Post brawychus ar Flog Rhys Llwyd heddiw am yfed dan oed yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Maes b - maes meddwi - cyfrinach dywyll yr Eisteddfod
Roedd yr eisteddfod eleni dim ond cam i ffwrdd o Swydd Gaer. Difyr felly yw cymharu sylwadau Rhys a'r ymateb i sylwadau Prif Gwnstabl Swydd Gaer heddiw parthed yr un broblem o or yfed dan oed.
Beth bynnag bo'n barn am godi oedran cyfreithlon ddiota mae'n rhaid cytuno ag un o sylwadau Prif Gwnstabl Fahy: He also blamed parents for "turning a blind eye" to their children's underage drinking. Mae'n amlwg bod rhaid i rieni'r plant man y mae Rhys yn son amdanynt ysgwyddo peth o'r bai yn ogystal â swyddogion yr Eisteddfod a Heddlu Gogledd Cymru.
Os oes unrhyw ddarllenydd am dynnu sylw swyddogion yr Eisteddfod at y pwyntiau mae Rhys yn codi mae manylion cysylltu ar gael YMA
15/08/2007
Dewis y Dyfodol
Dyma dudalen blaen y Scotsman, yn ymateb i ddogfen ymgynghorol Llywodraeth yr Alban ar annibyniaeth. Am ba hyd fydd rhaid inni ddisgwyl am bennawd tebyg ar dudalennau blaen papurau Cymru?
04/08/2007
Y Parch J Elwyn Davies
Tristwch mawr oedd darllen yn Y Cymro heddiw am farwolaeth y Parch J Elwyn Davies. Mae'r Cymro yn ei ddisgrifio fo fel Sylfaenydd Mudiad Efengylaidd Cymru. Mae'r disgrifiad yn rannol anghywir, wrth gwrs - nid sylfaenu Efengyliaeth Gymreig wnaeth Elwyn ond sicrhau ei pharhad trwy ddyddiau duon iawn yn hanes crefydd Cymru.
Wedi clywed Elwyn yn pregethu ar lawer achlysur, rhaid dweud nad oedd o'n bregethwr mawr. Ei gyfraniad mwyaf i'r achos Cristionogol oedd fel gweinyddwr hynod effeithiol.
Pobl ddiflas yw gweinyddwyr, yn ôl y cred poblogaidd, yn hytrach na phobl ddifyr a dylanwadol. Ond heb ddawn weinyddol Elwyn fydda diwygiad y 1950au wedi bod yn foment mewn hanes, yn hytrach na chychwyniad mudiad hynod ddylanwadol sy'n parhau ei dylanwad hyd heddiw. Heb weinyddiaeth Elwyn fydda na ddim panad ar gael yn y Gorlan yn ystod Eisteddfod Fflint nos yfory!
Fel un a oedd yn nofio yn erbyn y llif, yn pwysleisio Cristionogaeth traddodiadol Cymru pan oedd yr holl enwadau traddodiadol yn ceisio moderneiddio, dioddefodd Elwyn lawer o sen, gwatwar a sarhad gwbl anhaeddiannol gan honedig Gristionogion eraill. Er gwaethaf hynny, yr hyn oedd yn fwyaf nodweddiadol ohono oedd ei wên barhaus, y ffaith ei bod yn Llawenhau yn yr Arglwydd yn wastadol, yn wyneb pob sarhad.
Rwy'n cydymdeimlo yn ddwys a Mrs Davies a gweddill ei deulu niferus yn eu colled. Bydd colli Elwyn yn golled mawr i Gymru, ond yn sicr bydd colli gŵr, tad a thaid mor annwyl yn golled llawer mwy i'w deulu.
Wedi clywed Elwyn yn pregethu ar lawer achlysur, rhaid dweud nad oedd o'n bregethwr mawr. Ei gyfraniad mwyaf i'r achos Cristionogol oedd fel gweinyddwr hynod effeithiol.
Pobl ddiflas yw gweinyddwyr, yn ôl y cred poblogaidd, yn hytrach na phobl ddifyr a dylanwadol. Ond heb ddawn weinyddol Elwyn fydda diwygiad y 1950au wedi bod yn foment mewn hanes, yn hytrach na chychwyniad mudiad hynod ddylanwadol sy'n parhau ei dylanwad hyd heddiw. Heb weinyddiaeth Elwyn fydda na ddim panad ar gael yn y Gorlan yn ystod Eisteddfod Fflint nos yfory!
Fel un a oedd yn nofio yn erbyn y llif, yn pwysleisio Cristionogaeth traddodiadol Cymru pan oedd yr holl enwadau traddodiadol yn ceisio moderneiddio, dioddefodd Elwyn lawer o sen, gwatwar a sarhad gwbl anhaeddiannol gan honedig Gristionogion eraill. Er gwaethaf hynny, yr hyn oedd yn fwyaf nodweddiadol ohono oedd ei wên barhaus, y ffaith ei bod yn Llawenhau yn yr Arglwydd yn wastadol, yn wyneb pob sarhad.
Rwy'n cydymdeimlo yn ddwys a Mrs Davies a gweddill ei deulu niferus yn eu colled. Bydd colli Elwyn yn golled mawr i Gymru, ond yn sicr bydd colli gŵr, tad a thaid mor annwyl yn golled llawer mwy i'w deulu.
Elin! O Elin! O Elin tyrd yn ôl!
Roedd y sylwadau am y ffaith bod Elin Jones ar ei gwyliau yn Seland Newydd yn y Wales on Sunday yr wythnos diwethaf yn gwbl afresymol. Roedd y llysoedd wedi pennu tynged Shambo ac roedd swyddogion Adran Amaeth y Cynulliad yn gwbl abl i weithredu barn y Cynulliad a'r Llys heb ei phresenoldeb personol. Mae gan bawb hawl i wyliau, gan gynnwys gweinidogion y llywodraeth.
Ond, gyda'r perygl bod Clwy’ Traed a'r Genau wedi dychwelyd i'r ynysoedd hyn, ac o ystyried yr effaith trychinebus cafodd ymddangosiad diwethaf y clwy’ ar Gymru yn 2001 a'r diffyg cydweithrediad rhwng gweinidogaethau Llundain a Chaerdydd ar y pryd, y mae’n hollbwysig bod Elin yn torri ei gwyliau yn fyr bellach. Ei bod hi'n dychwelyd i fod yng nghanol y trafodaethau i sicrhau nad yw'r clwy’ yn lledu ac yn achosi trychineb mor arw i gefn gwlad Cymru a achoswyd chwe blynedd yn ôl.
Ond, gyda'r perygl bod Clwy’ Traed a'r Genau wedi dychwelyd i'r ynysoedd hyn, ac o ystyried yr effaith trychinebus cafodd ymddangosiad diwethaf y clwy’ ar Gymru yn 2001 a'r diffyg cydweithrediad rhwng gweinidogaethau Llundain a Chaerdydd ar y pryd, y mae’n hollbwysig bod Elin yn torri ei gwyliau yn fyr bellach. Ei bod hi'n dychwelyd i fod yng nghanol y trafodaethau i sicrhau nad yw'r clwy’ yn lledu ac yn achosi trychineb mor arw i gefn gwlad Cymru a achoswyd chwe blynedd yn ôl.
Yr Undeb Afresymol
Mae'r ddadl o blaid annibyniaeth yn un mor syml, ac mor glir, fel fy mod i'n cael anhawster deall pam bod cynifer o bobl Cymru yn ei wrthwynebu.
Mae pawb, hyd yn oed yr Unoliaethwyr mwyaf pybyr, yn derbyn bod Cymru yn genedl. Statws gwleidyddol naturiol cenedl yw annibyniaeth. Gan hynny dylai Cymru bod yn annibynnol - does dim ddadl!
