31/12/2013

Yr Hen Ffordd Gymreig o Wleidydda

Yr wyf wedi bod yn esgeulus o fy mlogiau yn niweddar, wedi mynd o sgwennu post neu ddau bob wythnos i sgwennu post neu ddau bob 6 wythnos neu lai. Mae nifer o resymau am y ffaith fy mod wedi colli'r awch i flogio. Yr rheswm pennaf yw fy mod wedi dweud fy nweud, wedi gosod fy mherlau o flaen y moch, wedi chwythu fy mhlwc o ran canfod cwynion newydd ar ôl cyfnod o 7 mlynedd o flogio; bron pob tro mae erthygl neu adroddiad yn fy nghythruddo i enyn ymateb rwy'n cofio imi ddeud hynny eisoes.

Yr ail reswm yw bod blogio wedi mynd yn hen ffasiwn braidd. Pan gychwynnais roedd tua dwsin o flogiau gwleidyddol Cymraeg a thua 30 o flogiau Cymreig gellid creu cyd drafodaeth a thraffig rhyngddynt, prin yw'r blogiau gwleidyddol Cymraeg / Cymreig bellach. Pelican yn yr Anialwch yw'r post yma bellach yn hytrach na rhan o drafodaeth fywiog am wleidyddiaeth Cymru.

Y trydydd reswm, ar reswm pwysicach, o bosib, yw fy mod heb fy narbwyllo o'r cychwyn cyntaf bod gwleidydda ar y we o'r pwys mwyaf.

Mewn erthygl ar Amcanion i'r Blaid ar gyfer 2014 mae Blog Menai yn ddweud:

"Bydd yr etholiad San Steffan nesaf yn torri tir newydd i'r graddau y bydd llai o bobl nag erioed o'r blaen yn derbyn eu gwybodaeth am yr etholiad o'r cyfryngau prif lif. Mae darlleniad papurau newydd yn syrthio fel carreg trwy'r DU. Bydd mantais sylweddol gan y sawl sy'n gwneud defnydd o ddulliau amgen o gyfathrebu neges wleidyddol. Mae'n bwysig i'r Blaid fod ar flaen y gad yma. "

Rwy'n cytuno'n llwyr, ond dwi ddim yn credu mai'r Cyfryngau Newydd yw'r ffordd amgen i gyfathrebu'r neges wleidyddol. Pan oedd fy mlogio ar ei anterth yr oeddwn yn cael 4 mil o "hits" ar Miserable Old Fart a bron i fil yma ar bob erthygl, ond bu 90% o'r darllenwyr yn bobl gadarn eu barn wleidyddol. Rwy'n sicr nad ydwyf wedi ennill na cholli un bleidlais i unrhyw blaid trwy fy mlogiau.

Mae argaeledd 300 o sianeli teledu ac argaeledd y we wedi sicrhau bod modd i bobl osgoi'r newyddion ac osgoi gwleidyddiaeth mewn ffordd nad oedd modd gwneud 20in mlynedd yn ôl, ac o gael newyddion dim ond derbyn y newyddion sy'n bwydo eu rhagfarnau.

Gwastraff dadl yw i mi trydar neges o gefnogaeth i'r achos IE yn yr Alban neu achos Cenedlaetholdeb Cymreig gan fod 90% o fy nilynwyr eisoes yn hollol gefnogol neu'n hollol wrthwynebus i'r achos, does dim dylanwad i'w cael.

Yr hyn mae'r cyfryngau newydd yn rhoi inni yw'r cyfle i fynd yn ôl i'r Hen Ffordd Gymreig o wleidydda!

Curo drysau a dadlau ar bentan, cyrn siarad ar ben car, côr cefnogaeth ar sgwâr tref a phentref, bore goffi lle mae'r ymgeisydd yn bresennol, cwrdd â phobl yn y byd go iawn yn hytrach nag ar lein creu gwleidyddiaeth gymunedol lle mae'r etholwr yn gwybod am, os nad yn adnabod yr ymgeisydd, nid yr avatar ar lein!

Mae'r cyfryngau newydd yn galluogi pobl i osgoi gwleidydda cyfryngol - mynd yn ôl i wreiddiau gwleidydda personol cymunedol "yn y cigfyd" yw'r ateb nid gwleidydda ar lein. Tra fo eraill yn ceisio dilyn Obama ar y we - y cigfyd yw cryfder Plaid Cymru o'i drin yn iawn!

17/11/2013

Cymraeg gan Swinton? Dim diolch!

Ar wefan (a chylchgrawn) Golwg 360 mae 'na stori am Gwmni Siwrin Swinton yn gwahardd y Gymraeg.

Hen stori ffiaidd yr ydym yn hen gyfarwydd â hi gan gwmniau o'r fath, ysywaeth.

Bendith fwyaf yr hanes yw'r sylwadau o dan yr erthygl lle mae pobl yn nodi nifer o gwmnïau siwrin sydd yn cynnig gwasanaeth Gymraeg yn naturiol heb ofyn na phrotest nac ymgyrch. Sydd yn codi cwestiwn am brotest yn erbyn y rhai sy'n sarhau'r iaith:

Pam ceisio cael cwmni mawr fel Swinton i newid ei pholisi iaith yn hytrach nag annog pobl i siwrio trwy gwmnïau fel yr NFU, Tarian, HLW Caerfyrddin ac ati, sydd yn ddiofyn, di-ymgyrch di-brotest eu cefnogaeth i'r Gymraeg?

Pe bai Swinton yn Cymreigio, oni fyddai hynny yn esgus inni beidio a chefnogi'r cwmnïau bach lleol?

