Mae gennyf pob parch dros y sawl sydd wrthi'n meddiannu Neuadd Pantycelyn ar hyn o bryd. Mae pob safiad dros yr iaith yn haeddu parch, ond mae gennyf bryderon enfawr am sail eu safiad.
Mi fûm yn fyfyriwr ym Mhrifysgol Bangor am gyfnod hynod ber yn nechrau'r 1980au ac yn breswylydd Neuadd JMJ y cyfnod, sef yr "Univerity Hall" cynt a sefydlwyd yn ystod taernasiad Victoria (symudodd JMJ drws nesaf i'r hen Neuadd Rathbone wedyn).
Roedd y neuadd, hyd yn oed yn yr 1980au, yn llety gwael. Roedd symud o dŷ cyngor lle'r oedd dau doiled (efo PST meddal) ac un bath i saith o honnom, i neuadd lle 'roedd coridor cyfan yn rhannu bath a geudy (efo papur IZAL caled) yn sylymio, hyd yn oed i hogyn fel fi! Yr Iôr a ŵyr be oedd barn fy nghyd fyfyrwyr o gefndiroedd mwy sedêt o'r lle!
Roedd fy nghyfnod byr yn JMJ yng nghyd fynd ag un allweddol yn hanes yr ymgyrch iaith, cyfnod brwydr y sianel, cyfnod elyniaeth Adfer a CIG, cyfnod MG, cyfnod UMCB v NUS ac ati, cyfnod Gwerin v Roc v Siwpergrwp yn y byd cerddorol, ac o fyw yn JMJ yr oeddwn yn teimlo fy mod yn byw yng nghanol berw brwydr dyfodol y genedl.
Wrth ymweld â chyfeillion ym Mhantycelyn, tebyg oedd eu llety a'u profiad hwy, ar y pryd. (Ar y pryd roedd myfyrwyr yn cael eu talu grant am eu myfyrdodau, bellach mae'n rhaid iddynt dalu am y fraint o fod yn efrydydd!)
Rwy'n fodlon derbyn bod Pantycelyn wedi ei uwchraddio ychydig ers y 1980au ond mae'n parhau yn debycach i brofiad y 1980au (a'r 1880au) na phrofiad y rhan fwyaf o fyfyrwyr Prydain sy'n byw mewn fflatiau en suit y 2010au.
Rwy'n gwybod am sawl berson ifanc Cymraeg ei iaith sydd wedi ymwrthod a Phantycelyn ac wedi dod yn rhan o brofiad Saesneg Pentref y Myfyrwyr ym Mhenglais; rhai sydd wedi dewis Prifysgolion yn Lloegr yn hytrach nag Aber, o herwydd y disgwyl iddynt breswylio ym Mhanty, o ddewis Aber.
Waeth i Achubwyr Pantycelyn derbyn bod disgwyliadau myfyrwyr am ddarpariaeth llety wedi newid ers y 1980au, y 1960au ac yn sicr ers y 1880au, do fe fu cyfraniad Pantycelyn, JMJ ac Univeristy Hall yn arbennig ym mharhad yr iaith, ond mae ceisio cadw sylfaen darpariaeth hen ffasiwn fel yr University Hall er mwn achub yr iaith megis dweud mai rhywbeth sy'n perthyn i'r 1880au yw'r Gymraeg!
Rhaid darparu'r safonau llety gorau i'r Cymry cyfoes er mwyn eu taenu i'n prifysgolion, yn anffodus dyw Pantycelyn, hen ffasiwn, dim yn cyflenwi'r fath darpariaeth bellach!
Showing posts with label Addysg Gymraeg. Show all posts
Showing posts with label Addysg Gymraeg. Show all posts
17/06/2015
22/08/2011
Addysg Gymraeg Dwyieithog
Dydy Cymru ddim yn wlad ddwyieithog - mae'n wlad efo dwy iaith. Mae tua chwarter ohonom yn gallu'r ddwy iaith (yr ydym yn ddwyieithog), ond mae tua thri chwarter ohonom yn uniaith Saesneg. Mae'r tri chwarter sydd yn uniaith Saesneg yn gallu byw eu bywydau trwy eu un iaith. Does dim modd i berson dwyieithog dewis iaith, mae'n rhaid iddo neu iddi ddefnyddio'r ddwy - nid oes unrhyw gyfartaledd. Saesneg yw'r unig iaith hanfodol yng Nghymru heddiw. Gellir byw bywyd cyflawn heb y Gymraeg, does dim modd byw bywyd cyflawn heb y Saesneg.
Mae ysgolion honedig dwyieithog yn ficrocosm o'r twyll bod Cymru yn wlad ddwyieithog. Mae modd i ddisgyblion mynd trwy gyfnod addysg 3 i 19 ym mhob un o ysgolion dwyieithog Cymru, gan gynnwys rhai naturiol dwyieithog Gwynedd, heb dderbyn namyn mwy nag ambell i leson bach yn Welsh. Does dim modd i'r un plentyn mewn ysgol ddwyieithog fondigrybwyll derbyn yr un safon o addysg Gymraeg ag sydd ar gael mewn ysgolion Penodedig Cymraeg; mae'n rhaid i bob disgybl mewn ysgol ddwyieithog cyfaddawdu a derbyn rhywfaint o'i addysg trwy gyfrwng y Saesneg.
Mae diffyg ysgolion penodedig Gymraeg yn y Fro Gymraeg, a'r myth bod ysgolion Y Fro yn naturiol ddwyieithog yn gwneud niwed i'r iaith. Pwynt yr wyf wedi ei rhefru amdano ers deng mlynedd ar hugain heb fawr o gefnogaeth; rwy'n falch o weld rhywfaint o gefnogaeth yn dod o du blog Plaid Wrecsam a Blog Bnanw bellach!
Y broblem i addysg Gymraeg yn y Fro yw y byddai 90%, os nad mwy, o rieni yn dewis addysg Gymraeg cyflawn i'w plantos. Byddai 10% yn swnllyd gâs yn ei wrthwynebu, a byddid delio efo'r 10% yn creu problemau a phrotestiadau gwleidyddol i Wynedd, i Fôn, i Geredigion ac i Gaerfyrddin nad ydynt am eu hwynebu, gan fyddai'r gwrthwynebwyr casaf ymysg yr etholwyr sydd wedi ymddeol yn di blant i'r Fro!
Yr unig ffordd o achub yr iaith yw dweud naw wfft i'r protestwyr a sicrhau bod mwyafrif yr ysgolion yn y Fro yn ysgolion Cymraeg go iawn, yn hytrach nag ysgolion ffug dwyieithog sy'n lladd yr iaith.
Mae ysgolion honedig dwyieithog yn ficrocosm o'r twyll bod Cymru yn wlad ddwyieithog. Mae modd i ddisgyblion mynd trwy gyfnod addysg 3 i 19 ym mhob un o ysgolion dwyieithog Cymru, gan gynnwys rhai naturiol dwyieithog Gwynedd, heb dderbyn namyn mwy nag ambell i leson bach yn Welsh. Does dim modd i'r un plentyn mewn ysgol ddwyieithog fondigrybwyll derbyn yr un safon o addysg Gymraeg ag sydd ar gael mewn ysgolion Penodedig Cymraeg; mae'n rhaid i bob disgybl mewn ysgol ddwyieithog cyfaddawdu a derbyn rhywfaint o'i addysg trwy gyfrwng y Saesneg.