Mae'r cenedlaetholwr Albanaidd Mike Mackenzie yn ateb y cwestiwn yma ar flog y bargyfreithiwr Ian Hamilton QC
Erthygl ddiddorol, gwerth ei ddarllen a'i thrafod.
Mae pawb, hyd yn oed yr Unoliaethwyr mwyaf pybyr, yn derbyn bod Cymru yn genedl. Statws gwleidyddol naturiol cenedl yw annibyniaeth. Gan hynny dylai Cymru bod yn annibynnol - does dim ddadl!
Mae'r cenedlaetholwr Albanaidd Mike Mackenzie yn ateb y cwestiwn yma ar flog y bargyfreithiwr Ian Hamilton QC
This business of maintaining the Union may therefore not be an area in which we are really capable of thinking rationally. Rather our attitudes may stem more from custom and belief than from reason. Those seeking to justify the continuance of the Union are therefore at a loss to find reasoned arguments.
Erthygl ddiddorol, gwerth ei ddarllen a'i thrafod.
26/07/2007
Sesiwn o dristwch
Y rheswm am ddiffyg pyst ers wythnos a rhagor yw fy mod wedi bod yn ymweld â'r teulu yn Nolgellau, gan gynnwys bwrw'r Sul yn "mwynhau"'r Sesiwn Fawr
Mae'r Sesiwn wedi fy ngadael yn ddigalon braidd.
Roedd Gŵyl Werin Dolgellau yn y 1950au a Gŵyl Werin Geltaidd Dolgellau yn yr 80au yn rhan o'r frwydr Genedlaethol. Yn ffordd o ddefnyddio cerddoriaeth i hybu gwladgarwch a chenedlaetholdeb. Peth felly oedd y Sesiwn Fawr yn ei chychwyniad hefyd. Ond mae min gwleidyddol, cenhadol, y Sesiwn wedi ei byli bellach. Mae cenedlaetholdeb y gân yn hen ffasiwn rŵan!
Mae canu am y frwydr genedlaethol yn rhywbeth sy'n perthyn i'r hen genhedlaeth, rhywbeth yr oedd rhieni'r genhedlaeth ifanc gyfoes yn brwydro drosti ond sy'n rhywbeth i'w ymladd yn ei herbyn bellach, gan ei fod yn perthyn i ddyddiau Mam, Dad, Nain a Thaid, rhywbeth nad yw'n trendi mwy.
Roedd y Dubliners yn wych rhyfeddol, yn canu rhai o'r hen ffefrynnau megis Paddy works on the Railway, Whisky in the Jar, Wild Rover ac ati - ond dim un o'u caneuon cenedlaetholgar enwog megis A Naton once Again - wedi cael rhybudd i beidio â'u canu rhag pechu penaethiaid Teledu a Radio, yn ôl y sôn.
Dubliners yn cael eu dilyn gan grŵp o'r enw Genod Droog. Eu prif leisydd yn fardd cynganeddol profiadol, sy'n methu sgweu geiriau gwell na Be sy' drwg? - Genod, genod drwg. Bobl annwyl mae 'na lawer mwy o ddrwg yng Nghymru na genod drwg, peth yr oedd ein prifeirdd yn ymwybodol ohoni ar un adeg!
Yn la, la, laio a bip-di bipio fel cefndir i Be sy' drwg? - Genod, genod drwg? oedd yr hogan oedd yn gallu dod a dagrau i lygaid cenedl gyfan trwy ganu am Golli Iaith ugain mlynedd yn ôl - dyna dro ar fyd!
Rwy'n derbyn fy mod yn perthyn mwy i genhedlaeth hip op' na hip hop bellach, ond diawch rwy’n methu deall pam nad yw'r genedl a'i hachos yn rhywbeth werth ei ganu amdano heddiw fel ag y bu ers talwm!
Mae'r Sesiwn wedi fy ngadael yn ddigalon braidd.
Roedd Gŵyl Werin Dolgellau yn y 1950au a Gŵyl Werin Geltaidd Dolgellau yn yr 80au yn rhan o'r frwydr Genedlaethol. Yn ffordd o ddefnyddio cerddoriaeth i hybu gwladgarwch a chenedlaetholdeb. Peth felly oedd y Sesiwn Fawr yn ei chychwyniad hefyd. Ond mae min gwleidyddol, cenhadol, y Sesiwn wedi ei byli bellach. Mae cenedlaetholdeb y gân yn hen ffasiwn rŵan!
Mae canu am y frwydr genedlaethol yn rhywbeth sy'n perthyn i'r hen genhedlaeth, rhywbeth yr oedd rhieni'r genhedlaeth ifanc gyfoes yn brwydro drosti ond sy'n rhywbeth i'w ymladd yn ei herbyn bellach, gan ei fod yn perthyn i ddyddiau Mam, Dad, Nain a Thaid, rhywbeth nad yw'n trendi mwy.
Roedd y Dubliners yn wych rhyfeddol, yn canu rhai o'r hen ffefrynnau megis Paddy works on the Railway, Whisky in the Jar, Wild Rover ac ati - ond dim un o'u caneuon cenedlaetholgar enwog megis A Naton once Again - wedi cael rhybudd i beidio â'u canu rhag pechu penaethiaid Teledu a Radio, yn ôl y sôn.
Dubliners yn cael eu dilyn gan grŵp o'r enw Genod Droog. Eu prif leisydd yn fardd cynganeddol profiadol, sy'n methu sgweu geiriau gwell na Be sy' drwg? - Genod, genod drwg. Bobl annwyl mae 'na lawer mwy o ddrwg yng Nghymru na genod drwg, peth yr oedd ein prifeirdd yn ymwybodol ohoni ar un adeg!
Yn la, la, laio a bip-di bipio fel cefndir i Be sy' drwg? - Genod, genod drwg? oedd yr hogan oedd yn gallu dod a dagrau i lygaid cenedl gyfan trwy ganu am Golli Iaith ugain mlynedd yn ôl - dyna dro ar fyd!
Rwy'n derbyn fy mod yn perthyn mwy i genhedlaeth hip op' na hip hop bellach, ond diawch rwy’n methu deall pam nad yw'r genedl a'i hachos yn rhywbeth werth ei ganu amdano heddiw fel ag y bu ers talwm!
17/07/2007
Cŵn rhech neu genedlaetholwyr?
Ar y rhaglen Maniffesto dydd Sul fe ddywedodd yr Arglwydd Dafydd Elis Thomas nad oes diben rhuthro i gynnal refferendwm am fwy o bwerau pe bai honno yn cael ei cholli. Sydd yn ddigon teg. Ar y llaw arall does dim diben ychwaith dechrau ymgyrch refferendwm gyda rhagdybiaeth mae colli bydd ei hanes, does dim modd ennill unrhyw frwydr trwy gychwyn y gad mewn modd negyddol a pharatoi am golli!
Canolbwyntio ar y gwaith o lywodraethu dyla’ Plaid Cymru gwneud, yn hytrach na phoeni am refferendwm nad oes modd ei ennill, medd yr Arglwydd. Eto mae tegwch yn y sylw, mae angen llywodraeth ar Gymru ac mae llywodraethu'n dda yn hollbwysig. Ond nid llywodraethu bydd Plaid Cymru, cynnal llywodraeth Lafur bydd ei rhôl fel cymwynas am addewid o lwyddiant mewn refferendwm. Llwyddiant mae'r Arglwydd yn amau na ddaw. Os na ddaw lwyddiant o ganlyniad i'r addewid pam cynnal yr addewid?
Dim ond pan ddaw hi'n amlwg bod gwaith o lywodraethu yn cael ei lesteirio oherwydd nad ydym yn gallu gwneud deddfau ein hunain heb ganiatâd San Steffan medd DET bydd ddadl glir dros gael cynnal refferendwm.. Eto mae'r Arglwydd yn llygaid ei le. Ond onid trwy lywodraeth Enfys yr oedd y tebygolrwydd mwyaf o greu'r fath anghydfod, os oes angen anghydfod o'r fath, i greu'r angen am gam pellach?