Yn ôl yn y 70au rwy'n cofio fy hen gyfaill Neil Siencyn yn gofidio bod rhai o ymgyrchoedd Cymdeithas yr Iaith yn arwain at gael arwyddion a ffurflenni Cymraeg mewn Swyddfeydd Post tra fo mwyfwy o Saeson yn dyfod yn Bostfeistri gan arwain at fwy o arwyddion Cymraeg ond llai o wasanaeth Cymraeg! Dyna berygl brwydro yn erbyn gwrth Cymreictod Swinton. Mae na berygl byddid ennill y frwydr yn niweidio cwmniau llai, naturiol eu Cymreictod. sy'n cynnig gwasanaeth bersonol trwy'r Gymraeg.

Tra fo gwasanaeth Cymraeg / Cymreig / lleol ar gael pam pwyso ar gwmni rhyngwladol i ddarparu'r Gymraeg? Onid gwell cefnogi ac adeiladu'r cwmniau lleol Cymraeg a Chymreig ac anwybyddu'r estroniaid a'u hagweddau hurt tuag at ein hiath?

11/11/2013

I Ddwys Goffau y Rhwyg o Golli'r Hogiau


Mi fûm yn arfer bod yn driw i wasanaeth y cadoediad ar un adeg.

Nid ydwyf, yn amlwg, yn cofio neb a gollwyd yn y ddwy gyflafan fawr ond cefais fy magu mewn cymdeithas lle'r oedd cof, go iawn, am y rhai a gollwyd yn fyw. Ewyrth, cefndryd, cymdogion, pobl dylwn eu hadnabod pe na bai eu bywydau wedi eu dwyn oddi wrthynt.

Yn ystod fy ngwaith fel nyrs cofrestredig yr wyf wedi nyrsio cleifion o bob rhyfel yn yr 20 ganrif o Ryfel y Bore 1901 i ail Ryfel y Gwlff 2003 ac wedi clywed hanesion dirdynnol am brofiad rhyfel.

Rwyf wedi crio o flaen cofadail Dolgellau, sawl gwaith, er cof am aelodau fy nheulu sydd a'u henwau wedi eu hysgythro arni. Mae'n gas gennyf hel achau hogiau yn fy ngardd achau a anwyd rhwng 1880 a 1895 gan fy mod yn gwybod mae'r ffynhonnell blaenaf yw'r CWGC.

Mae'n debyg mae fi oedd yr unig aelod o fy nghyngor plwyf i fethu'r gwasanaeth cofio ddoe (ac yn ôl rhai "cywilydd" arnaf am hynny); ond wrth i amser mynd heibio rwyf wedi teimlo, mwyfwy, mae nid cofio'r enwau ar y cofadail yw'r bwriad bellach ond cofio cyfnod cynnes o hanes nad oedd yn bod!

Nid ffordd i ddwys goffau y rhwyg o golli'r hogiau, mo Sul y Cofio mwyach ond jambori o Brydeindod afiach sy'n colli'r hogiau eilwaith!

07/11/2013

Cristionogaeth a'r iaith

Am unwaith yr wyf am led gytuno a Dylan Llŷr parthed crefydd. Yn ei llith ddiweddaraf mae'r Anffyddiwr yn cwestiynu'r caffaeliad cyffredin mae crefydd bu'n gyfrifol am gadw'r iaith Gymraeg yn fyw. Teg dweud nad yw Dylan yn honni mae twt lol potes maip yw'r fath honiad, dim ond amau lefel ei bwysigrwydd mae ef. Ond twt lol potes maip yw'r fath ddadl ta waeth.

Y ddeddf Cyntaf a honnir iddi wahardd y Gymraeg oedd Deddf Uno 1536 sydd yn cwyno bod y Cymry Have and do and daily use a speech nothing like, nor constant to, the natural mother tongue of this Realm, ond prin bu effaith y fath ddeddf i wahardd y Gymraeg - sicrhau bod ychydig swyddogion y wladwriaeth yn ddwyieithog oedd ei nod a'i unig effaith.

Achubiaeth fawr y Gymraeg, yn ôl y son oedd cyfieithu'r Beibl i'r Gymraeg. Yn sicr digwyddiad o bwys hanesyddol i'r iaith, ond ar adeg ei gyhoeddi, o leiaf, dim yn dyngedfennol i barhad y Gymraeg. Yn wir, o ran ei gyflwyniad, nid achub y Gymraeg oedd bwriad y cyfieithiad ond hyrwyddo'r Saesneg ym mysg y Cymry! Ond pa newid byddai mynnu mae'r Beibl Saesneg yn unig oedd i'w defnyddio mewn Eglwysi'r wladwriaeth wedi cael ar barhad y Gymraeg? Dim tybiwn i gan mae ffeirio Lladin estron, na thyciodd dim ar iaith y werin dros filawd, am Saesneg estron byddai'r unig ganlyniad plwyfol.

Y brîf reswm dros ddefnydd y Gymraeg o Salisbury i Mogan Llwyd a phellach oedd cadw Cymru yn driw i achos Protestaniaeth Lloegr. Roedd Catholigiaeth yr Iwerddon dros fôr yn fygythiad, roedd chwit-chwatrwydd yr Alban parthed Protestaniaeth yn fygythiad, pe bai Cymru hefyd yn fygythiad Catholig byddai ar ben ar Loegr!

Roedd cadw Cymru a Lloegr yn Brotestannaidd gytûn yn hollbwysig i barhad Lloegr .

Cadw Cymru yn Brotestannaidd oedd yn gyfrifol am oddefgarwch Lloegr tuag at Anghydffurfiaeth Cymry. Mae anghydffurfio yn awgrymu rhywbeth "gwrth sefydliadol"! Mudiad Gwrth Sefediadol a oedd yn cael ei goddef gan ei fod yn eithriadol gwrth Babyddol, y fath goddefgarwch yn unig fu'n gyfrifol am barhad Anghydffurfiaeth Gymreig. Y pris am y fath oddefgarwch oedd bod yn driw i Brydeindod ym mhob achos arall. A hynod driw i Loegr bu Anghydffurfwyr Cymru o'r herwydd!