Mae diffyg ysgolion penodedig Gymraeg yn y Fro Gymraeg, a'r myth bod ysgolion Y Fro yn naturiol ddwyieithog yn gwneud niwed i'r iaith. Pwynt yr wyf wedi ei rhefru amdano ers deng mlynedd ar hugain heb fawr o gefnogaeth; rwy'n falch o weld rhywfaint o gefnogaeth yn dod o du blog Plaid Wrecsam a Blog Bnanw bellach!
Y broblem i addysg Gymraeg yn y Fro yw y byddai 90%, os nad mwy, o rieni yn dewis addysg Gymraeg cyflawn i'w plantos. Byddai 10% yn swnllyd gâs yn ei wrthwynebu, a byddid delio efo'r 10% yn creu problemau a phrotestiadau gwleidyddol i Wynedd, i Fôn, i Geredigion ac i Gaerfyrddin nad ydynt am eu hwynebu, gan fyddai'r gwrthwynebwyr casaf ymysg yr etholwyr sydd wedi ymddeol yn di blant i'r Fro!
Yr unig ffordd o achub yr iaith yw dweud naw wfft i'r protestwyr a sicrhau bod mwyafrif yr ysgolion yn y Fro yn ysgolion Cymraeg go iawn, yn hytrach nag ysgolion ffug dwyieithog sy'n lladd yr iaith.
09/01/2011
Mwy am Addysg Gymraeg Gwynedd
Yn dilyn fy mhost diwethaf mae Blog Menai wedi ymateb i fy sylwadau parthed Addysg Gymraeg yng Ngwynedd. Yn anffodus mae ei ymateb yn ymylu ar fod yn annarllenadwy oherwydd ei fod yn llawn o dablau o ystadegau.
Yn ôl y son y tri thwyll a ddefnyddir mwyaf yn y byd gwleidyddol yw celwydd, celwydd mawr ac ystadegau! A thwyll yw ystadegau Blog Menai.
Dadl ystadegol Cai yw bod 26% o blant Gwynedd sydd yn dod o gefndiroedd di-Gymraeg wedi dysgu'r Gymraeg o dan gyfundrefn Gwynedd; ffigwr sy'n well o lawer na'r 6%, dweder, o blant o gefnderoedd di-Gymraeg yng Nghaerdydd sy'n dod yn rhugl yn y Gymraeg. Gwendid y ddadl yw nad ydyw'n cymharu tebyg at debyg.
Yn ôl polisi Gwynedd mae pob ysgol yn y sir yn Ysgol Gymraeg, a gan hynny does dim angen ysgolion Cymraeg penodedig yn y sir. I gymharu llwyddiant agwedd Gwynedd tuag at addysg Gymraeg dylid cymharu canlyniadau Ysgolion "Cymraeg" honedig, Dolgellau neu Dywyn neu Gaernarfon a chanlyniadau Ysgolion Cymraeg yn Llanelwy neu Bontypridd neu Fro Gwaun.
Yn ôl Wikipedia mae 95% o ddisgyblion Ysgol Glan Clwyd sy'n dod o gefndiroedd di-Gymraeg yn dyfod yn rhugl yn y Gymraeg - yn ôl ffigyrau Cai dim ond 26% pitw o'r sawl sy'n mynd i ysgolion "Cymraeg" Gwynedd sydd yn dod yn rhugl - prawf bod polisi Gwynedd yn methu!
Fe mynchodd fy meibion Ysgol Cymraeg Naturiol yr hen Sir Gwynedd yng Ngorllewin Sir Conwy. Nhw oedd yr unig ddau o aelwyd Cymraeg yn yr ysgol. Fe aethant i'r ysgol gynradd yn uniaith Gymraeg a dod allan ohoni, i bob pwrpas, yn uniaith Saesneg.
Gan fod yr ysgol gynradd yn un ffug Gymraeg doedd y dewis i'w danfon i Ysgol Gymraeg go iawn neu ysgol a ffrwd Gymraeg dim ar gael imi - Yr Ysgol Saesneg ymarferol ond Cymraeg ar gyfer ystadegau oedd yr unig ddewis!
Mae'r plant bellach yn mynychu Ysgol y Creuddyn, Ysgol Cymraeg Penodedig yn yr hen Glwyd. Arwahân i wersi Saesneg, y mae pob pwnc yn cael ei ddysgu iddynt trwy'r Gymraeg. Pe byddent wedi mynychu Ysgol Tywyn, Ysgol Ardudwy neu Ysgol y Gader bydda dim modd iddynt ddilyn pob cwrs trwy'r Gymraeg, dydy pob cwrs ddim ar gael trwy'r Gymraeg yn ysgolion De Gwynedd!
Oherwydd polisi iaith Gwynedd mae modd mynd trwy yrfa ysgol yng Ngwynedd heb ddysgu dim trwy gyfrwng y Gymraeg ar wahân i wersi Cymraeg, mae cogio bod ysgolion sy'n caniatáu hynny yn naturiol Gymraeg yn anfadwaith.
Pa les i'r iaith yw ffug a chelwydd?
Onid gwell byddid i Wynedd (a siroedd eraill) nodi yn glir ac yn groyw lle mae addysg Cymraeg ar gael i rieni plant sydd am i'w plantos derbyn addysg Gymraeg, yn hytrach na'n hamddifadu o addysg Gymraeg i'n plant trwy dwyll ystadegau?
Yn ôl y son y tri thwyll a ddefnyddir mwyaf yn y byd gwleidyddol yw celwydd, celwydd mawr ac ystadegau! A thwyll yw ystadegau Blog Menai.
Dadl ystadegol Cai yw bod 26% o blant Gwynedd sydd yn dod o gefndiroedd di-Gymraeg wedi dysgu'r Gymraeg o dan gyfundrefn Gwynedd; ffigwr sy'n well o lawer na'r 6%, dweder, o blant o gefnderoedd di-Gymraeg yng Nghaerdydd sy'n dod yn rhugl yn y Gymraeg. Gwendid y ddadl yw nad ydyw'n cymharu tebyg at debyg.
Yn ôl polisi Gwynedd mae pob ysgol yn y sir yn Ysgol Gymraeg, a gan hynny does dim angen ysgolion Cymraeg penodedig yn y sir. I gymharu llwyddiant agwedd Gwynedd tuag at addysg Gymraeg dylid cymharu canlyniadau Ysgolion "Cymraeg" honedig, Dolgellau neu Dywyn neu Gaernarfon a chanlyniadau Ysgolion Cymraeg yn Llanelwy neu Bontypridd neu Fro Gwaun.
Yn ôl Wikipedia mae 95% o ddisgyblion Ysgol Glan Clwyd sy'n dod o gefndiroedd di-Gymraeg yn dyfod yn rhugl yn y Gymraeg - yn ôl ffigyrau Cai dim ond 26% pitw o'r sawl sy'n mynd i ysgolion "Cymraeg" Gwynedd sydd yn dod yn rhugl - prawf bod polisi Gwynedd yn methu!
Fe mynchodd fy meibion Ysgol Cymraeg Naturiol yr hen Sir Gwynedd yng Ngorllewin Sir Conwy. Nhw oedd yr unig ddau o aelwyd Cymraeg yn yr ysgol. Fe aethant i'r ysgol gynradd yn uniaith Gymraeg a dod allan ohoni, i bob pwrpas, yn uniaith Saesneg.
