Rhethreg a phwyntio bys

Mae Budd-dal Analluogrwydd (IB) yn fudd-dal ffiaidd cas, gythreulig.

Dydy o ddim yn fudd-dal sydd angen ei wella na'i diwygio, mae'n fudd-dal sydd angen ei ddiddymu a'i gyfnewid am system llawer mwy addas i'r rhai sy'n byw efo salwch neu anabledd.

Mae'n fudd-dal negyddol, oherwydd ei fod yn tanlinellu'r hyn y mae dyn yn methu gwneud yn hytrach na'r hyn y mae o'n gallu gwneud. Bydd nifer o bobl yn ystod eu gyrfaoedd yn gorfod wynebu sefyllfa lle mae'n amhosibl iddynt barhau yn eu gyrfa flaenorol. Os ydy dyn yn colli swydd o dan yr amgylchiadau hyn bydd yn derbyn budd-dal analluogrwydd, ond dydy'r budd-dal ddim yn cydnabod ei fod yn gorfod rhoi gora i'w gyrfa bresennol yn unig. Mae'r budd-dal yn ei osod mewn categori sydd yn dweud ei fod yn methu gwneud UNRHYW waith

Mae'n fudd-dal sydd yn gwneud pobl yn salach.

Mae pawb wedi clywed am yr effaith plasebo, mae'n siŵr. Bydd unigolyn sâl yn derbyn ffisig siwgr ac yn teimlo'n well oherwydd ei fod yn credu bod rhywbeth yn cael ei wneud i'w gwella. Mae yna effaith gwrth plasebo yn digwydd hefyd. O bwysleisio'r problemau sydd yn codi o afiechyd, wrth feddwl am ddim byd ond y drwg, wrth gyfri melltithion yn hytrach na bendithion, mae salwch yn gallu gwaethygu.

Trwy ei bwyslais ar analluogrwydd mae IB yn creu effaith gwrth blasebo, mae'n gwneud pobl yn salach na allasent fod.

Mae IB yn sicrhau nad yw pobl yn ceisio gwella eu hiechyd.

Mae yna jôc (nid ei fod yn un ddoniol iawn) sy'n dweud pe bai Iesu Grist yn mynd i Ferthyr yn iachau'r llesg a'r sâl bydda'r bobl sydd ar fudd-daliadau yn ei groeshoelio. Ond mae yna bwynt i'r jôc:

Os wyt yn colli swydd oherwydd salwch ac yn derbyn IB o ganlyniad mi fyddi'n derbyn swm dechau yn fwy na'r sawl sydd ar lwfans chwilio am waith. Os wyt yn gwella ei di nol i'r budd-dal is. Onibai bod yna gobaith da o ennill swydd newydd, wedi gwella, yr wyt yn cael dy gosbi am dy iachâd. Yn yr ardaloedd lle mae'r canrannau uchaf yn derbyn y taliadau mae'r gobeithion am swyddi newydd yn bur isel. Does dim diben gwella!

Cafwyd enghraifft yn niweddar yn Sir Benfro o ddyn oedd, yn ddi-os, wedi cael salwch difrifol. Fe ddywedodd y meddyg wrtho i wneud ymarfer corff er mwyn iddo wella. Cafodd ei ffilmio yn gwneud yr ymarfer corff, a'i herlyn am dwyllo'r system budd. Mi fyddai'n well pe bai o wedi anwybyddu'r meddyg a heb drafferthu cryfhau ei iechyd trwy ymarfer corff!

Y peth gwaethaf am IB yw'r ffaith ei fod yn fudd-dal sydd yn cael ei gam ddefnyddio, nid gan y rhai sydd yn ei hawlio, ond gan Lywodraethau.

Ers dyddiau Thatcher, trwy Major a Blair hyd Brown mae Llywodraethau wedi annog pobl i dderbyn y budd-dal negyddol yma yn hytrach na lwfans chwilio am waith, oherwydd nad ydy'r sâl a'r anabl yn cyfri yn ystadegau diweithdra.

Mae'n fudd-dal da am ffugio faint o bobl sydd, gwir yr, heb waith.

Mae'n fudd-dal sydd hefyd yn un defnyddiol i'w defnyddio ar gyfer rhethreg giaidd sy'n pwyntio bys at y sâl a'r anabl sydd yn ei dderbyn, a'u gosod fel enghreifftiau o'r rhai sydd yn rhy ddiog i godi oddi ar eu tinau i wella eu bywydau eu hunain.

Papur gwyrdd diwethaf y Llywodraeth i fynd i'r afael a budd-dal analluogrwydd yw'r bedwaredd tro, o leiaf, i'r Llywodraeth Lafur cyhoeddi cynlluniau i fynd i'r afael a'r broblem. Cafwyd papur bron yn gyffelyb union ddwy flynedd yn ôl.

Rhethreg pwyntio bys, eto, yw'r ymgais yma, nid ymgais i fynd i'r afael a'r broblem.

Ond waeth peidio pwyntio bys, mae'r rhan fwyaf o bobl sy'n derbyn y budd-dal yma yn wirioneddol sâl. Edrychwch ar bron i bob un ardal lle mae'r budd-dal yma yn cael ei dderbyn gan niferoedd mawr a chymharer y cyfartaledd oedran marwolaeth.

Mae llawer o son wedi bod am y ffaith bod pobl yn marw yn ofnadwy o ifanc yn Nwyrain Glasgow. Cyfartaledd sydd yn is na rhai o wledydd tlota’r byd. Mae pobl Glasgow yn marw oherwydd safonau iechyd isel – dyna pam mae dyma'r ardal sydd hefyd a'r nifer uchaf o bobl ar IB. Dydy nhw ddim yn marw'n ifanc er mwyn cafflo'r sustem!

Mae angen ddifrifol i wneud rhywbeth am y bron i 3 miliwn sydd yn derbyn y budd-dal afiach yma.

Mae angen sicrhau bod pob cymorth yn cael i roi i bobl sy'n sâl i wireddu eu potensial o fewn eu gallu.

Mae angen cynlluniau gwella iechyd cynhwysfawr yn yr ardaloedd mwyaf difreintiedig.

Mae angen sicrhau bod gwaith safonol ar gael yn yr ardaloedd mwyaf tlawd ac afiach er mwyn sicrhau bod gôl gwaith yn gyraeddadwy i'r rhai sydd am wella eu byd trwy wella eu hiechyd.

Wrth gwrs does dim disgwyl i unrhyw lywodraeth i wneud y fath beth, gan nad yw'n opsiwn rhad nac yn un bydd yn apelio at y cŵn. Llawer haws yw gadael y sâl ar y domen a phwyntio bys bygythiol pob hyn a hyn.