Yn nyddiau'r Ficer Pritchard, William Williams Pantycelyn, ac ati roedd Cymru, i bob pwrpas yn uniaith Gymraeg - sgwennu yn y Gymraeg i achub eneidiau oeddynt, nid er mwyn achub iaith na gwlad. Digon teg dweud bod y ddau, ac eraill tebyg, wedi cyfoethogi ein hiaith a'n llên yn anfwriadol, ond nid dyna fu eu bwriad pennaf - mae'n sgil effaith.

Ym 1800 roedd "ffin iaith" y Gymraeg ym mhell iawn tu hwnt i Glawdd Offa, dechreuodd crebach oherwydd y chwildro diwydiannol a dechreuodd toc tu draw i'r ffin, pan ddechreuodd y Chwildro Diwidianol symudodd miloedd o "Saeson Cymraeg" o Swyddi Henffordd a'r Amwythig i gryfhau Cymreictod Cymru.

Ym 1841 yr oedd Cymru yn wlad uniaith ddiwydiannol, ond roedd y bywyd diwydiannol yn un ffiaidd ei sefyllfa cymdeithasol. Prin fod gair o gelwydd yn Y Llyfrau Gleision 1847 o ran sefyllfa moesol a chymdeithasol Cymru'r dydd. Gwendid y Llyfrau oedd beio anghydffurfiaeth a'r Gymraeg am y sefyllfa. Ymateb anghydffurfwyr Cymru i'r Llyfrau Gleision oedd anghytuno parthed anghydfurfiaeth, ond NID parthed y Gymraeg!

Ymateb yr anghydffurfwyr bu'n gyfrifol am ddirywiad yr iaith o 1847 i 1962, ymateb o weld yr iaith yn ddiwerth ym mhob cylch ond cylch y capel. Iaith y Nefoedd ond nid iaith y siop, y dafarn a'r farchnad, ac yn sicr nid iaith y gweithlu; lle gynhaliwyd y Gymraeg am fil flwydd cyn dyfod capel.

03/10/2013

Carlo - Bardd pwysicaf Cymru?


Be oedd y stori ar raglen newyddion ITV Wales heno i nodi ddiwrnod barddoniaeth? Bod beirdd Cymru wedi cyfrannu 100 cerdd newydd i'n cyfoeth barddonol cenedlaethol neu fod Carlo 'di darllen rhyw bwt o farddoniaeth Gymreig?

Oes rhaid gofyn?

Mewn gwlad sydd mor gyfoethog ei thraddodiad barddol a oes wir angen i ddifetha ei ddiwrnod o ddathlu trwy ei ddefnyddio fel esgus arall eto byth i lyfu tin y frenhiniaeth?




06/09/2013

Hen Rech Addfwyn

Pob tro 'rwy'n darllen Colofn Gwilym Owen yn Golwg rwy'n ddwys ystyried newid enw'r blog yma o Hen Rech Flin i Hen Rech Addfwyn. Rwy’n methu'n lan a chystadlu a Gwilym am wobr henrhechflinryddwch mwyaf Cymru.

Pob pythefnos mae'r cyfaill yn profi ei fod yn llawer mwy o hen rech flin nag yr ydwyf yn gallu dychmygu bod.

Yn y rhifyn cyfredol o'r cylchgrawn mae Gwilym yn lladd ar ddefnyddwyr Twitter am beidio a chefnogi sensoriaeth ar lenyddiaeth Cymraeg, nid trwy roi cefnogaeth deg i sensoriaeth, ond trwy ddweud "haleliwia" am lythyr a gyhoeddwyd mewn papur nad ydy'n bodoli yn y cigfyd go iawn bellach.

Er fy mod yn prynu'r Daily Post yn achlysurol er mwyn canfod dyddiad cynhebrwng, rwy’n byw yn y parth anghywir i gael yr atodiad Cymraeg sy'n esgus olynydd i'r hen Herald uchel ei barch erstalwm, heb ddarllen ac yn methu ymateb i haliliwlia Gwil. O na pe byddid linc ar we i'r sylw!

Yr hyn sy'n gwneud imi deimlo dros Gwilym yw ei fod o'n hynafgwr, fel ac ydwyf fi, sy'n hen yn nwthwn y dechnoleg newydd. Ond rhaid derbyn ei fodolaeth yn hytrach na'i ymladd.

Os ydy Gwilym am barhau i holi a stilio, procio a phryfocio mae'n rhaid iddo wneud hynny trwy gyfrifau ar lein, does neb yn darllen yr Herald bellach, ac mae'r mwyafrif o brynwyr y fersiwn print o Golwg yn anwybyddu ei golofn gan eu bod wedi clywed, ar lein, ei bod yn gachu!

Tristwch yw bod Gwilym Owen, o bawb, dim yn gwybod bydda Blog Gwilym Owen, Facebook Gwilym Owen, Trydar Gwilym Owen yn holi a stilio, procio a phryfocio yn uchel iawn ei ddilynwyr ar y we. Ond dyna paham mae boi neis fel fi yw Rhech Blinaf y We, nid Gwilym, ysywaeth!

30/08/2013

Ydy fy Saesneg yn Ddigon Da?

Yr wyf newydd ganfod ymchwil Beaufort Reserch i ddefnydd yr Iaith Gymraeg. Ymchwil hynod ddiddorol.

Un o'r canfyddiadau mwyaf difyr yw'r un bod pobl sy'n gallu defnyddio'r Gymraeg dim yn ei ddefnyddio o dan ofn beirniadaeth o ddefnyddio Cymraeg Anghywir.