Gan fod yr ysgol gynradd yn un ffug Gymraeg doedd y dewis i'w danfon i Ysgol Gymraeg go iawn neu ysgol a ffrwd Gymraeg dim ar gael imi - Yr Ysgol Saesneg ymarferol ond Cymraeg ar gyfer ystadegau oedd yr unig ddewis!
Mae'r plant bellach yn mynychu Ysgol y Creuddyn, Ysgol Cymraeg Penodedig yn yr hen Glwyd. Arwahân i wersi Saesneg, y mae pob pwnc yn cael ei ddysgu iddynt trwy'r Gymraeg. Pe byddent wedi mynychu Ysgol Tywyn, Ysgol Ardudwy neu Ysgol y Gader bydda dim modd iddynt ddilyn pob cwrs trwy'r Gymraeg, dydy pob cwrs ddim ar gael trwy'r Gymraeg yn ysgolion De Gwynedd!
Oherwydd polisi iaith Gwynedd mae modd mynd trwy yrfa ysgol yng Ngwynedd heb ddysgu dim trwy gyfrwng y Gymraeg ar wahân i wersi Cymraeg, mae cogio bod ysgolion sy'n caniatáu hynny yn naturiol Gymraeg yn anfadwaith.
Pa les i'r iaith yw ffug a chelwydd?
Onid gwell byddid i Wynedd (a siroedd eraill) nodi yn glir ac yn groyw lle mae addysg Cymraeg ar gael i rieni plant sydd am i'w plantos derbyn addysg Gymraeg, yn hytrach na'n hamddifadu o addysg Gymraeg i'n plant trwy dwyll ystadegau?
08/01/2011
A Oes Addysg Gymraeg yng Ngwynedd?
Difyr bod Blog Menai wedi gwneud ffys am ddatganiad parthed fy sylw am nifer y bobl yng Ngwynedd sy'n cydnabod eu hunaniaeth Gymreig.
Byrdwn fy sylw oedd effeithlonrwydd polisi addysg Gymraeg Gwynedd, druan na chafodd ymateb!
Ym 1974, pan ffurfiwyd y Sir newydd, penderfynodd Awdurdod Addysg Gwynedd mae'r Gymraeg oedd iaith naturiol ei thiriogaeth, a gan hynny nad oedd rhaid iddi ddilyn trywydd ysgolion Gwent, Morgannwg a Chlwyd o sefydlu ysgolion Cymraeg penodedig.
Ffug benderfyniad wedi ei selio ar ddelfryd o'r cychwyn cyntaf.
Mi ddilynais i gwrs lefel A Hanes yn Ysgol y Gader Dolgellau ychydig ar ôl gychwyn y polisi. Roedd 10 ddisgybl am ddilyn y cwrs drwy'r Gymraeg, fi oedd yr unig un digon ansicr fy Nghymraeg i ddymuno dilyn y cwrs trwy'r Saesneg, ac yn ôl traddodiad y dafarn, os oes un yn y cwmni yn ddi-Gymraeg yr ydym i gyd yn troi at y Saesneg - a dyna a wnaed yn y gwersi hanes! Y peth ffieiddiaf oedd fy mod, nid yn unig wedi troi iaith y dosbarth, ond fy mod wedi methu'r arholiad efo gradd F.
Roedd gan yr athro Ysgrythur agwedd gwahanol! Yr oedd yn gwybod fy mod yn mynychu ysgol Sul Cymraeg ac yn mynnu bod fy ngwybodaeth ysgrythurol yn well yn y Gymraeg nag oedd yn y Fain ac yn gwrthod troi iaith ei wersi ar fy nghyfer. Roedd o'n fodlon marcio traethodau Saesneg gennyf ac yn y Saesneg sefais yr arholiad, ond trwy'r Gymraeg fu 90% o'r gwersi. Yn rhyfedd iawn cefais radd A yn yr Ysgrythur!
Pymtheng mlynedd ar hugain yn ôl penderfyniad athro unigol oedd sicrhau gwireddiad y polisi o "naturioldeb" y Gymraeg mewn addysg, ac roedd angen athro cryf i'w gwireddu. Efo llai a llai o blant cynhenid Gymraeg yn ysgolion Gwynedd mae gwireddu polisi sydd wedi aros yn ei hunfan ers 37 mlynedd yn amlwg am fod yn fethiant. Mae gormod o blant mewnfudwyr wedi troi iaith "naturiol" ysgolion. Mae'n rhaid i Wynedd derbyn bod angen ysgolion penodedig Cymraeg i gadw'r iaith yn fyw yn y dalaith!
Y peth tristaf am addysg Gwynedd yw mai'r ysgolion lleiaf, fel Ysgol y Parc ac Ysgol y Clogau, ysgolion sydd am gau, bu'r fwyaf llwyddiannus o gadw'r ethos Gymraeg yn fyw. Trwy eu huno ag ysgolion mwy bydd naturioldeb y Gymraeg yn ysgolion Gwynedd yn gwanhau - a gwaeth i ysgol 3-16 oed ar gyfer plant canolbarth Meirionnydd cael ei nodi fel Ysgol Penodedig Saesneg - dyna fydd mewn pob dim ond enw!
Mae'n rhaid i Gyngor Sir Gwynedd derbyn bod y lol o bob Ysgol yn Ysgol Gymraeg yn jôc bellach, a dechrau trefnu addysg Gymraeg go iawn.
Byrdwn fy sylw oedd effeithlonrwydd polisi addysg Gymraeg Gwynedd, druan na chafodd ymateb!
Ym 1974, pan ffurfiwyd y Sir newydd, penderfynodd Awdurdod Addysg Gwynedd mae'r Gymraeg oedd iaith naturiol ei thiriogaeth, a gan hynny nad oedd rhaid iddi ddilyn trywydd ysgolion Gwent, Morgannwg a Chlwyd o sefydlu ysgolion Cymraeg penodedig.
Ffug benderfyniad wedi ei selio ar ddelfryd o'r cychwyn cyntaf.
Mi ddilynais i gwrs lefel A Hanes yn Ysgol y Gader Dolgellau ychydig ar ôl gychwyn y polisi. Roedd 10 ddisgybl am ddilyn y cwrs drwy'r Gymraeg, fi oedd yr unig un digon ansicr fy Nghymraeg i ddymuno dilyn y cwrs trwy'r Saesneg, ac yn ôl traddodiad y dafarn, os oes un yn y cwmni yn ddi-Gymraeg yr ydym i gyd yn troi at y Saesneg - a dyna a wnaed yn y gwersi hanes! Y peth ffieiddiaf oedd fy mod, nid yn unig wedi troi iaith y dosbarth, ond fy mod wedi methu'r arholiad efo gradd F.
Roedd gan yr athro Ysgrythur agwedd gwahanol! Yr oedd yn gwybod fy mod yn mynychu ysgol Sul Cymraeg ac yn mynnu bod fy ngwybodaeth ysgrythurol yn well yn y Gymraeg nag oedd yn y Fain ac yn gwrthod troi iaith ei wersi ar fy nghyfer. Roedd o'n fodlon marcio traethodau Saesneg gennyf ac yn y Saesneg sefais yr arholiad, ond trwy'r Gymraeg fu 90% o'r gwersi. Yn rhyfedd iawn cefais radd A yn yr Ysgrythur!