Mae'r Arglwydd, hefyd, yn awgrymu bydd angen ail dymor o lywodraeth cochwyrdd cyn daw cyfle am refferendwm. Sydd yn adlewyrchiad o gysyr ffiaidd Peter Hain i wrthwynebwyr gwrth Cymreig y glymblaid yn y Blaid Lafur.
Ac yn y cyfamser, mae'n debyg, bydd Plaid Cymru yn disgwyl i genedlaetholwyr gwneud dim i hybu'r achos cenedlaethol am 4, 6, 8 neu ragor o flynyddoedd wrth fodloni ar gael cosi eu boliau, fel cŵn rhech i'r blaid fwyaf gwrth Gymreig a fu yng Nghymru erioed.
Canolbwyntio ar y gwaith o lywodraethu dyla’ Plaid Cymru gwneud, yn hytrach na phoeni am refferendwm nad oes modd ei ennill, medd yr Arglwydd. Eto mae tegwch yn y sylw, mae angen llywodraeth ar Gymru ac mae llywodraethu'n dda yn hollbwysig. Ond nid llywodraethu bydd Plaid Cymru, cynnal llywodraeth Lafur bydd ei rhôl fel cymwynas am addewid o lwyddiant mewn refferendwm. Llwyddiant mae'r Arglwydd yn amau na ddaw. Os na ddaw lwyddiant o ganlyniad i'r addewid pam cynnal yr addewid?
Dim ond pan ddaw hi'n amlwg bod gwaith o lywodraethu yn cael ei lesteirio oherwydd nad ydym yn gallu gwneud deddfau ein hunain heb ganiatâd San Steffan medd DET bydd ddadl glir dros gael cynnal refferendwm.. Eto mae'r Arglwydd yn llygaid ei le. Ond onid trwy lywodraeth Enfys yr oedd y tebygolrwydd mwyaf o greu'r fath anghydfod, os oes angen anghydfod o'r fath, i greu'r angen am gam pellach?
Mae'r Arglwydd, hefyd, yn awgrymu bydd angen ail dymor o lywodraeth cochwyrdd cyn daw cyfle am refferendwm. Sydd yn adlewyrchiad o gysyr ffiaidd Peter Hain i wrthwynebwyr gwrth Cymreig y glymblaid yn y Blaid Lafur.
Ac yn y cyfamser, mae'n debyg, bydd Plaid Cymru yn disgwyl i genedlaetholwyr gwneud dim i hybu'r achos cenedlaethol am 4, 6, 8 neu ragor o flynyddoedd wrth fodloni ar gael cosi eu boliau, fel cŵn rhech i'r blaid fwyaf gwrth Gymreig a fu yng Nghymru erioed.
16/07/2007
Rhagor o hawliau gan fuwch na hogan ysgol
Yn yr Uchel Lys heddiw gwrthodwyd achos hogan ysgol oedd am wisgo modrwy ddiniwed yn yr ysgol er mwyn ddangos ei ymrwymiad i ddiweirdeb rhywiol fel mynegiant o'i ffydd Gristionogol.
Hefyd yn yr Uchel Lys heddiw penderfynwyd peidio diffodd y bustach gyda'r ddarfodedigaeth sydd yn peryglu'r fuches Gymreig, gan fyddai gwneud hynny yn tramgwyddo ar hawliau dynol ffug mynachod Skanda Vale i fynegi eu ffydd.
Ymddengys bod hawliau dynol buwch Hindŵaidd yn bwysicach i'r Uchel Lys na hawliau dynol hogan ysgol a bod rhyddid crefyddol yn beth sydd i'w fwynhau gan ddilynwyr unrhyw ffydd ond y ffydd Gristionogol.
Hefyd yn yr Uchel Lys heddiw penderfynwyd peidio diffodd y bustach gyda'r ddarfodedigaeth sydd yn peryglu'r fuches Gymreig, gan fyddai gwneud hynny yn tramgwyddo ar hawliau dynol ffug mynachod Skanda Vale i fynegi eu ffydd.
Ymddengys bod hawliau dynol buwch Hindŵaidd yn bwysicach i'r Uchel Lys na hawliau dynol hogan ysgol a bod rhyddid crefyddol yn beth sydd i'w fwynhau gan ddilynwyr unrhyw ffydd ond y ffydd Gristionogol.
12/07/2007
Pleidleisio dros Aleri Caernarfon
Roedd y ddadl fer yn y Senedd heddiw yn cael ei godi gan Alun Ffred. Roedd o'n dadlau am werth Galeri Caernarfon fel cyfraniad i fywyd diwylliannol a diwydiannol tref Caernarfon. Cafodd ei sylwadau croeso traws pleidiol a chafwyd cytundeb bod Galeri yn enghraifft wych i Gymru gyfan o sut gellir cyfuno'r celfyddydau a diwydiant er lles pob agwedd o fywyd cymdeithasol.
Yn ystod ei araith cafwyd apêl gan Ffred ar i bawb cefnogi ymgais Galeri i ennill gwobr gan y Loteri Genedlaethol.
I fwrw pleidlais dros Galeri Caernarfon ewch YMA
Yn ystod ei araith cafwyd apêl gan Ffred ar i bawb cefnogi ymgais Galeri i ennill gwobr gan y Loteri Genedlaethol.
I fwrw pleidlais dros Galeri Caernarfon ewch YMA
Pôl y Blaid
Mae Plaid Cymru wedi ei phlesio mor arw gan ei phôl piniwn preifat diweddaraf, fel ei bod wedi penderfynu ei rhyddhau i'r wasg.
Dyma'r ffigyrau:
Llafur 45.2% fynnu 13 pwynt % ers yr etholiad
Plaid Cymru 24.3% fynnu dim ond 1.9 pwynt %
Ceidwadwyr 12.6% i lawr 11.8 pwynt %
Rhydd Dem 10.1% i lawr 4.9 pwynt %
Nid ydwyf yn or hoff o bolau piniwn Cymreig, yn bennaf gan eu bod yn gyson anghywir a hynny oherwydd brychau yn y ffordd y maent yn cael eu cynnal. Mae'r pôl yma yn cynnwys y brychau mwyaf amlwg. Yn gyntaf nid cwmni pôl piniwn mo Beaufort Research, cwmni ymchwil marchnata ydyw. Yr hyn mae’r Blaid yn gwneud yw talu Beaufort hyn a hyn y cwestiwn i'w gofyn mewn archwiliad masnachol cyffredinol. Mae pawb yn defnyddio papur tŷ bach, felly mae cwestiynau Beaufort am ba frand yr wyt yn prynu yn ddilys, ond nid pawb sydd yn pleidleisio felly dydy cwestiynau am dy hoff frand o blaid wleidyddol dim yr un mor ddilys.
Ond o gogio am funud bach bod y pôl yn dangos tueddiadau gwleidyddol cywir rwy'n synnu braidd bod y Blaid wedi ei ryddhau. Y bwriad oedd cyfiawnhau'r penderfyniad i glymbleidio a Llafur gan ddangos bod dwy blaid y glymblaid yn fwy poblogaidd nawr nag ydy'r ddwy sydd allan o'r glymblaid. Digon teg; ond pe bai ffigyrau'r pôl yn cael eu gwireddu trwy Gymru gyfan bydda'r Blaid mewn twll.
Os mae canlyniad y pôl oedd canlyniad cyffredinol "go iawn" Mai 3ydd bydda'r Blaid wedi methu ennill yng Nghonwy nac yn Llanelli. Mi fyddai, o bosib, wedi crafu un neu ddwy sedd ychwanegol ar y rhestr, ond mi fyddai'r Blaid Lafur wedi ei ddychwelyd efo mwyafrif clir iawn i'r Cynulliad heb angen cynghreirio efo Plaid Cymru na'r un blaid arall.