Nid ydwyf yn anghytuno a'r canfyddiad. Ond yr wyf wedi cael llond bol o bobl sy'n dweud hynny!

Rwy'n fath o Gymro ail iaith. Roeddwn bron yn uniaith Saesneg ym 1974 ac yn rhugl dwyieithog erbyn 1979. Yn y cyfnod y bûm yn magu'r iaith nis cywirwyd fy Nghymraeg gan neb (ond ar ofyn). Roedd PAWB yn fodlon derbyn bod pob ymgais gennyf i ddefnyddio'r Gymraeg (hyd yn oed yn anghywir) fel ymdrech clodwiw i ddefnyddio'r Gymraeg ac yn rhoi pob annogaeth a chefnogaeth i mi.

Ers peth amser yr wyf wedi cyfrannu sylwadau ar y we yn y ddwy iaith. Nid ydwyf erioed wedi cael sylw ar y flog hon am gam dreiglad, cam acen na cham ramadegol, er gwaetha'r ffaith eu bod yn frith. Yr wyf wedi cael degau o sylwadau piwis am deipos, camgymeriadau sillafu a chamau gramadeg ar fy mlog Saesneg. Mae'r un yn wir ar Facebook a Twitter hefyd, cwynion dirifedi am fethianau fy Saesneg ond dim um am frychau fy Nghymraeg.

Mae safon fy Saesneg yn cael llawer mwy o feirniadaeth nac ydy safon fy Nghymraeg, er gwaetha'r ffaith fy mod yn llawer mwy rhugl yn y Saesneg na'r Gymraeg! Er hynny nid ydwyf wedi ystyried rhoi'r gorau i siarad Saesneg gan nad yw fy Saesneg yn ddigon da!

Os oes unrhyw beth all achub yr Iaith Gymraeg, cael gwared ar y ffug canfyddiad bod pobl yn feirniadol o "safon" Cymraeg ein cyd Cymreigwyr neu ein bod yn credu nad yw eu Cymraeg yn "ddigon da", bydd hynny!

10/08/2013

Ydy'r Eisteddfod Genedlaethol y Dal i Deithio?


Ers i mi dechrau ymddiddori mewn Eisteddfodau bu drafodaeth am ddilyn Y Sioe Amaethyddol trwy gynnal Ŵyl sefydlog neu barhau i deithio.

Er gwaethaf lwyddiant y Sioe Amaethyddol mae'r Eisteddfod wedi parhau i deithio mae'n debyg, o bosib, neu ydyw?

Ers tua 1993 rwy'n teimlo bod yr Eisteddfod wedi dewis gylch o lefydd bron yn barhaol i gynnal yr Ŵyl. Nid ydwyf wedi mynychu Bro Newydd na Thref Newydd Eisteddfodol yn ystod yr 20 mlynedd diwethaf; ail ymweld ydwyf flwyddyn ar ôl flwyddyn!

Lle mae ail gyfle Dolgellau, Blaenau Ffestiniog, Llandudno, Pontypridd i gynnal yr Ŵyl?

Lle mae cyfle cyntaf Harlech, Y Bermo, Tywyn a llwyth o drefi eraill i fod yn wahoddedigion?

Os am gadw at drefn o Gasnewydd / Bala / Caerdydd/ Dinbych / Llanelli / Meifod ac ati onid gwell byddid i'r Eisteddfod cydnabod y Gylchdaith yn gyhoeddus yn hytrach na ffugio bod yr Eisteddfod yn wirioneddol deithiol?

07/08/2013

Y Berygl o Ffocysu ar y Ceidwadwyr


Dyma sylw diddorol ar Drydar:



Ar yr olwg gyntaf mae'r sylw yn gwbl chwerthinllyd. Mae'r polisïau sydd wedi eu ffocysu gan y Ceidwadwyr yn rhai bydd yn gwbl wrthyn i'r rhan fwyaf o Bobl Cymru.

Un o'r polisïau, er enghraifft yw'r bwriad i ail gyflwyno Addysg Ramadeg yng Nghymru. Yn ddi-os roedd Ysgolion Ramadeg yn llwyddo, i raddau. Ewch trwy'r Bywgraffiadur ar-lein a chwlied hanes unrhyw Gymro neu Gymraes lwyddiannus a addysgwyd rhwng 1900 a 1960; canfyddwch fod y mwyafrif wedi eu haddysgu yn Ysgol Ramadeg Llanbethma.

Methiant yr Ysgol Ramadeg oedd bod pob un a lwyddodd wedi gadael degau ar ôl ar y domen dail o ddiffyg cyfle'r Secondary Moderns bondigrybwyll.

Er gwaethaf pob tystiolaeth i'r gwrthwyneb, mae polisi ffocysu'r Ceidwadwyr yn dal i bedlera'r celwydd bod Parasetamol am ddim ar y GIC yn amddifadu pobl rhag cyffuriau iachau cancr, sydd yn gelwydd llwyr, ond yn troelli da.

OND hwyrach bod gan Darren pwynt teg. Trwy ffocysu ar bynciau bydd Llafur, Plaid Cymru a'r Rhyddfrydwyr Democrataidd yn eu gwrthwynebu wrth reddf maent yn creu dau begwn yng ngwleidyddiaeth Cymru "Ni a Nhw", yn cadarnhau eu safle nhw wrth wanhau'r ddadl "go iawn" - y ddadl dylid bod ymysg y pleidiau eraill.

Mae 'na berygl mawr i Blaid Cymru a'r Rhyddfrydwyr i lyncu abwyd y Torïaid a ffocysu ar wrthwynebu polisïau Torïaidd, lle na fydd mawr o fydd etholiadol iddynt, yn hytrach na rhoi eu ffocws ar fethiant, brad a siomedigaeth y Blaid Lafur i werin Cymru.