Pymtheng mlynedd ar hugain yn ôl penderfyniad athro unigol oedd sicrhau gwireddiad y polisi o "naturioldeb" y Gymraeg mewn addysg, ac roedd angen athro cryf i'w gwireddu. Efo llai a llai o blant cynhenid Gymraeg yn ysgolion Gwynedd mae gwireddu polisi sydd wedi aros yn ei hunfan ers 37 mlynedd yn amlwg am fod yn fethiant. Mae gormod o blant mewnfudwyr wedi troi iaith "naturiol" ysgolion. Mae'n rhaid i Wynedd derbyn bod angen ysgolion penodedig Cymraeg i gadw'r iaith yn fyw yn y dalaith!
Y peth tristaf am addysg Gwynedd yw mai'r ysgolion lleiaf, fel Ysgol y Parc ac Ysgol y Clogau, ysgolion sydd am gau, bu'r fwyaf llwyddiannus o gadw'r ethos Gymraeg yn fyw. Trwy eu huno ag ysgolion mwy bydd naturioldeb y Gymraeg yn ysgolion Gwynedd yn gwanhau - a gwaeth i ysgol 3-16 oed ar gyfer plant canolbarth Meirionnydd cael ei nodi fel Ysgol Penodedig Saesneg - dyna fydd mewn pob dim ond enw!
Mae'n rhaid i Gyngor Sir Gwynedd derbyn bod y lol o bob Ysgol yn Ysgol Gymraeg yn jôc bellach, a dechrau trefnu addysg Gymraeg go iawn.
27/10/2010
Gwers Wyddelig i Addysg Gymraeg
Yn fy mhost blaenorol am addysg Gymraeg mi ofynnais gwestiwn am addysg yn y Gwyddelig
Cefais fy nghywiro mewn ymateb gan BlogMenai:
Yn ôl cyfrifiad 2002 roedd yna 1,570,894 o siaradwyr Gwyddelig yn Iwerddon a 2,180,101 nad oeddynt yn siarad yr iaith.
Dydy ystadegau Cai, ddim cweit yn cyfateb i'r ffigyrau swyddogol, ond y maent yn ddigon agos.
Yn ôl yr hyn rwy'n ddeall mae'n rhaid i bob ysgol sydd yn derbyn arian cyhoeddus dysgu'r Gwyddelig i bob disgybl, a bod rhaid i bob athro mewn ysgol gynradd, boed yn derbyn arian cyhoeddus neu beidio, cael cymhwyster i ddysgu trwy'r Gwyddelig. Gan hynny (gyda'r eithriad o'r sawl sydd wedi mewnfudo ar ôl oedran ysgol), y mae bron i bawb yn y Gweriniaeth wedi dysgu'r iaith.
Yn ôl yr ystadegau y mae bron i 60% o'r sawl sydd wedi dysgu'r iaith Wyddelig yn yr ysgol naill ai wedi anghofio'r hyn a ddysgasant neu yn ddewis gwrthod cydnabod eu gallu yn yr iaith.
Mae'r filiwn a hanner (41%) sydd yn cydnabod eu bod yn gallu'r iaith hefyd yn gamarweiniol, gan mae dim ond cyn lleied a 80,000 (2%) sydd yn defnyddio'r iaith fel eu prif ddewis iaith. Sy'n dod a ni yn ôl i'r ddadl gymhleth.
A oes gwerth gwario arian mawr a defnyddio adnoddau di-ri i ddysgu'r iaith i bedwar miliwn, pan fo cyn lleied a 2% ohonynt yn dewis defnyddio'r iaith wedyn? Nag oes, yn fy nhyb i.
Mae yna alw cynyddol am addysg Cymraeg, a phrin yw'r awdurdodau sy'n gallu darparu'r galw.
Ond os ydym am greu sefyllfa debyg i un yr Iwerddon lle mae pob disgybl yn derbyn addysg Gymraeg, ond bod 60% ohonynt yn anghofio'r Gymraeg ar ôl gadael yr ysgol a dim ond 2% ohonynt yn dewis defnyddio'r Gymraeg, be di'r pwynt?
Mae cael y rhai sy'n gallu'r Gymraeg rŵan i ddefnyddio eu Cymraeg, cyn bwysiced, os nad yn bwysicach na sicrhau ehangu'r ddarpariaeth addysg Gymraeg. Ac mae deall paham bod y rhai ohonom sydd wedi mynd i'r drafferth o ddysgu'r iaith yn cael anawsterau wrth ei ddefnyddio yn hanfodol bwysig i'r cynllun ieithyddol. Dydy diystyru ein anhawsterau cymleth efo neillebau tebyg i Arglwydd mawr Alwyn - mae fy mhen i'n troi wrth geisio deall hynna i gyd dim yn tycio!
Yn ôl yr hyn yr wyf yn ddeall mae bron pob Gwyddel yn y Gweriniaeth yn gallu defnyddio'r Gwyddelig ond dim ond 5% sy'n dewis gwneud hynny - a'i dyna berwyl addysg Gymraeg?
Cefais fy nghywiro mewn ymateb gan BlogMenai:
Yn ôl cyfrifiad 2002 roedd yna 1,570,894 o siaradwyr Gwyddelig yn Iwerddon a 2,180,101 nad oeddynt yn siarad yr iaith.
Dydy ystadegau Cai, ddim cweit yn cyfateb i'r ffigyrau swyddogol, ond y maent yn ddigon agos.
Yn ôl yr hyn rwy'n ddeall mae'n rhaid i bob ysgol sydd yn derbyn arian cyhoeddus dysgu'r Gwyddelig i bob disgybl, a bod rhaid i bob athro mewn ysgol gynradd, boed yn derbyn arian cyhoeddus neu beidio, cael cymhwyster i ddysgu trwy'r Gwyddelig. Gan hynny (gyda'r eithriad o'r sawl sydd wedi mewnfudo ar ôl oedran ysgol), y mae bron i bawb yn y Gweriniaeth wedi dysgu'r iaith.
Yn ôl yr ystadegau y mae bron i 60% o'r sawl sydd wedi dysgu'r iaith Wyddelig yn yr ysgol naill ai wedi anghofio'r hyn a ddysgasant neu yn ddewis gwrthod cydnabod eu gallu yn yr iaith.
Mae'r filiwn a hanner (41%) sydd yn cydnabod eu bod yn gallu'r iaith hefyd yn gamarweiniol, gan mae dim ond cyn lleied a 80,000 (2%) sydd yn defnyddio'r iaith fel eu prif ddewis iaith. Sy'n dod a ni yn ôl i'r ddadl gymhleth.
A oes gwerth gwario arian mawr a defnyddio adnoddau di-ri i ddysgu'r iaith i bedwar miliwn, pan fo cyn lleied a 2% ohonynt yn dewis defnyddio'r iaith wedyn? Nag oes, yn fy nhyb i.
Mae yna alw cynyddol am addysg Cymraeg, a phrin yw'r awdurdodau sy'n gallu darparu'r galw.
Ond os ydym am greu sefyllfa debyg i un yr Iwerddon lle mae pob disgybl yn derbyn addysg Gymraeg, ond bod 60% ohonynt yn anghofio'r Gymraeg ar ôl gadael yr ysgol a dim ond 2% ohonynt yn dewis defnyddio'r Gymraeg, be di'r pwynt?