Yn hytrach na bod yn brawf o lwyddiant y Blaid wrth gynghreirio a Llafur, mae'r pôl yma yn brawf diamheuaeth bod y Blaid wedi gwneud camgymeriad dybryd. Mae'r pôl yn dangos yn glir mae'r Blaid Lafur sydd wedi derbyn y bendith mwyaf o'r clymblaid, gyda bron i dreuan mwy o gefnogaeth iddi rwan nag oedd ganddi ddeufis yn ôl!
Dyma'r ffigyrau:
Llafur 45.2% fynnu 13 pwynt % ers yr etholiad
Plaid Cymru 24.3% fynnu dim ond 1.9 pwynt %
Ceidwadwyr 12.6% i lawr 11.8 pwynt %
Rhydd Dem 10.1% i lawr 4.9 pwynt %
Nid ydwyf yn or hoff o bolau piniwn Cymreig, yn bennaf gan eu bod yn gyson anghywir a hynny oherwydd brychau yn y ffordd y maent yn cael eu cynnal. Mae'r pôl yma yn cynnwys y brychau mwyaf amlwg. Yn gyntaf nid cwmni pôl piniwn mo Beaufort Research, cwmni ymchwil marchnata ydyw. Yr hyn mae’r Blaid yn gwneud yw talu Beaufort hyn a hyn y cwestiwn i'w gofyn mewn archwiliad masnachol cyffredinol. Mae pawb yn defnyddio papur tŷ bach, felly mae cwestiynau Beaufort am ba frand yr wyt yn prynu yn ddilys, ond nid pawb sydd yn pleidleisio felly dydy cwestiynau am dy hoff frand o blaid wleidyddol dim yr un mor ddilys.
Ond o gogio am funud bach bod y pôl yn dangos tueddiadau gwleidyddol cywir rwy'n synnu braidd bod y Blaid wedi ei ryddhau. Y bwriad oedd cyfiawnhau'r penderfyniad i glymbleidio a Llafur gan ddangos bod dwy blaid y glymblaid yn fwy poblogaidd nawr nag ydy'r ddwy sydd allan o'r glymblaid. Digon teg; ond pe bai ffigyrau'r pôl yn cael eu gwireddu trwy Gymru gyfan bydda'r Blaid mewn twll.
Os mae canlyniad y pôl oedd canlyniad cyffredinol "go iawn" Mai 3ydd bydda'r Blaid wedi methu ennill yng Nghonwy nac yn Llanelli. Mi fyddai, o bosib, wedi crafu un neu ddwy sedd ychwanegol ar y rhestr, ond mi fyddai'r Blaid Lafur wedi ei ddychwelyd efo mwyafrif clir iawn i'r Cynulliad heb angen cynghreirio efo Plaid Cymru na'r un blaid arall.
Yn hytrach na bod yn brawf o lwyddiant y Blaid wrth gynghreirio a Llafur, mae'r pôl yma yn brawf diamheuaeth bod y Blaid wedi gwneud camgymeriad dybryd. Mae'r pôl yn dangos yn glir mae'r Blaid Lafur sydd wedi derbyn y bendith mwyaf o'r clymblaid, gyda bron i dreuan mwy o gefnogaeth iddi rwan nag oedd ganddi ddeufis yn ôl!
10/07/2007
Wythnos faith i'r byddar
Os trowch i S4C2 rŵan (12:30 Dydd Mawrth), fe welwch Rhodri Morgan yn ateb cwestiynau aelodau'r Cynulliad. Nid rhaglen byw, mae'n amlwg gan fod Rhodri yn yr Ysbyty (brysied wella). Rhaglen wedi ei recordio sydd ymlaen ar gyfer y gymuned fyddar, gyda dyn yn cyfieithu'r drafodaeth i'r Arwyddiaith. Mae'n wych bod gwasanaeth ar gyfer y gymuned fyddar yn dod o'r Cynulliad. Mae'n bwysig bod pobl sydd yn byw efo anabledd yn cael gwasanaeth lawn o'r Cynulliad er mwyn iddynt chware rhan cyflawn ym mhrosesau democrataidd ein gwlad. Ond dydy cael y gwasanaeth wythnos gyfan ar ôl pawb arall dim yn ddigon da. Mae Wythnos yn amser maith mewn gwleidyddiaeth meddai Harold Wilson, a does dim modd inni sydd yn byw efo anabledd chware rhan gyflawn yn y broses ddemocrataidd os oes rhaid ini ddisgwyl am wythnos faith cyn cael gwybod be sy'n cael ei drafod yn y Senedd.
Gwaredigaeth trwy FFYDD, nid athroniaeth.
Mae yna dipyn o drafodaeth wedi bod yng ngholofnau'r cylchgrawn Golwg yn niweddar am y ffydd Cristionogol.
Rhai megis Rhys Llwyd yn dadlau o'r safbwynt Efengylaidd Calfinaidd. Aled Lloyd Jones, ficer Porthmadog, yn codi sgwarnogod goruwchnaturiol sydd y tu hwnt i'm dirnad i, a Cynog Dafis (AS AC gynt) yn ceisio troedio tir canol.
O ran barn athrawiaethol bersonol yr wyf yn agosach o lawer at farn Rhys Llwyd na barn y rhai sy'n ysgrifennu yn ei erbyn.(Er, fel Methodist go iawn, nid Methodist Calfinaidd, rwy'n methu derbyn heresi etholedigaeth gras Rhys a'i griw, bid siŵr).
Ond, ac mae'n ond mawr. Un o'r pethau sydd wedi fy mhryderu ers talwm efo'r mudiad efengylaidd Cymreig yw'r pwyslais mae'n rhoi ar athrawiaeth. Trwy ffydd daw gwaredigaeth, nid trwy athrawiaeth. Iawn yw dadlau yn erbyn athrawiaeth gyfeiliornus, honedig, Aled a Cynog ond ydy'r diffygion athrawiaethol yn lleihau eu ffydd yng Nghrist?
Mae Efengyl Luc yn son am ddau droseddwr a groeshoeliwyd ar yr un pryd a'r Iesu. Mae un yn mynegi ffydd gan ddweud wrth yr Arglwydd Iesu Cofia fi pan ddoi i'th Deyrnas (Luc23:42). Rwy'n sicr pe bai unrhyw un wedi gofyn i'r troseddwr hwn beth yw dy farn am etholedigaeth gras, geirwiredd yr Efengylau, traws gyfnewidiad yr offeren? neu gwestiwn athrawiaethol mawr arall, mi fyddai wedi ei ddrysu'n llwyr. Ond gan fod ffydd ganddo, yn hytrach na farn athrawiaethol uniongred, fe ddywedodd yr Iesu wrtho Yn wir 'rwy'n dweud wrthyt, heddiw byddi gyda mi ym mharadwys.
Er gwaethaf pob anghytundeb athrawiaethol a'r farn uniongred, mae Aled a Cynog yn barhau i fynegi eu ffydd yng Nghrist. Onid yw hynny yn ddigonol i'w cyfrif yn gyd-gristnogion a ni sydd yn credu mewn gwaredigaeth trwy ffydd? Onid heresi a chyfeiliornad llwyr o'r efengyl yw mynnu gwaredigaeth trwy ymrwymiad at athrawiaethau arbenig?
Rhai megis Rhys Llwyd yn dadlau o'r safbwynt Efengylaidd Calfinaidd. Aled Lloyd Jones, ficer Porthmadog, yn codi sgwarnogod goruwchnaturiol sydd y tu hwnt i'm dirnad i, a Cynog Dafis (AS AC gynt) yn ceisio troedio tir canol.