Yn ddi-os y gelyn i Blaid Cymru yw'r Blaid Lafur, nid y Torïaid - nid UKIP. Yr unig ffordd i Blaid Cymru llwyddo yw trwy anwybyddu'r sioeau ymylol a chanolbwyntio ar gipio cefnogaeth oddiwrth Llafur, trwy wrthwynebu Llafur yn hytrach na gwrthwynebu gelynion Llafur.

Gwendid mwyaf Plaid Cymru yw'r temtasiwn i anelu at y cocyn hawdd i'w hitio yn hytrach nag anelu pob ergyd at y Goliath Mawr

29/06/2013

Gwers Cadwaladr Jones i Fôn


Yr wyf wedi bod yn chwilio papurau ar lein am hanes Dolgellau, bro fy magwraeth, ac wedi dod ar draws sawl hanesyn difyr am fy nheulu. Bedydd, Priodas, Cofnod Claddu ac ati. Yng nghanol yr holl minutiae bersonol yr hanes mawr o Ddolgellau yn niwedd y 19 ganrif oedd hanes y llofrudd Cadwaladr Jones, y dyn olaf i ddioddef y gosb eithaf yng Ngharchar Sir Feirionnydd.

Roedd trosedd Cadwaladr yn un erchyll. Fe lofruddiodd hogan yr oedd yn cael perthynas a hi y tu allan i briodas; fe gladdodd ei chorff mewn bedd bâs, a phan oedd o'n tybio bod llif yr afon yn ddigon cryf darniodd ei chorff a'i thaflu i'r afon yn y gobaith y byddai'r darnau yn llifo i'r môr. Yn anffodus i'r dihiryn aeth darnau o'r corff yn sownd yn adeiladwaith Bont yr Aran (y bont bwa ger y siop kibabs) ac fe gafodd ei ddal, ei ganfod yn euog a'i ddedfrydu i farwolaeth.

Pan ddaeth dydd y dienyddiad daeth y dieneiddiwr swyddogol ar y trên i Ddolgellau a mynd yn syth at siop T.H.Roberts i ymofyn am raff. Roedd y dienyddiwr yn cael ei dalu am raff fel rhan o gostau ei gwaith, ond yn aml roedd y trigolion lleol mor frwd i weld dihiryn yn crogi bod y rhaff yn cael ei roi yn rhad ac am ddim gan siopwr lleol. Gwrthodwyd gwerthu rhaff iddo yn Nolgellau, yr Abermaw, Aberystwyth, Y Bala a Rhuthun, bu'n rhaid iddo fynd yn ôl dros y ffin i Gaer i gaffael ar raff (am bris lawn).

Wrth gwrs bod pobl Gogledd Cymru yn gweld Cadwaladr fel dihiryn afiach a oedd yn haeddu ei gosb, yr hyn a oedd yn wrthun iddynt oedd Sais hy yn dod i mewn i Gymru i weinyddu'r gosb honno i un ohonynt hwy.

Pawb yn cytuno mae bastard drwg oedd Cadwaladr – ond ein bastard drwg ni!

Rwyf wedi gweld rhywbeth ffigurol tebyg yn digwydd yng ngwleidyddiaeth Cymru sawl gwaith. Pan oedd Ron Davies o dan lach y papurau Prydeinig am ei gamweddau, codi gwrychyn am eu hymosodiadau ar un o'n hogiau ni fu ymateb y Cymry cefn gwlad (os nad Cymry'r cymoedd).

Cofio bod yn Nhafarn y Stag Dolgellau pan glywyd bod Dafydd Êl wedi bod yn anffyddlon i'w wraig gyntaf, hogan o Ddolgellau. Pawb wedi ffieiddio ato. Ond pan ddaeth riporter o'r Sun i'r dafarn i geisio chwilio baw am Ddafydd roedd yr hac yn lwcus dianc efo'i bywyd. Roedd DET yn gont am gachu ar ben Elen, ond cont ni ydoedd nid cont Y Sun.

Un o'r siociau mwyaf i wleidyddiaeth Cymru a Phrydain oedd ethol y Tori o Brighton, Keith Best yn AS Môn ym 1979. Roedd Keith yn gyff gwawd i genedlaetholwyr ar ôl ei ethol, ond chware teg iddo fe ddysgodd y Gymraeg a fu'n AS etholaethol pen ei gamp. Pan gafodd ei ddal yn twyllo efo siars BT a'i garcharu, yr oedd o hefyd wedi ei ddyrchafu yn "gont ond ein cont ni, nid cont Llundain". Ceisiodd y Ceidwadwyr ymbellhau oddi wrtho, ceisiodd Llafur gwneud môr a mynydd o'i gam, gwrthod gwneud sylw ond un o deimlo tristwch ar ei ymadawiad o dan y fath amgylchiadau oedd sylw'r Blaid, a bu hynny'n allweddol yn ethol IWJ am y tro cyntaf.

Cyn cychwyn yr ymgyrch y mae'r Blaid Lafur wedi methu rheol Cadwaladr Jones dwywaith. Y maent wedi danfon estron i grogi John Chorlton ac y maent wedi ceisio cachu ar enw un sydd, yn ddiamheuaeth, yn hogyn lleol ac un o "hogia ni" yr etholaeth!

25/06/2013

Yr hawl i ddinesydd cael sefyll etholiad mewn gwlad ddemocrataidd!


Nid wyf am wneud sylw am Rhun na Heledd fel unigolion gan eu bod ill dau yn bobl y mae gennyf lawer o barch tuag atynt ac mae fyny i Blaid Cymru ar yr y Fam Ynys i ddewis nid i mi argymell.