Mae cael y rhai sy'n gallu'r Gymraeg rŵan i ddefnyddio eu Cymraeg, cyn bwysiced, os nad yn bwysicach na sicrhau ehangu'r ddarpariaeth addysg Gymraeg. Ac mae deall paham bod y rhai ohonom sydd wedi mynd i'r drafferth o ddysgu'r iaith yn cael anawsterau wrth ei ddefnyddio yn hanfodol bwysig i'r cynllun ieithyddol. Dydy diystyru ein anhawsterau cymleth efo neillebau tebyg i Arglwydd mawr Alwyn - mae fy mhen i'n troi wrth geisio deall hynna i gyd dim yn tycio!
26/10/2010
Yr Welsh Gordian Knot
Bu ymateb diddorol i fy mhost diwethaf ar raglen David Williams, Welsh Knot. Roedd Cai yn meddwl ei fod yn neges mor gymhleth fel bod ei ben yn troi wrth geisio ei ddeall. Cafwyd sylw tebyg gan Cledwyn Aled yn awgrymu bod fy hanes o anawsterau'n dyfod yn ddwyieithog ymarferol yn debyg i Gordian Knot; sef cwlwm rhy anodd ei ddatod.
Dyna'r union bwynt yr oeddwn yn ceisio ei wneud; mae defnyddio ail iaith yn ymarferol gymhleth, yn llawer mwy cymhleth na'r ddu a gwyn yr oedd rhaglen David Williams yn ei awgrymu.
Mae'n amlwg bod Rhys Wynne, sydd wedi cael profiad tebyg, yn ei dallt hi. Fy unig anghytundeb efo sylw Rhys yw ei honiad mae tuedd y di-Gymraeg ydy gweld popeth mewn du a gwyn. Mae sylwadau Cai a Cledwyn yn awgrymu bod y Cymry naturiol Gymraeg yn gweld yr achos yr un mor ddu a gwyn a'r di Gymraeg, bod rhai o garedigion penna'r iaith ddim am gydnabod y cymhlethdodau oherwydd eu bod yn torri ar draws eu polisïau hawdd yw datrys er mwyn ail adfer yr iaith Gymraeg.
Mae cyfrannydd dienw yn cyfeirio at yr hogyn o Fethesda yn y rhaglen a oedd yn deall pob gair o'r Gymraeg yr oedd yn ei glywed ond eto yn ymateb yn y Saesneg, ond dydy di enw, na David Williams dim yn gofyn pam? Mae'n amlwg bod yr hogyn yn gwbl rugl yn y Gymraeg, ond eto'n gyndyn i ddefnyddio'i Gymraeg. Dyna'n union sut oeddwn i yn 16 oed, sut mae rhoi hyder i'r hogyn yna?*
Roedd ceisio newid Cymru o fod yn wlad uniaith Gymraeg i fod yn wlad uniaith Saesneg yn weddol hawdd, yr hyn oedd ei angen oedd disodli'r hen iaith a mabwysiadu iaith newydd. Ond methiant syfrdanol bu'r ymgyrch hawdd. Ry' ni yma o hyd! chwedl DI!
Peth llawer mwy cymhleth yw creu gwlad ddwyieithog lle mae nifer mawr o'r boblogaeth yn dewis defnyddio'r ddwy iaith yn gyfartal neu'r iaith frodorol uwchlaw iaith eu magwraeth.
Yn ôl yr hyn yr wyf yn ddeall mae bron pob Gwyddel yn y Gweriniaeth yn gallu defnyddio'r Gwyddelig ond dim ond 5% sy'n dewis gwneud hynny - a'i dyna berwyl addysg Gymraeg?
Mae mynd o addysg Gymraeg i ddefnyddio'r Gymraeg yn hynod gymhleth, ond mae'n cymhlethdod mae'n rhaid i garedigion yr iaith ymdopi ag ef os ydym am weld dyfodol llewyrchus i'n hiaith.
*Dafydd El 'nath rhoi'r hyder imi trwy nodi nad oedd modd imi ddyfod yn AS Rhyddfrydol Gymreig oni bai fy mod yn ddigon hyderus i ddefnyddio'r Gymraeg ar y cyfryngau. Er cymryd ei gyngor rwy'n dal i ddisgwyl yr enwebiad! A dau ddi-Gymraeg wnaeth dwyn fy sedd edling!
Dyna'r union bwynt yr oeddwn yn ceisio ei wneud; mae defnyddio ail iaith yn ymarferol gymhleth, yn llawer mwy cymhleth na'r ddu a gwyn yr oedd rhaglen David Williams yn ei awgrymu.
Mae'n amlwg bod Rhys Wynne, sydd wedi cael profiad tebyg, yn ei dallt hi. Fy unig anghytundeb efo sylw Rhys yw ei honiad mae tuedd y di-Gymraeg ydy gweld popeth mewn du a gwyn. Mae sylwadau Cai a Cledwyn yn awgrymu bod y Cymry naturiol Gymraeg yn gweld yr achos yr un mor ddu a gwyn a'r di Gymraeg, bod rhai o garedigion penna'r iaith ddim am gydnabod y cymhlethdodau oherwydd eu bod yn torri ar draws eu polisïau hawdd yw datrys er mwyn ail adfer yr iaith Gymraeg.
Mae cyfrannydd dienw yn cyfeirio at yr hogyn o Fethesda yn y rhaglen a oedd yn deall pob gair o'r Gymraeg yr oedd yn ei glywed ond eto yn ymateb yn y Saesneg, ond dydy di enw, na David Williams dim yn gofyn pam? Mae'n amlwg bod yr hogyn yn gwbl rugl yn y Gymraeg, ond eto'n gyndyn i ddefnyddio'i Gymraeg. Dyna'n union sut oeddwn i yn 16 oed, sut mae rhoi hyder i'r hogyn yna?*
Roedd ceisio newid Cymru o fod yn wlad uniaith Gymraeg i fod yn wlad uniaith Saesneg yn weddol hawdd, yr hyn oedd ei angen oedd disodli'r hen iaith a mabwysiadu iaith newydd. Ond methiant syfrdanol bu'r ymgyrch hawdd. Ry' ni yma o hyd! chwedl DI!
Peth llawer mwy cymhleth yw creu gwlad ddwyieithog lle mae nifer mawr o'r boblogaeth yn dewis defnyddio'r ddwy iaith yn gyfartal neu'r iaith frodorol uwchlaw iaith eu magwraeth.
Yn ôl yr hyn yr wyf yn ddeall mae bron pob Gwyddel yn y Gweriniaeth yn gallu defnyddio'r Gwyddelig ond dim ond 5% sy'n dewis gwneud hynny - a'i dyna berwyl addysg Gymraeg?
Mae mynd o addysg Gymraeg i ddefnyddio'r Gymraeg yn hynod gymhleth, ond mae'n cymhlethdod mae'n rhaid i garedigion yr iaith ymdopi ag ef os ydym am weld dyfodol llewyrchus i'n hiaith.
*Dafydd El 'nath rhoi'r hyder imi trwy nodi nad oedd modd imi ddyfod yn AS Rhyddfrydol Gymreig oni bai fy mod yn ddigon hyderus i ddefnyddio'r Gymraeg ar y cyfryngau. Er cymryd ei gyngor rwy'n dal i ddisgwyl yr enwebiad! A dau ddi-Gymraeg wnaeth dwyn fy sedd edling!