O ran barn athrawiaethol bersonol yr wyf yn agosach o lawer at farn Rhys Llwyd na barn y rhai sy'n ysgrifennu yn ei erbyn.(Er, fel Methodist go iawn, nid Methodist Calfinaidd, rwy'n methu derbyn heresi etholedigaeth gras Rhys a'i griw, bid siŵr).
Ond, ac mae'n ond mawr. Un o'r pethau sydd wedi fy mhryderu ers talwm efo'r mudiad efengylaidd Cymreig yw'r pwyslais mae'n rhoi ar athrawiaeth. Trwy ffydd daw gwaredigaeth, nid trwy athrawiaeth. Iawn yw dadlau yn erbyn athrawiaeth gyfeiliornus, honedig, Aled a Cynog ond ydy'r diffygion athrawiaethol yn lleihau eu ffydd yng Nghrist?
Mae Efengyl Luc yn son am ddau droseddwr a groeshoeliwyd ar yr un pryd a'r Iesu. Mae un yn mynegi ffydd gan ddweud wrth yr Arglwydd Iesu Cofia fi pan ddoi i'th Deyrnas (Luc23:42). Rwy'n sicr pe bai unrhyw un wedi gofyn i'r troseddwr hwn beth yw dy farn am etholedigaeth gras, geirwiredd yr Efengylau, traws gyfnewidiad yr offeren? neu gwestiwn athrawiaethol mawr arall, mi fyddai wedi ei ddrysu'n llwyr. Ond gan fod ffydd ganddo, yn hytrach na farn athrawiaethol uniongred, fe ddywedodd yr Iesu wrtho Yn wir 'rwy'n dweud wrthyt, heddiw byddi gyda mi ym mharadwys.
Er gwaethaf pob anghytundeb athrawiaethol a'r farn uniongred, mae Aled a Cynog yn barhau i fynegi eu ffydd yng Nghrist. Onid yw hynny yn ddigonol i'w cyfrif yn gyd-gristnogion a ni sydd yn credu mewn gwaredigaeth trwy ffydd? Onid heresi a chyfeiliornad llwyr o'r efengyl yw mynnu gwaredigaeth trwy ymrwymiad at athrawiaethau arbenig?
08/07/2007
Champagne neu boen go iawn?
Fe wnaed y ddêl ysgeler. Rhaid byw hefo'i, er gwell er gwaeth. Ond nid dyma ddiwedd y stori dyma'r cychwyn go iawn. Dim ond prolog fu'r naw wythnos a aeth heibio.
Hwyrach bod IWJ wedi perswadio eu hun a'i blaid eu bod wedi ildio i Lafur er lles Cymru, ond dim ond ffŵl o'r iawn ryw bydd yn credu mai lles Cymru oedd ar flaen meddwl y Blaid Lafur, lles Llafur a lles Llafur yn unig oedd wrth wraidd penderfyniad Llafur i gefnogi'r ddêl. Peidied neb anghofio hynny.
Mae'r mudiad Llafur wedi dangos ers bron i ganrif mae hi yw prif elyn dyheadau'r genedl Gymreig mae hi yw prif wrthwynebydd ffyniant yr iaith Gymraeg, does dim byd yn y ddêl ysgeler sy'n newid hyn. Priodas gyfleuster sydd yma nid cariad pur, a Llafur sy'n cael y cyfleuster mwyaf. Bydd rhaid i Blaid Cymru gweithio yn galed iawn i sicrhau bod termau'r pre-nup yn cael eu cadw i'r llythyren, gan fod rhywfaint o dystiolaeth bod Llafur eisoes wedi ei dorri cyn bod cyfle am stag night heb son am briodas ffurfiol.
Does dim amheuaeth bod y Blaid Ryddfrydol yn ei ddydd a'r Blaid Geidwadol hefyd wedi bod yn anfwriadol esgeulus o anghenion Cymru a'r Gymraeg, ond dim ond un blaid sydd wedi mynd allan o'i ffordd i fod yn fwriadol elyniaethus i'n hiaith a'n cenedl.
Mae'n ffaith ddiymwad: o ganlyn un cocwyllt, cocwyllt bydd y wraig. Mae Plaid Cymru wedi neidio i'r gwely efo cymar anystywallt, bydd anawsterau mawr o'i flaen i sicrhau bod y cymar yn cadw at ei addewidion priodasol.
Ôl nodyn
Mae'n debyg bod stori ar fin dorri bod dau o'r prif drafodwyr parthed y ddêl cochwyrdd wedi neidio i’r un gywely yn llythrennol yn hytrach na jyst yn ffigyrol.
Hwyrach bod IWJ wedi perswadio eu hun a'i blaid eu bod wedi ildio i Lafur er lles Cymru, ond dim ond ffŵl o'r iawn ryw bydd yn credu mai lles Cymru oedd ar flaen meddwl y Blaid Lafur, lles Llafur a lles Llafur yn unig oedd wrth wraidd penderfyniad Llafur i gefnogi'r ddêl. Peidied neb anghofio hynny.
Mae'r mudiad Llafur wedi dangos ers bron i ganrif mae hi yw prif elyn dyheadau'r genedl Gymreig mae hi yw prif wrthwynebydd ffyniant yr iaith Gymraeg, does dim byd yn y ddêl ysgeler sy'n newid hyn. Priodas gyfleuster sydd yma nid cariad pur, a Llafur sy'n cael y cyfleuster mwyaf. Bydd rhaid i Blaid Cymru gweithio yn galed iawn i sicrhau bod termau'r pre-nup yn cael eu cadw i'r llythyren, gan fod rhywfaint o dystiolaeth bod Llafur eisoes wedi ei dorri cyn bod cyfle am stag night heb son am briodas ffurfiol.
Does dim amheuaeth bod y Blaid Ryddfrydol yn ei ddydd a'r Blaid Geidwadol hefyd wedi bod yn anfwriadol esgeulus o anghenion Cymru a'r Gymraeg, ond dim ond un blaid sydd wedi mynd allan o'i ffordd i fod yn fwriadol elyniaethus i'n hiaith a'n cenedl.
Mae'n ffaith ddiymwad: o ganlyn un cocwyllt, cocwyllt bydd y wraig. Mae Plaid Cymru wedi neidio i'r gwely efo cymar anystywallt, bydd anawsterau mawr o'i flaen i sicrhau bod y cymar yn cadw at ei addewidion priodasol.
Ôl nodyn
Mae'n debyg bod stori ar fin dorri bod dau o'r prif drafodwyr parthed y ddêl cochwyrdd wedi neidio i’r un gywely yn llythrennol yn hytrach na jyst yn ffigyrol.
07/07/2007
Poni welwch chwi hynt y gwynt a'r glaw?
Poni welwch chwi hynt y gwynt a'r glaw?
Poni welwch chwi'r deri'n ymdaraw?
Poni welwch chwi'r môr yn merwinaw'r tir?
Poni welwch chwi'r gwir yn ymgweiriaw?
Poni welwch chwi'r haul yn hwyliaw'r awyr?
Poni welwch chwi'r sŷr wedi'r syrthiaw?
Poni chredwch chwi i Dduw, ddyniadon ynfyd?
Poni welwch chwi'r byd wedi'r bydiaw?
Och hyd atat ti Dduw na ddaw - môr dros dir!
Na beth y'n geidr i ohiriaw?
Can werth ei ail ganu ar y diwrnod y mae Plaid Cymru, o bob plaid, am ail adrodd y Brad yng nghlochdy Bangor yn neuadd Pontrhydfendigaid!
Dyniadon ynfyd - o'r iawn ryw!
Poni welwch chwi'r deri'n ymdaraw?
Poni welwch chwi'r môr yn merwinaw'r tir?
Poni welwch chwi'r gwir yn ymgweiriaw?
Poni welwch chwi'r haul yn hwyliaw'r awyr?
Poni welwch chwi'r sŷr wedi'r syrthiaw?
Poni chredwch chwi i Dduw, ddyniadon ynfyd?