Ond hoffwn ymateb yn gyffredinol i'r sylwadau sydd wedi eu gwneud gan y Blaid Lafur a blogwyr genedloetholgar am gais Rhun ab Iorwerth i gael ei ystyried fel ymgeisydd.

Mae'n rhaid i ni dderbyn bod yna swyddi lle, er gwell neu er gwaeth, mae pobl yn cael eu gwahardd rhag bod yn aelodau o blaid wleidyddol ac o chware rhan weithredol mewn gwleidyddiaeth plaid - gohebwyr y BBC, clerigwyr Anglicanaidd, Swyddogion yr Heddlu, ambell i Wasanaethydd Sifil a rhai Swyddogion Llywodraeth Leol er enghraifft. Byddai nifer o'r bobl sy'n cael eu rhwystro o wleidydda o herwydd y fath swyddi yn ymgeiswyr etholiadau penigamp; gan hynny mae'n rhaid i bob plaid wleidyddol bod yn ddigon ystwyth eu rheolau ymgeiswyr i ganiatáu i'r fath bobl taflu het i'r cylch os dymunant wneud hynny.

Wrth ddilyn ffiasco Aled Roberts a John Dixon ar ôl yr etholiadau diwethaf i'r Cynulliad, yr hyn wnaeth fy nharo i fwyaf oedd cyn hired y rhestr o bobl sy'n cael eu hatal rhag sefyll mewn etholiad i'r Cynulliad. Mae rhif y bobl dalentog sydd wedi eu heithrio o'r broses wleidyddol oherwydd rheolau sefydliadol a chyfraith etholiadol yn ormodol, yn ddrwg i wasanaeth cyhoeddus, yn ddrwg i Gymru ac yn ddrwg i ddemocratiaeth.

Yn hytrach na beirniadu Plaid Cymru neu'r Blaid Lafur am y sefyllfa hon oni ddylem, canolbwyntio ar y sefydliadau, y rheolau a'r cyfreithiau sy'n atal pobl dda sydd wedi ymrwymo i wasanaeth cyhoeddus, beth bynnag fo'u plaid, rhag cymryd rhan lawn yn y broses ddemocrataidd?

Pob hwyl i bwy bynnag syn llwyddo ennill yr enwebiad ym Môn, nid oes gennyf un bleidlais yn yr etholaeth, ysywaeth, ond damio 'swn i'n hoffi cael dwy er mwyn danfon Heledd a Rhun i'r Bae

19/06/2013

Piso ym Mhabell y Blaid

Yr wyf, yn wleidyddol, yn genedlaetholwr Cymreig yr wyf wedi bod yn gefnogol i'r Genedl ers dydd fy ngeni. Yn y 70au cynar Y Blaid Lafur oedd yn mynd a'm bryd. Bu cyfnod pan oeddwn yn credu mai'r Blaid Ryddfrydol (cyn bodolaeth y Lib Dems) oedd gobaith y Genedl Gymreig. Ond FI oedd yr unig Rhyddfrydwr ym Meirion aeth allan i ganfasio tros bleidlais Ie ym 1979.

Wedi cael fy siomi mi ymunais a Phlaid Cymru ym 1979 a fûm yn aelod dryw o'r blaid hyd 1995 pan ddywedodd Dafydd Wigley Plaid Cymru has never ever supported Independence for Wales.

Ers hynny yr wyf wedi bod fel Pelican yn yr Anialwch. Dim yn aelod o'r Blaid, ond dim amgen yn cael ei gynnig gan neb arall (er gwaethaf pob dymuniad i rywun rhywle cynnig achos amgen), o'r herwydd yr wyf wedi gwneud cais i ail ymuno a Phlaid Cymru.

Dwi ddim yn gwybod os bydd fy nghais yn cael ei gymeradwyo!

Yn ô LBJ It's probably better to have him inside the tent pissing out, than outside the tent pissing in. Os bydd fy nghais i ail ymuno yn cael ei gymeradwyo mwyaf tebyg mae mochyn yn piso tu mewn i'r dent byddwyf!

22/05/2013

Lleoliaeth - achubiaeth datganoli?

Datganiad i'r wasg gan Cynulliad Cenedlaethol Cymru

Diffyg Democrataidd Sesiwn 2



Lleoliaeth - achubiaeth datganoli?



Ar adeg pan fo’r cyfryngau cenedlaethol a rhanbarthol yng Nghymru yn methu’n gyson i ymgysylltu pobl Cymru â gwaith y Cynulliad Cenedlaethol, dymuna Rosemary Butler AC, Llywydd y Cynulliad, eich gwahodd i gymryd rhan mewn trafodaeth ar rôl y cyfryngau rhanbarthol a hyperleol.



Bydd y sesiwn ar ffurf trafodaeth o gwmpas y bwrdd lle gallwch fynegi eich barn ar nifer o sianelau cyfathrebu â chynulleidfaoedd yng Nghymru sy’n newydd ac yn dod i’r amlwg ynghyd â mentrau lleol mwy traddodiadol.



Defnyddir canlyniadau’r sesiwn hon i lunio adroddiad ar sut gall y Cynulliad Cenedlaethol weithio gyda phob rhan o’r cyfryngau yng Nghymru er mwyn annog rhagor o bobl i fod yn ddinasyddion gweithgar. Daw’r digwyddiad hwn ar ôl cynhadledd Prifysgol Caerdydd ar newyddiaduraeth gymunedol, a gynhaliwyd yn gynharach eleni.



Dyddiad: Dydd Mercher 12 Mehefin 2013

Amser: 17.00 – 19.00

Lleoliad: Y Pierhead

Atebwch erbyn: 7 Mehefin

Bydd te a choffi ar gael.