25/10/2010
Siom Welsh Knot
Mi wyliais raglen David Williams, Welsh Knot, ar y BBC neithiwr, ac ar ôl ei wylio fy nheimlad oedd fy mod wedi gwastraffu awr brin o fy mywyd am ddim byd.
Ar ôl trafod dwyieithrwydd ac addysg Gymraeg ac effaith y cyfryngau newydd ar yr iaith fe ddaeth y rhaglen i'r casgliad terfynol od bod pobl sydd â theuluoedd a chydnabod rhugl eu Cymraeg yn dueddol o ddefnyddio'r Gymraeg yn fwy aml yn gymdeithasol na'r sawl sydd heb deulu a chyfeillion Cymraeg eu hiaith! Canfyddiad sydd ddim yn peri'r ymateb Wow! Pwy sa’n feddwl?
O weld rhag hysbysebion y rhaglen yr oeddwn yn disgwyl llawer mwy. Mae yna gwestiynau am broblemau newid iaith sydd yn dyfod o blant o deuluoedd di Gymraeg yn cael addysg Gymraeg na chawsant eu crybwyll yn y rhaglen.
Mae fy nhad yn Gymro Cymraeg iaith gyntaf, yn ymylu a bod yn uniaith Gymraeg. Cymraes di Gymraeg o Bontypridd yw Mam. Saesneg oedd iaith fy magwraeth mewn cymdeithas Cymraeg yn Sir Feirionydd (ar y pryd).
O herwydd yr amgylchiadau magwraeth a dros hanner canrif o arfer, Saesneg byddwyf yn siarad efo fy nhad. O herwydd eu magwraeth mae fy meibion yn siarad Cymraeg efo fi ac yn siarad Cymraeg efo fy nhad, ond mae sgyrsiau tair cenhedlaeth yn anghyffyrddus iawn. Rwy'n siarad Saesneg efo Dad. Mae Dad yn siarad Saesneg efo fi, mae'r plantos yn ansicr o ba iaith i ddefnyddio ond mae Dad a Fi yn flin os ydynt yn siarad Saesneg. Cawl annifyr cymhleth na chrybwyllwyd yn rhaglen Mr Williams!
Fe aeth cefnder i Mam yn un o ddisgyblion cyntaf Ysgol Gymraeg Rhydfelen yn y 60au. Fe ymbriododd a chyd disgybl, ond er gwaethaf eu haddysg Gymraeg, Saesneg oedd iaith eu cartref. I Ysgol Rhydfelen aeth eu plant fel disgyblion o gartref di Gymraeg. Mae rhai o'u gwyron, ac yn wir, eu gor-wyrion yn ddisgyblion i ddau cyn disgybl Rhydfelen yn Ysgol Gartholwg bellach ond eto yn ddisgyblion o gartrefi Saesneg.
Pedwar cenhedlaeth yn danfon eu plant i Ysgol Cymraeg, ond dim yn magu eu plant yn Gymry Cymraeg. Pam? Cwestiwn pwysig na chodwyd yn rhaglen Mr Williams.
Yn yr 80au yr oeddwn yn aelod o Senedd Mudiad Adfer, roedd cyfneither imi hefyd yn aelod o'r Senedd. Er gwaetha'r ffaith ein bod ni'n dau yn aelodau o fudiad a oedd yn hyrwyddo Un Iaith i'r Fro, yr oeddem yn siarad Saesneg a'n gilydd, o herwydd arfer. Roedd yn amlwg i ni’n ddau fod angen torri'r arfer er mwyn dilysrwydd ein hymrwymiad i'r mudiad, ond roedd yn beth anodd ar y diawl i'w wneud.
Roeddwn yn gweithio efo'r hogan a daeth yn wraig imi am ddwy flynedd cyn dechrau canlyn, heb sylwi ei bod hi'n Gymraes Cymraeg. Dim ond wrth ddechrau canlyn a chael hi'n ymddiheuro am siarad Cymraeg a'i Mham cefais wybod fy mod wedi bod yn gwastraffu fy Saesneg arni cyhyd. Ond erbyn hynny yr oeddem wedi dod i'r arfer a chyfathrebu yn y Fain a'n gilydd. Byddem, bellach, yn sgwrsio'n achlysurol yn y Gymraeg - ond wastad yn ffraeo yn y Saesneg!
Er gwaethaf pob addysg, mae newid iaith yn anodd, mor anodd fel mae ychydig sydd yn llwyddo. Piti bod rhaglen Mr Williams wedi bod mor arwynebol, yn hytrach nag yn ymdrin â gwir broblemau newid iaith!
Ar ôl trafod dwyieithrwydd ac addysg Gymraeg ac effaith y cyfryngau newydd ar yr iaith fe ddaeth y rhaglen i'r casgliad terfynol od bod pobl sydd â theuluoedd a chydnabod rhugl eu Cymraeg yn dueddol o ddefnyddio'r Gymraeg yn fwy aml yn gymdeithasol na'r sawl sydd heb deulu a chyfeillion Cymraeg eu hiaith! Canfyddiad sydd ddim yn peri'r ymateb Wow! Pwy sa’n feddwl?
O weld rhag hysbysebion y rhaglen yr oeddwn yn disgwyl llawer mwy. Mae yna gwestiynau am broblemau newid iaith sydd yn dyfod o blant o deuluoedd di Gymraeg yn cael addysg Gymraeg na chawsant eu crybwyll yn y rhaglen.
Mae fy nhad yn Gymro Cymraeg iaith gyntaf, yn ymylu a bod yn uniaith Gymraeg. Cymraes di Gymraeg o Bontypridd yw Mam. Saesneg oedd iaith fy magwraeth mewn cymdeithas Cymraeg yn Sir Feirionydd (ar y pryd).
O herwydd yr amgylchiadau magwraeth a dros hanner canrif o arfer, Saesneg byddwyf yn siarad efo fy nhad. O herwydd eu magwraeth mae fy meibion yn siarad Cymraeg efo fi ac yn siarad Cymraeg efo fy nhad, ond mae sgyrsiau tair cenhedlaeth yn anghyffyrddus iawn. Rwy'n siarad Saesneg efo Dad. Mae Dad yn siarad Saesneg efo fi, mae'r plantos yn ansicr o ba iaith i ddefnyddio ond mae Dad a Fi yn flin os ydynt yn siarad Saesneg. Cawl annifyr cymhleth na chrybwyllwyd yn rhaglen Mr Williams!
Fe aeth cefnder i Mam yn un o ddisgyblion cyntaf Ysgol Gymraeg Rhydfelen yn y 60au. Fe ymbriododd a chyd disgybl, ond er gwaethaf eu haddysg Gymraeg, Saesneg oedd iaith eu cartref. I Ysgol Rhydfelen aeth eu plant fel disgyblion o gartref di Gymraeg. Mae rhai o'u gwyron, ac yn wir, eu gor-wyrion yn ddisgyblion i ddau cyn disgybl Rhydfelen yn Ysgol Gartholwg bellach ond eto yn ddisgyblion o gartrefi Saesneg.
Pedwar cenhedlaeth yn danfon eu plant i Ysgol Cymraeg, ond dim yn magu eu plant yn Gymry Cymraeg. Pam? Cwestiwn pwysig na chodwyd yn rhaglen Mr Williams.