Poni welwch chwi'r byd wedi'r bydiaw?
Och hyd atat ti Dduw na ddaw - môr dros dir!
Na beth y'n geidr i ohiriaw?
Can werth ei ail ganu ar y diwrnod y mae Plaid Cymru, o bob plaid, am ail adrodd y Brad yng nghlochdy Bangor yn neuadd Pontrhydfendigaid!
Dyniadon ynfyd - o'r iawn ryw!
Colli TJ
Trist oedd clywed am farwolaeth y Parch T.J. Davies ychydig ddyddiau yn ôl. Mi ddois i adnabod TJ yn gyntaf yn Ysgol Haf yr Ysgol Sul ym 1976 pan oeddwn yn efengylwr ifanc hynod filwriaethus ac anoddefgar o farn pawb arall. Er gwaethaf fy anoddefgarwch tuag at ei farn ef, ac er gwaethaf y ffordd fwyaf dieflig o anghwrtais imi fynegi'r farn yna roedd TJ yn ymateb o hyd mewn modd rhadlon a chwrtais. Er fy mod i yn bloeddio tân a brwmstan arno ef am ei farn, roedd o'n fodlon gwrando yn barchus ar fy mloeddio a chynnig cyngor caredig wrth ymateb.
Un o'r pethau mwyaf gwirion imi wneud yn fy nydd oedd meddwi'n dwll (er fy mod yn ddirwestwr rhonc ar y pryd) ar anogaeth dirwestwyr efengylaidd eraill ac yna churo ar ddrws tŷ TJ yng Nghaerdydd a gofyn iddo am bris botel o wisgi. Cefais groeso ganddo, panad a chacen a fy nhrin fel un oedd mor sobor â sant. Gan TJ dysgais wir ystyr troi y boch arall, trwy weithred, yn hytrach na phregeth.
Mae nifer o bobl ifanc Cymru wedi cael cymorth, lloches a bendith trwy'r Gorlan yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Tynnu'r p*** allan o TJ oedd un o'r rhesymau am ddechrau'r Gorlan, neu Dafarn TJ (tomato jiws), ys y galwyd yn wreiddiol. Rhan o fawredd TJ oedd ei gefnogaeth i'r fenter, er gwaetha'r ffaith mae tynnu hwyl ar ei ben gan "elynion" crefyddol oedd rhan o'r sail.
Mae Cymru wedi colli dyn mawr, cyfaill triw i'r iaith a'r genedl a Christion anghymharol ym marwolaeth TJ, bendith bydd pob coffa amdano, heddwch i'w llwch, yn ddi-os mawr bydd ei wobr yn y Nef.
Un o'r pethau mwyaf gwirion imi wneud yn fy nydd oedd meddwi'n dwll (er fy mod yn ddirwestwr rhonc ar y pryd) ar anogaeth dirwestwyr efengylaidd eraill ac yna churo ar ddrws tŷ TJ yng Nghaerdydd a gofyn iddo am bris botel o wisgi. Cefais groeso ganddo, panad a chacen a fy nhrin fel un oedd mor sobor â sant. Gan TJ dysgais wir ystyr troi y boch arall, trwy weithred, yn hytrach na phregeth.
Mae nifer o bobl ifanc Cymru wedi cael cymorth, lloches a bendith trwy'r Gorlan yn yr Eisteddfod Genedlaethol. Tynnu'r p*** allan o TJ oedd un o'r rhesymau am ddechrau'r Gorlan, neu Dafarn TJ (tomato jiws), ys y galwyd yn wreiddiol. Rhan o fawredd TJ oedd ei gefnogaeth i'r fenter, er gwaetha'r ffaith mae tynnu hwyl ar ei ben gan "elynion" crefyddol oedd rhan o'r sail.
Mae Cymru wedi colli dyn mawr, cyfaill triw i'r iaith a'r genedl a Christion anghymharol ym marwolaeth TJ, bendith bydd pob coffa amdano, heddwch i'w llwch, yn ddi-os mawr bydd ei wobr yn y Nef.
06/07/2007
Prynu Mochyn Mewn Sach
Mae'r ddêl ddieflig wedi ei dderbyn gan y Blaid Lafur, gyda mwyafrif eithaf iach. Er rhaid cofio bod y mwyafrif yna wedi ei chwyddo yn aruthrol oherwydd strwythurau annemocrataidd y Blaid Lafur, roedd 40% o gynrychiolwyr go iawn y Blaid Lafur yn wrthwynebus. Yn ôl Betsan Powys ar raglen newyddion S4C fe ildiodd rhywrai o'r 60% oherwydd y sicrwydd a roddwyd iddynt nad oedd cefnogi'r ddêl, o anghenraid, yn gyfystyr a chefnogi'r refferendwm sy'n ran o'r ddêl. Mae hyn drewi braidd gan mae'r refferendwm yw brif fendith y ddêl yng ngolwg Plaid Cymru.
Gyda 40% o gynrychiolwyr etholaethau'r Blaid Lafur a bron y cyfan o'i ASau yn erbyn refferendwm, a chynhadledd y Blaid eisoes wedi dweud bod modd cachu ar yr addewid am refferendwm, rhaid gofyn pa werth sydd i'r addewid holl bwysig yma? Dim tybiwn i. Mae'n amlwg bod Llafur yn ceisio gwerthu mochyn mewn sach i'r Blaid. Yn anffodus mae'n debyg bydd cynrychiolwyr y Blaid yn ddigon ffôl i'w prynu ym Mhontrhydfendigaid yfory. Diwrnod du yn hanes y genedl, wir yr!
Gyda 40% o gynrychiolwyr etholaethau'r Blaid Lafur a bron y cyfan o'i ASau yn erbyn refferendwm, a chynhadledd y Blaid eisoes wedi dweud bod modd cachu ar yr addewid am refferendwm, rhaid gofyn pa werth sydd i'r addewid holl bwysig yma? Dim tybiwn i. Mae'n amlwg bod Llafur yn ceisio gwerthu mochyn mewn sach i'r Blaid. Yn anffodus mae'n debyg bydd cynrychiolwyr y Blaid yn ddigon ffôl i'w prynu ym Mhontrhydfendigaid yfory. Diwrnod du yn hanes y genedl, wir yr!
30/06/2007
Yr Hen Blaid neu barti newydd?
Rwy'n rhoi fy nghefnogaeth etholiadol i Blaid Cymru oherwydd fy mod yn credu mewn annibyniaeth i Gymru. Er bod y Blaid yn gyndyn weithiau i gyhoeddi'r ffaith, Plaid Cymru yw'r unig blaid wleidyddol sydd yn credu mewn annibyniaeth i Gymru.
Pe na bawn yn genedlaetholwr mi fyddwn, yn ddi-os, yn geidwadwr. Rwy'n teimlo yn agosach at feddylfryd gwleidyddol pobl megis Dylan Jones-Evans, Guto Bebb a Glyn Davies nag ydwyf at feddylfryd Adam Price, Leanne Wood neu Bethan Jenkins. Ond nid oes gennyf broblem o fath yn byd a chyd weithio efo pobl o feddylfryd cymdeithasol ac economaidd amgen na fy un i, cyn belled a bod y cydweithio wedi selio ar yr angen am annibyniaeth yn bennaf.
Yn anffodus nid annibyniaeth yn bennaf bu agwedd Plaid Cymru ers etholiad 1997 os nad yng nghynt. Ym mhob un o'r etholiadau diweddar agwedd y Blaid i gwestiynau am annibyniaeth bu Dyw'r etholiad yma ddim yn ymwneud ag annibyniaeth mae i'w ymwneud a ..... (llenwch y bwlch efo unrhyw gach sosialaidd o'ch dewis).