I sicrhau lle, anfonwch e-bost at:

Archebu@cymru.gov.uk

neu ffoniwch 0845 010 5500

#diffygnewyddion

15/05/2013

Siarad ar fy rhan neu siarad ar eu cyfer?

Yn y senedd ddoe bu lobio ar ran pobl sy'n dioddef efo clyw’r digwydd (epilepsi).

Roedd Darren Millar AC yn falch o weld pobl o bob parth o Gymru yno i gefnogi'r achos

Roedd Aled Roberts AC yn falch o fod yn westai i'r digwyddiad


Dysgodd Rebecca Evans AC lawer o'r cyfarfod

Yr wyf wedi byw efo clyw’r digwydd am dros ddeugain mlynedd. Mae clyw’r digwydd yn anhawster sydd yn dueddol mewn teuluoedd, gan hynny mae gennyf nifer o gefndryd a chyfyrdryd sy'n dioddef yr un fath a fi ond, hyd y gwyddwn, doedd neb o'r teulu yn gwybod am y digwyddiad pwysig yma yn y senedd chwaith. Sy'n codi'r cwestiwn pam?

Mae'n debyg bod y lobi yma wedi ei drefnu gan grŵp o'r enw Epilepsi Action Cymru. Er gwaethaf dioddef o'r clyw am gyhyd dim ond pythefnos yn ôl (ar Twitter) clywais gyntaf am fodolaeth y fath mudiad.

Ar wahân i'r gair Cymru yn yr enw does dim gair arall o Gymraeg ar wefan y grŵp. Yn waeth byth Dyma ymateb y grŵp i ymholiad am weithgarwch yn y Gogledd:

Epilepsy Action Cymru does not have a group in North Wales. However a well established Mersey Region Epilepsy Group meets in Bangor.

Pa fandad sydd gan fudiadau o'r fath i siarad ar fy rhan ac i gael y fath ddylanwad ar ein Cynulliad?

Sut mae mudiad sydd yn amharchu'r Gymraeg ac sydd yn credu fy mod yn perthyn i barth Mersey yn cael siarad ar fy rhan i'm llywodraethwyr?

Pwy sydd yn rhoi'r hawl i'r bobl yma siarad ar fy rhan heb imi gael cyfrannu at eu trafodaethau?

Nid ydwyf yn gwybod be ddywedwyd wrth yr ACau am Glyw’r Digwydd, nid ydwyf yn gwybod os ydwyf yn cytuno neu'n anghytuno a barn y lobïwyr. Yr hyn yr wyf yn gwbl sicr ohoni yw nad oedd y lobïwyr yn siarad ar fy rhan i, fel un sy'n byw efo'r anabledd, gan na wnaed unrhyw ymdrech i gaffael fy marn i cyn iddynt fynd i bwyso ar aelodau'r Cynulliad!

Engraifft yn unig am un anabledd yw'r uchod ond un sy'n cael ei hailadrodd yn achos bron pob anabledd / afiechyd / salwch!

14/05/2013

Iaith Iechyd



Mae Comisiynydd yr Iaith Gymraeg wedi dweud ei bod hi eisiau clywed gan y cyhoedd am eu profiadau nhw o ddefnyddio’r iaith Gymraeg ym myd gofal iechyd.

Gan fy mod yn Gymro Cymraeg ac yn Nyrs Cofrestredig mi gyfrannais bwt i'r Rhestr Termau Nyrsio a Bydwreigiaeth ac i Dermau Gwaith a Gofal Cymdeithasol.

Ar y cyfan yr oeddwn yn falch o fy nghyfraniad i Dermau Gwaith a Gofal Cymdeithasol, derbyniwyd y rhan fwyaf o fy awgrymiadau. Yr un awgrymiad yr wyf yn flin amdani, fel person hynod drwm fy nghlyw, oedd Iaith Arwyddion ar gyfer Sign Language. I mi iaith arwyddion oedd y cymhelliad dros Beintio'r Byd yn Wyrdd chwedl Dafydd Iwan, nid y ffordd y mae pobl byddar yn cyfathrebu. EG yw'r ôl-ddodiad sy'n cyfleu iaith. Arwyddeg, gan hynny, yw'r gair sydd yn cydnabod mae iaith go iawn yw arwydd-iaith.

Yr wyf yn casáu Termau Nyrsio a Bydwreigiaeth, fy nadl i (a dadl Bedwyr Lewis Jones) oedd mai'r termau Cymraeg i'w defnyddio mewn ysbyty oedd y termau llafar gwlad, termau byddai'r cleifion yn eu defnyddio yn hytrach na thermau proffesiynol. Ond roedd y golygyddion am gael Termiadur Proffesiynol oedd at iws neb ond y clic proffesiynol. Hymroid yn hytrach na Chlyw'r Marchogion neu beils, neu sgrotwm yn hytrach na chwdyn ac wrin yn hytrach na phiso.

O ran iaith meddyg, rwy'n dymuno cael meddyg sy'n gallu cyfathrebu'n deg a fi, gwell gwybod y gwahaniaeth rhwng Arse ac Elbow na Chocsics ac Wlna y Termiadur, ond gwell byth un sy'n gwybod y gwahaniaeth rhwng Tîn a Phenelin!

Wrth son am dermau iechyd, os mae lluosog Doctor yw Doctoriaid, lluosog Nyrs yw Nyrsiaid! Mae'r gair nyrsus yn sarhaus!