Yn yr 80au yr oeddwn yn aelod o Senedd Mudiad Adfer, roedd cyfneither imi hefyd yn aelod o'r Senedd. Er gwaetha'r ffaith ein bod ni'n dau yn aelodau o fudiad a oedd yn hyrwyddo Un Iaith i'r Fro, yr oeddem yn siarad Saesneg a'n gilydd, o herwydd arfer. Roedd yn amlwg i ni’n ddau fod angen torri'r arfer er mwyn dilysrwydd ein hymrwymiad i'r mudiad, ond roedd yn beth anodd ar y diawl i'w wneud.
Roeddwn yn gweithio efo'r hogan a daeth yn wraig imi am ddwy flynedd cyn dechrau canlyn, heb sylwi ei bod hi'n Gymraes Cymraeg. Dim ond wrth ddechrau canlyn a chael hi'n ymddiheuro am siarad Cymraeg a'i Mham cefais wybod fy mod wedi bod yn gwastraffu fy Saesneg arni cyhyd. Ond erbyn hynny yr oeddem wedi dod i'r arfer a chyfathrebu yn y Fain a'n gilydd. Byddem, bellach, yn sgwrsio'n achlysurol yn y Gymraeg - ond wastad yn ffraeo yn y Saesneg!
Er gwaethaf pob addysg, mae newid iaith yn anodd, mor anodd fel mae ychydig sydd yn llwyddo. Piti bod rhaglen Mr Williams wedi bod mor arwynebol, yn hytrach nag yn ymdrin â gwir broblemau newid iaith!
26/05/2010
Addysg Gymraeg yng Ngwynedd
Nid ydwyf yn gwybod digon am amgylchiadau unigol Ysgol y Parc i ddweud yn bendant mae da o beth neu ddrwg o beth yw ei chau. Os nad oes dim ond 18 disgybl yn yr ysgol o flwyddyn 0 i flwyddyn 6, tua dau ddisgybl y flwyddyn, rwy'n dueddol o gredu bod yr ysgol yn anghynaladwy.
Dydy addysgu dau bob blwyddyn ddim yn rhoi addysg gytbwys i blant man, dydy o ddim yn gwneud synnwyr ariannol, a phrin y gellir dadlau'n rhesymegol bod rhoi addysg i ddim ond dau Gymro ifanc lleol, pob blwyddyn, yn rhoi asgwrn cefn i'r Gymuned Cymraeg chwaith.
Wedi dweud hynny rwy'n deall y protestio yn erbyn cau'r ysgol a'r diffyg ffydd yn y Blaid sydd yn codi o'i herwydd. Wedi darllen rant Dyfrig Jones sy'n erbyn y protestwyr, fy ymateb oedd be ddiawl yr oeddet yn disgwyl Dyfrig?
Petai Plaid Cymru yn wrthblaid ar Gyngor Gwynedd, gyda chlymblaid enfys o bob Twm Dic a Harri yn rheoli'r Sir oni fyddai'r Blaid ei hun yn galw cau Ysgol y Parc yn frad ar raddfa Tryweryn a'r Streic Mawr? Dyna sy'n digwydd yng Ngheredigion a Chaerfyrddin a phob cyngor sirol lle mae'r Blaid yn rhan o'r wrthblaid!
Mae'r Blaid yn cwyno am gau ysgol o ddeunaw yng Ngheredigion wledig, tra'n annog cau ysgol o'r un faint yng Ngwynedd wledig yn hurt potes maip! Mae'n gwneud i'r Blaid ymddangos yn ddauwynebog, yn dweud y naill beth mewn gwrthblaid ond y gwrthwyneb mewn llywodraeth!
Rhan o'r ateb i bicl y Blaid yng Ngwynedd byddai rhoi'r gorau i'r ffug honiad bod pob ysgol yng Ngwynedd yn naturiol ddwyieithog a derbyn bod y mewnlifiad wedi creu ysgolion sydd yn naturiol Saesnig, megis o bosibl, yr ysgolion bydd plant y Parc yn eu mynychu ar ôl i'r ysgol leol cael ei gau! Hwyrach bod angen i Gyngor Sir Gwynedd defnyddio ysgolion Cymraeg, megis Ysgol y Parc ac Ysgol y Clogau i greu cnewyllyn o ysgolion Cymraeg go iawn, yn null y Cymoedd, fel ymateb i Seisnigeiddio cynyddol ysgolion trefol megis Ysgol Bro Tegid ac Ysgol Gynradd Dolgellau!
Dydy addysgu dau bob blwyddyn ddim yn rhoi addysg gytbwys i blant man, dydy o ddim yn gwneud synnwyr ariannol, a phrin y gellir dadlau'n rhesymegol bod rhoi addysg i ddim ond dau Gymro ifanc lleol, pob blwyddyn, yn rhoi asgwrn cefn i'r Gymuned Cymraeg chwaith.
Wedi dweud hynny rwy'n deall y protestio yn erbyn cau'r ysgol a'r diffyg ffydd yn y Blaid sydd yn codi o'i herwydd. Wedi darllen rant Dyfrig Jones sy'n erbyn y protestwyr, fy ymateb oedd be ddiawl yr oeddet yn disgwyl Dyfrig?
Petai Plaid Cymru yn wrthblaid ar Gyngor Gwynedd, gyda chlymblaid enfys o bob Twm Dic a Harri yn rheoli'r Sir oni fyddai'r Blaid ei hun yn galw cau Ysgol y Parc yn frad ar raddfa Tryweryn a'r Streic Mawr? Dyna sy'n digwydd yng Ngheredigion a Chaerfyrddin a phob cyngor sirol lle mae'r Blaid yn rhan o'r wrthblaid!
Mae'r Blaid yn cwyno am gau ysgol o ddeunaw yng Ngheredigion wledig, tra'n annog cau ysgol o'r un faint yng Ngwynedd wledig yn hurt potes maip! Mae'n gwneud i'r Blaid ymddangos yn ddauwynebog, yn dweud y naill beth mewn gwrthblaid ond y gwrthwyneb mewn llywodraeth!
Rhan o'r ateb i bicl y Blaid yng Ngwynedd byddai rhoi'r gorau i'r ffug honiad bod pob ysgol yng Ngwynedd yn naturiol ddwyieithog a derbyn bod y mewnlifiad wedi creu ysgolion sydd yn naturiol Saesnig, megis o bosibl, yr ysgolion bydd plant y Parc yn eu mynychu ar ôl i'r ysgol leol cael ei gau! Hwyrach bod angen i Gyngor Sir Gwynedd defnyddio ysgolion Cymraeg, megis Ysgol y Parc ac Ysgol y Clogau i greu cnewyllyn o ysgolion Cymraeg go iawn, yn null y Cymoedd, fel ymateb i Seisnigeiddio cynyddol ysgolion trefol megis Ysgol Bro Tegid ac Ysgol Gynradd Dolgellau!
30/04/2010
Rwy'n gyfoethog - hwre!
Yr wyf yn gyfoethog, yr wyf yn gwybod hyn oherwydd bod un o brif gyhoeddiadau ar yr economi yn ddweud gyda'i holl awdurdod fy mod yn gyfoethog.
Yn ôl cylchgrawn The Economist Welsh-medium schools offer a way for richer parents to enjoy academic selection. Gan fod fy mhlant yn ddisgyblion mewn ysgol Cymraeg mae'n dilyn yn anorfod, yn ôl The Economist, fy mod i gan hynny ymysg y rhieni mwyaf cyfoethog hynny. Rwy'n mawr obeithio bod rheolwr fy manc yn ddarllenydd brwd o'r Economist ac y bydd o'n ystyried cyfoeth addysg fy mhlant wrth iddo ymdrin â fy ngorddrafft.