Nid ydwyf am fod yn aelod o blaid sydd yn rhoi sosialaeth o flaen pob ystyriaeth arall, nid ydwyf (hyd yn oed) am fod yn aelod o blaid sy'n rhoi ceidwadaeth uwchlaw pob dim arall. Rwyf am fod yn aelod o blaid sy'n rhoi annibyniaeth i Gymru ar frig ei agenda gwleidyddol.
Y cyfyng gyngor yw:
Pa modd mae creu plaid sy'n rhoi cenedlaetholdeb ar frig ei agenda? A'i trwy geisio ail feddiannu Plaid Cymru a'i droi yn ôl at ei wreiddiau, neu drwy greu plaid genedlaethol newydd?
Pe na bawn yn genedlaetholwr mi fyddwn, yn ddi-os, yn geidwadwr. Rwy'n teimlo yn agosach at feddylfryd gwleidyddol pobl megis Dylan Jones-Evans, Guto Bebb a Glyn Davies nag ydwyf at feddylfryd Adam Price, Leanne Wood neu Bethan Jenkins. Ond nid oes gennyf broblem o fath yn byd a chyd weithio efo pobl o feddylfryd cymdeithasol ac economaidd amgen na fy un i, cyn belled a bod y cydweithio wedi selio ar yr angen am annibyniaeth yn bennaf.
Yn anffodus nid annibyniaeth yn bennaf bu agwedd Plaid Cymru ers etholiad 1997 os nad yng nghynt. Ym mhob un o'r etholiadau diweddar agwedd y Blaid i gwestiynau am annibyniaeth bu Dyw'r etholiad yma ddim yn ymwneud ag annibyniaeth mae i'w ymwneud a ..... (llenwch y bwlch efo unrhyw gach sosialaidd o'ch dewis).
Nid ydwyf am fod yn aelod o blaid sydd yn rhoi sosialaeth o flaen pob ystyriaeth arall, nid ydwyf (hyd yn oed) am fod yn aelod o blaid sy'n rhoi ceidwadaeth uwchlaw pob dim arall. Rwyf am fod yn aelod o blaid sy'n rhoi annibyniaeth i Gymru ar frig ei agenda gwleidyddol.
Y cyfyng gyngor yw:
Pa modd mae creu plaid sy'n rhoi cenedlaetholdeb ar frig ei agenda? A'i trwy geisio ail feddiannu Plaid Cymru a'i droi yn ôl at ei wreiddiau, neu drwy greu plaid genedlaethol newydd?
29/06/2007
Dim Tesco Value i'r Gymraeg
Y dilyn agwedd trahaus Thomas Cook tuag at yr iaith mae cwmni Tesco wedi danfon llythyr at rai o'i weithwyr Cymraeg eu hiaith i ddweud wrthynt am beidio â thrafod eu gwaith ymysg ei gilydd trwy gyfrwng y Gymraeg.
Mae Tesco yn aml yn gweithio fel partner i Fwrdd yr Iaith ac yn caniatáu i'r Bwrdd defnyddio ei siopau i hybu ymgyrchoedd. Mae'r ffaith bod cwmni sydd yn gweithio mor agos â'r bwrdd yn gallu gweithredu yn y modd yma yn dangos pa mor ddiwerth yw Deddf Iaith 1993, a phaham bod angen deddf iaith newydd sydd yn amddiffyn hawliau gweithwyr yn y sector cyhoeddus.
Mae Tesco yn aml yn gweithio fel partner i Fwrdd yr Iaith ac yn caniatáu i'r Bwrdd defnyddio ei siopau i hybu ymgyrchoedd. Mae'r ffaith bod cwmni sydd yn gweithio mor agos â'r bwrdd yn gallu gweithredu yn y modd yma yn dangos pa mor ddiwerth yw Deddf Iaith 1993, a phaham bod angen deddf iaith newydd sydd yn amddiffyn hawliau gweithwyr yn y sector cyhoeddus.
28/06/2007
Hwyl Arglwydd Roberts - Croeso Arglwydd Rhechflin
Gyda chymaint yn digwydd yn y Bae a Thŷ’r Cyffredin ddoe cafodd hanes, a fyddai'n newyddion gwleidyddol o bwys i Gymru ar ddiwrnod arall, ei gladdu braidd. Ar ôl deng mlynedd o wasanaeth i'w wlad a'i blaid fel llefarydd materion Cymreig y Ceidwadwyr yn Nhŷ’r Arglwyddi mae'r Arglwydd (Wyn) Roberts o Gonwy am ymddeol.
Yn ystod y deng mlynedd diwethaf mae Syr Wyn wedi bod yn Arglwydd gweithgar a diwyd ac mae o wedi dylanwadu ar nifer o fesurau seneddol yn ymwneud a Chymru gan gynnwys Deddf Llywodraeth Cymru 2006. Rwy’n gobeithio bod pwy bynnag sy'n cael ei ddewis yn ei le yn gymaint o "genedlaetholwr" a bu Syr Wyn, oherwydd bydd Tŷ’r Arglwyddi yn chware rhan bwysicach nag a fu yng ngwaith y Cynulliad o hyn ymlaen.
Fel y gwyddom bydd gan y Cynulliad newydd hawliad deddfwriaethol o dan drefn gymhleth. Bydd Mesurau'r Cynulliad yn gorfod cael eu cymeradwyo gan Ysgrifennydd Gwladol Cymru, Tŷ’r Cyffredin, Y Cyfrin Gyngor a Thŷ’r Arglwyddi. Fe all Tŷ’r Arglwyddi ymwrthod a Mesurau'r Cynulliad neu (o bosib) eu diwygio, yn ogystal â rhoi sêl bendith iddynt. Gan hynny mae'n bwysig cael wladgarwyr fel yr Arglwydd Roberts o Gonwy yn y Tŷ i sicrhau pob tegwch i'r mesurau.
Wrth gwrs Tori yw Syr Wyn a Thori bydd ei olynydd. Mae yna Gymry da o'r pleidiau eraill yn Arglwyddi hefyd, fy ngweinidog annwyl y Parchedig Arglwydd Roger Roberts o’r Rhydd Dems, Yr Arglwydd Elystan Morgan ac eraill o'r Blaid Lafur a Dafydd Elis Thomas o Blaid Cymru. Bydd cyfrifoldeb mawr ar rain i sicrhau pob tegwch i fesurau'r Cynulliad hefyd. Ond bydd yna anawsterau i Dafydd El. Yn gyntaf wrth gwrs bydd ganddo job a hanner i'w gyflawni yn y Cynulliad, heb fawr o amser i sbario i fod yn Nhŷ’r Arglwyddi hefyd. Yn ail gan fod Dafydd yn AC, yn aelod o'r Cyfrin Gyngor ac yn Arglwydd bydd yna bwysau cyfansoddiadol arno i beidio â cheisio ymarfer dylanwad ar fwy nag un lefel o'r broses. Gan ei fod yn niwtral fel Llywydd y Cynulliad mi fydd yn anodd iddo fod yn bleidiol neu yn wrthwynebus i Fesur o'r Cynulliad mewn lle arall. Felly mae yna berygl bydd unig lais y Blaid yn Nhŷ’r Arglwyddi yn cael ei dewi tra fo mesurau'r Cynulliad ger bron.
Mae yna gant a mil o resymau da dros wrthwynebu bodolaeth Tŷ’r Arglwyddi a chymaint o resymau da dros beidio â danfon Pleidwyr i'r ffasiwn le, ond mae'n rhaid inni fyw yn y byd fel y mae hyd iddi newid. Gan fydd Tŷ’r Arglwyddi yn chware rhan bwysig yn hynt a helynt Mesurau'r Cynulliad mae'n bwysig bod Arglwyddi o'r Blaid yno i gael dylanwad. Mae'n hen bryd i'r Blaid newid ei bolisi o foicotio’r Arglwyddi ac i wneud hynny ar fyrder, gan fydd y Mesur Cyntaf yn cael ei drafod yn y Tŷ tua mis Hydref.
