn unig fu'n gyfrifol am barhad Anghydffurfiaeth Gymreig. Y pris am y fath oddefgarwch oedd bod yn driw i Brydeindod ym mhob achos arall. A hynod driw i Loegr bu Anghydffurfwyr Cymru o'r herwydd!

Yn nyddiau'r Ficer Pritchard, William Williams Pantycelyn, ac ati roedd Cymru, i bob pwrpas yn uniaith Gymraeg - sgwennu yn y Gymraeg i achub eneidiau oeddynt, nid er mwyn achub iaith na gwlad. Digon teg dweud bod y ddau, ac eraill tebyg, wedi cyfoethogi ein hiaith a'n llên yn anfwriadol, ond nid dyna fu eu bwriad pennaf - mae'n sgil effaith.

Ym 1800 roedd "ffin iaith" y Gymraeg ym mhell iawn tu hwnt i Glawdd Offa, dechreuodd crebach oherwydd y chwildro diwydiannol a dechreuodd toc tu draw i'r ffin, pan ddechreuodd y Chwildro Diwidianol symudodd miloedd o "Saeson Cymraeg" o Swyddi Henffordd a'r Amwythig i gryfhau Cymreictod Cymru.

Ym 1841 yr oedd Cymru yn wlad uniaith ddiwydiannol, ond roedd y bywyd diwydiannol yn un ffiaidd ei sefyllfa cymdeithasol. Prin fod gair o gelwydd yn Y Llyfrau Gleision 1847 o ran sefyllfa moesol a chymdeithasol Cymru'r dydd. Gwendid y Llyfrau oedd beio anghydffurfiaeth a'r Gymraeg am y sefyllfa. Ymateb anghydffurfwyr Cymru i'r Llyfrau Gleision oedd anghytuno parthed anghydfurfiaeth, ond NID parthed y Gymraeg!

Ymateb yr anghydffurfwyr bu'n gyfrifol am ddirywiad yr iaith o 1847 i 1962, ymateb o weld yr iaith yn ddiwerth ym mhob cylch ond cylch y capel. Iaith y Nefoedd ond nid iaith y siop, y dafarn a'r farchnad, ac yn sicr nid iaith y gweithlu; lle gynhaliwyd y Gymraeg am fil flwydd cyn dyfod capel.

Carlo - Bardd pwysicaf Cymru?

Be oedd y stori ar raglen newyddion ITV Wales heno i nodi ddiwrnod barddoniaeth? Bod beirdd Cymru wedi cyfrannu 100 cerdd newydd i'n cyfoeth barddonol cenedlaethol neu fod Carlo 'di darllen rhyw bwt o farddoniaeth Gymreig?

Oes rhaid gofyn?

Mewn gwlad sydd mor gyfoethog ei thraddodiad barddol a oes wir angen i ddifetha ei ddiwrnod o ddathlu trwy ei ddefnyddio fel esgus arall eto byth i lyfu tin y frenhiniaeth?