Diolch i'r arbenigwr economaidd yr Athro Dylan Jones-Evans am ddwyn fy sylw i'r erthygl hynod. Pan symudodd Dylan a'i deulu o Fangor i Gaerdydd cafodd trafferthion cael lle mewn ysgol Cymraeg i'w plantos - dim yn ddigon cyfoethog mae'n rhaid.
Yn ôl cylchgrawn The Economist Welsh-medium schools offer a way for richer parents to enjoy academic selection. Gan fod fy mhlant yn ddisgyblion mewn ysgol Cymraeg mae'n dilyn yn anorfod, yn ôl The Economist, fy mod i gan hynny ymysg y rhieni mwyaf cyfoethog hynny. Rwy'n mawr obeithio bod rheolwr fy manc yn ddarllenydd brwd o'r Economist ac y bydd o'n ystyried cyfoeth addysg fy mhlant wrth iddo ymdrin â fy ngorddrafft.
Diolch i'r arbenigwr economaidd yr Athro Dylan Jones-Evans am ddwyn fy sylw i'r erthygl hynod. Pan symudodd Dylan a'i deulu o Fangor i Gaerdydd cafodd trafferthion cael lle mewn ysgol Cymraeg i'w plantos - dim yn ddigon cyfoethog mae'n rhaid.
13/05/2009
Croeso Amodol Arall i'r Strategaeth Iaith
Megis Blog Menai yr wyf yn rhoi croeso amodol i strategaeth addysg Cymraeg newydd y Cynulliad a gyhoeddwyd heddiw. Nid ydwyf wedi darllen dogfen y strategaeth eto. Mae fy sylwadau wedi eu selio yn gyfan gwbl ar yr hyn sydd wedi ei adrodd ar y newyddion.
Un o'r pethau a adroddwyd sydd yn derbyn croeso gwresog gennyf yw'r addewid i roi pwyslais ar ddefnyddio'r Gymraeg y tu allan i'r ysgol.
Mae yna berygl inni roi gormod o bwyslais ar addysg Gymraeg ffurfiol fel modd i achub yr iaith (ac i ddelio efo llwyth o anghenion cymdeithasol eraill hefyd). Dim ond tua 5009 o oriau o addysg statudol mae dyn yn ei dderbyn (ychydig dan flwyddyn a hanner o'u cywasgu). Mae angen llawer mwy na hyn i blant dysgu sgiliau cyfathrebu ac i fagu hyder yn eu gallu ieithyddol.
Da yw gweld y Cynulliad yn cydnabod hyn. Rhaid disgwyl i weld pa mor flaengar, addas a llwyddiannus bydd y gweithgareddau sydd yn deillio o'r polisi.
Un cymal o'r adroddiadau ar y newyddion sydd yn peri pryderon imi yw hyn:
Mae hyn yn awgrymu na fydd angen i Gynghorau Gwynedd, Môn na rhanbarth gorllewin Conwy ymchwilio i'w ddarpariaeth o addysg Gymraeg. Mae eu hysgolion hwy yn cael eu hystyried yn rhai naturiol ddwyieithog. Nid ydynt yn cynnig addysg Gymraeg ar wahân.
Mae polisi addysg yr hen sir Gwynedd wedi bod yn llwyddiannus mewn rhai ardaloedd.
Mae yna gymunedau lle mae'r ysgolion yn llwyddo i sicrhau bod y mwyafrif llethol o ddisgyblion, beth bynnag eu cefndir, yn ymadael a'r ysgol yn Gymru Ddwyieithog rugl.
Mewn ardaloedd eraill mae yna fodd i blant dechrau yn yr Ysgol Feithrin yn dair blwydd oed ac ymadael ag addysg statudol yn 16 yn ddi Gymraeg i bob pwrpas ymarferol. Ond oherwydd y polisi o addysg naturiol ddwyieithog does dim modd i rieni yn yr ardaloedd gwan dewis addysg Gymraeg Rhydfelinaidd i'w plant. Maent yn cael eu gorfodi i dderbyn addysg ymarferol Saesneg.
Os yw'r adroddiad ar y BBC yn iawn bydd hyn ddim yn newid o dan y strategaeth newydd ac mae hynny'n siom.
Diweddariad:
Mae 'na ddadansoddiad manwl o'r Strategaeth ar flog Syniadau
Mae'r ddogfen ymgynghorol llawn i'w gweld yma
Un o'r pethau a adroddwyd sydd yn derbyn croeso gwresog gennyf yw'r addewid i roi pwyslais ar ddefnyddio'r Gymraeg y tu allan i'r ysgol.
Mae yna berygl inni roi gormod o bwyslais ar addysg Gymraeg ffurfiol fel modd i achub yr iaith (ac i ddelio efo llwyth o anghenion cymdeithasol eraill hefyd). Dim ond tua 5009 o oriau o addysg statudol mae dyn yn ei dderbyn (ychydig dan flwyddyn a hanner o'u cywasgu). Mae angen llawer mwy na hyn i blant dysgu sgiliau cyfathrebu ac i fagu hyder yn eu gallu ieithyddol.
Da yw gweld y Cynulliad yn cydnabod hyn. Rhaid disgwyl i weld pa mor flaengar, addas a llwyddiannus bydd y gweithgareddau sydd yn deillio o'r polisi.
Un cymal o'r adroddiadau ar y newyddion sydd yn peri pryderon imi yw hyn:
"Disgwylir i gynghorau sy'n cynnig addysg Gymraeg a Saesneg ar wahân ymchwilio'n fanwl i'r galw am addysg Gymraeg ymhlith rhieni plant sydd newydd eu geni."
Mae hyn yn awgrymu na fydd angen i Gynghorau Gwynedd, Môn na rhanbarth gorllewin Conwy ymchwilio i'w ddarpariaeth o addysg Gymraeg. Mae eu hysgolion hwy yn cael eu hystyried yn rhai naturiol ddwyieithog. Nid ydynt yn cynnig addysg Gymraeg ar wahân.
Mae polisi addysg yr hen sir Gwynedd wedi bod yn llwyddiannus mewn rhai ardaloedd.
Mae yna gymunedau lle mae'r ysgolion yn llwyddo i sicrhau bod y mwyafrif llethol o ddisgyblion, beth bynnag eu cefndir, yn ymadael a'r ysgol yn Gymru Ddwyieithog rugl.
Mewn ardaloedd eraill mae yna fodd i blant dechrau yn yr Ysgol Feithrin yn dair blwydd oed ac ymadael ag addysg statudol yn 16 yn ddi Gymraeg i bob pwrpas ymarferol. Ond oherwydd y polisi o addysg naturiol ddwyieithog does dim modd i rieni yn yr ardaloedd gwan dewis addysg Gymraeg Rhydfelinaidd i'w plant. Maent yn cael eu gorfodi i dderbyn addysg ymarferol Saesneg.
Os yw'r adroddiad ar y BBC yn iawn bydd hyn ddim yn newid o dan y strategaeth newydd ac mae hynny'n siom.
Diweddariad:
Mae 'na ddadansoddiad manwl o'r Strategaeth ar flog Syniadau
Mae'r ddogfen ymgynghorol llawn i'w gweld yma
Subscribe to:
Posts (Atom)