Ond pwy i gael fel Arglwydd o genedlaetholwr? Mae yna ryw dinc yn yr enw Yr Arglwydd Alwyn o Rechflin, yn does? ;-)
Yn ystod y deng mlynedd diwethaf mae Syr Wyn wedi bod yn Arglwydd gweithgar a diwyd ac mae o wedi dylanwadu ar nifer o fesurau seneddol yn ymwneud a Chymru gan gynnwys Deddf Llywodraeth Cymru 2006. Rwy’n gobeithio bod pwy bynnag sy'n cael ei ddewis yn ei le yn gymaint o "genedlaetholwr" a bu Syr Wyn, oherwydd bydd Tŷ’r Arglwyddi yn chware rhan bwysicach nag a fu yng ngwaith y Cynulliad o hyn ymlaen.
Fel y gwyddom bydd gan y Cynulliad newydd hawliad deddfwriaethol o dan drefn gymhleth. Bydd Mesurau'r Cynulliad yn gorfod cael eu cymeradwyo gan Ysgrifennydd Gwladol Cymru, Tŷ’r Cyffredin, Y Cyfrin Gyngor a Thŷ’r Arglwyddi. Fe all Tŷ’r Arglwyddi ymwrthod a Mesurau'r Cynulliad neu (o bosib) eu diwygio, yn ogystal â rhoi sêl bendith iddynt. Gan hynny mae'n bwysig cael wladgarwyr fel yr Arglwydd Roberts o Gonwy yn y Tŷ i sicrhau pob tegwch i'r mesurau.
Wrth gwrs Tori yw Syr Wyn a Thori bydd ei olynydd. Mae yna Gymry da o'r pleidiau eraill yn Arglwyddi hefyd, fy ngweinidog annwyl y Parchedig Arglwydd Roger Roberts o’r Rhydd Dems, Yr Arglwydd Elystan Morgan ac eraill o'r Blaid Lafur a Dafydd Elis Thomas o Blaid Cymru. Bydd cyfrifoldeb mawr ar rain i sicrhau pob tegwch i fesurau'r Cynulliad hefyd. Ond bydd yna anawsterau i Dafydd El. Yn gyntaf wrth gwrs bydd ganddo job a hanner i'w gyflawni yn y Cynulliad, heb fawr o amser i sbario i fod yn Nhŷ’r Arglwyddi hefyd. Yn ail gan fod Dafydd yn AC, yn aelod o'r Cyfrin Gyngor ac yn Arglwydd bydd yna bwysau cyfansoddiadol arno i beidio â cheisio ymarfer dylanwad ar fwy nag un lefel o'r broses. Gan ei fod yn niwtral fel Llywydd y Cynulliad mi fydd yn anodd iddo fod yn bleidiol neu yn wrthwynebus i Fesur o'r Cynulliad mewn lle arall. Felly mae yna berygl bydd unig lais y Blaid yn Nhŷ’r Arglwyddi yn cael ei dewi tra fo mesurau'r Cynulliad ger bron.
Mae yna gant a mil o resymau da dros wrthwynebu bodolaeth Tŷ’r Arglwyddi a chymaint o resymau da dros beidio â danfon Pleidwyr i'r ffasiwn le, ond mae'n rhaid inni fyw yn y byd fel y mae hyd iddi newid. Gan fydd Tŷ’r Arglwyddi yn chware rhan bwysig yn hynt a helynt Mesurau'r Cynulliad mae'n bwysig bod Arglwyddi o'r Blaid yno i gael dylanwad. Mae'n hen bryd i'r Blaid newid ei bolisi o foicotio’r Arglwyddi ac i wneud hynny ar fyrder, gan fydd y Mesur Cyntaf yn cael ei drafod yn y Tŷ tua mis Hydref.
Ond pwy i gael fel Arglwydd o genedlaetholwr? Mae yna ryw dinc yn yr enw Yr Arglwydd Alwyn o Rechflin, yn does? ;-)
26/06/2007
Mewn Undod Mae Gwendid!
Yn ôl blog Vaughan Roderick
Os ydy hyn yn wir, a bydda ymddygiad blaenorol rhai ACau yn awgrymu bod yna bosibilrwydd ei fod yn wir, mae'n warthus o'r naill ochor a'r llall. Ar y cochwyrdd am fod mor bwdlyd o blentynnaidd ac ar yr enfyswyr am fod mor ddi-asgwrn-cefn ac ildio i'w pwdu. Beth bynnag yw rhinweddau'r naill glymblaid neu'r llall bydda wneud y dewis ar y sail y mae Vaughan yn honni y caiff ei wneud yn ffwlbri. Does dim sail waeth ar gyfer penderfynu siâp llywodraeth yn bosib.
Yn wahanol i Vaughan rwy'n methu gweld dim i'w hymfalchïo ynddi yn ymddygiad Ieuan os ydyw yn rhoi gorau i'w huchelgais i fod yn brif weinidog, nid er lles Cymru, nid er mwyn ehangu datganoli, nid er mwyn achos y genedl ond o herwydd ei ofn i sefyll yn gadarn yn erbyn rhai sydd am roi eu rhagfarnau am bleidiau gwleidyddol eraill o flaen yr hyn sydd orau i'w plaid hwy eu hunain.
Os nad aiff rhywbeth mawr o le dw i'n disgwyl i Blaid Cymru cefnogi coch-gwyrdd. Dyma'r rheswm. Dw i'n synhwyro bod Ieuan yn reddfol yn ddyn yr enfys. Ond dw i hefyd yn amau y bydd yn gweld undod y blaid yn ffactor allweddol.
Pe bai'n gwthio am yr enfys mae'n bosib y byddai'n colli'r bleidlais neu yn ei hennill o fwyafrif bychan. Pe bai e, ar y llaw arall, yn argymell delio a Llafur fe fyddai'r mwyafrif yn fwy sylweddol.
Fe fydd y ffaith bod cefnogwyr mwyaf pybyr yr enfys yn wleidyddion mwy aeddfed a disgybledig na rhai o gefnogwyr coch-gwyrdd hefyd yn ffactor. Fe fyddai pobol yr enfys yn derbyn penderfyniad y mwyafrif. Dyw hynny ddim, o reidrwydd, yn wir am rai o aelodau'r garfan arall. .
Yfory felly dw i'n amau y bydd Ieuan yn mynd yn groes i'w reddf ac yn aberthu ei uchelgais ei hun er mwyn ei blaid. Mae Ieuan wedi tyfu yn ystod hyn oll. Fe ddylai aelodau Plaid Cymru fod yn falch o'i harweinydd.
Os ydy hyn yn wir, a bydda ymddygiad blaenorol rhai ACau yn awgrymu bod yna bosibilrwydd ei fod yn wir, mae'n warthus o'r naill ochor a'r llall. Ar y cochwyrdd am fod mor bwdlyd o blentynnaidd ac ar yr enfyswyr am fod mor ddi-asgwrn-cefn ac ildio i'w pwdu. Beth bynnag yw rhinweddau'r naill glymblaid neu'r llall bydda wneud y dewis ar y sail y mae Vaughan yn honni y caiff ei wneud yn ffwlbri. Does dim sail waeth ar gyfer penderfynu siâp llywodraeth yn bosib.
Yn wahanol i Vaughan rwy'n methu gweld dim i'w hymfalchïo ynddi yn ymddygiad Ieuan os ydyw yn rhoi gorau i'w huchelgais i fod yn brif weinidog, nid er lles Cymru, nid er mwyn ehangu datganoli, nid er mwyn achos y genedl ond o herwydd ei ofn i sefyll yn gadarn yn erbyn rhai sydd am roi eu rhagfarnau am bleidiau gwleidyddol eraill o flaen yr hyn sydd orau i'w plaid hwy eu hunain.
Subscribe to:
Posts (Atom)