20/04/2013

Cyfathrebu Teg

Datganiad i'r wasg gan y Gymdeithas Esperanto:


Bydd pobl Esperanto eu hiaith yn ymgyrchu yn ystod 2013 dros gyfiawnder ieithyddol o dan y slogan " Cyfathrebu Teg", ar y cyd â'r 98fed Gyngres Ryngwladol Esperanto, a fydd yn cael ei chynnal yn y Ganolfan Harpa, Reykjavik, Gwlad yr Iâ, gyda thua 1,000 o gyfranogwyr o fwy na 50 o wledydd. Bydd y Gyngres yn trafod yr un mater. Ar ôl cyfnod byr o 125 mlynedd mae Esperanto yn awr ymhlith y 100 o ieithoedd mwyaf a ddefnyddir, allan o tua 6,800 o ieithoedd a siaredir yn y byd. Mae'n 29eg iaith mwyaf a ddefnyddir yn Wicipedia, o flaen Swedeg, Siapaneg a Lladin. Ac mae Esperanto yn cael ei ddefnyddio ymysg yr ieithoedd a ddewiswyd gan Google, Skype, Firefox, Ubuntu a Facebook. Yn ddiweddar mae Google Translate, y rhaglen gyfieithu, wedi ychwanegu’r iaith at ei rhestr fawreddog o 64 iaith. Hefyd heddiw mae ffonau sgrîn-gyffwrdd symudol yn gallu defnyddio Esperanto.

Mae mwy o bobl bellach yn siarad Esperanto na’r iaith Islandeg, yn ôl y llyfr o ffeithiau am y byd a gyhoeddwyd gan y CIA yn America.

Dysgir Esperanto yn swyddogol mewn 150 o brifysgolion a sefydliadau addysg uwch eraill, ac mewn 600 o ysgolion elfennol ac uwchradd mewn 28 o wledydd. Mae ganddo lenyddiaeth gyfoethog sy'n cynnwys mwy na 50,000 o deitlau, gyda chyhoeddiadau newydd yn ymddangos bob wythnos. Mae yna hefyd orsaf radio 24-awr gyda'r enw "Muzaiko" a hefyd teledu rhyngrwyd oTsieina. Mae Esperanto wedi cael ei ddal yn ôl gan ragfarn a diffyg gwybodaeth am ffeithiau. Mae Adolf Hitler a Joseph Stalin wedi erlid siaradwyr Esperanto. Mae'n ddiddorol, felly, er bod y ddau unigolyn wedi marw, fod Esperanto yn dal I fyw. Mae wedi symud ymlaen, tyfu, ac esblygu i fod yn iaith fyw mewn mwy na 100 o wledydd ledled y byd.
Mae UEA (y Gymdeithas Esperanto Fyd-eang) yn mwynhau sefyllfa o bartneriaeth ymgynghorol gydag UNESCO, ac mae hefyd yn mwynhau perthynas swyddogol gyda'r Cenhedloedd Unedig a Chyngor Ewrop. Mae Esperanto yn galluogi cyfathrebu rhyngwladol ar lefel gyfartal, ac felly yn diogelu hawliau lleiafrifol a ieithoedd brodorol a thrwy hynny parchu amrywiaeth ddiwylliannol ac ieithyddol eu siaradwyr. 

Y Chwith a Rhyddid Mynegiant Barn



Un o'r pethau a oedd yn arfer bod yn nodweddiadol o bobl ryddfrydig oedd eu cred bod Rhydd i Bob Un ei Farn ac i bob Barn ei Llafar, ond yn ystod y blynyddoedd diweddar yr wyf wedi sylwi bod y chwith, yn arbennig y chwith dosbarth canol addysgiadol, yn  ymosod mwy fwy pob dydd ar yr egwyddor bwysig hon. Eu hoff ffordd o ymosod ar ryddid barn a rhyddid mynegiant barn yw trwy ddefnyddio termau gosod o sarhad yn erbyn unrhyw un sydd â barn wahanol, ar bron unrhyw bwnc, sydd ddim yn cydymffurfio a'u barn uniongred hwy.

Os wyt yn anghytuno ag inteligensia y chwith ar unrhyw beth sy'n ymwneud a mewnfudo yr wyt yn cael dy labelu yn hiliol, os wyt yn anghytuno a nhw ar unrhyw beth sy'n ymwneud a chydraddoldeb merched yr wyt yn misogynist neu'n sexist, os wyt yn anghytuno a nhw am unrhyw beth sy'n ymwneud a phobl LGBT yr wyt yn Homoffôb.

Yr wyf yn hoff iawn  o fy meddyg teulu ac yn ei gyfrif yn ffrind yn ogystal â doctor, mae o'n ddyn a anwyd ar is gyfandir India. Ychydig flynyddoedd yn ôl mi ddywedais ar fwrdd trafod fy mod i'n meddwl ei fod yn wych bod y DdU yn fodlon rhoi addysg i bobl o is gyfandir India er mwyn eu dysgu i fod yn ddoctoriaid ond ei fod yn drist nad ydynt yn cael eu hannog i ddychwelyd adre i wasanaethu eu cymunedau cynhenid ar ôl graddio. Cefais fy ngalw yn hiliol, yn Natsi yn gefnogol o bolisi'r BNP o darfon y nigars adre, ac ati. Neb yn fodlon derbyn fy mhwynt bod yna rhywbeth uffernol o hunanol, ac yn wir hiliol,  o ddwyn y gorau o gymdeithasau tlawd ac anghenus i'n gwasanaethu ni!

Mis Chwefror diwethaf mi sgwennais bost blog a oedd yn awgrymu  bod y rhesymau sy'n cael eu rhoi am ddiffyg cynrychiolaeth merched mewn gwleidyddiaeth yn anghywir, gan awgrymu bod dynion yn sefyll fel unigolion tra bod menywod yn sefyll dros yr achos menywaidd a bod dynion am ennill pob tro o dan y fath amgylchiadau. Rwy'n cytuno efo cynrychiolaeth gyfartal ond yn anghytuno a rhai o'r awgrymiadau ar sut i gyrraedd cyfartaledd. Trwy anghytuno ag Efengyl y Chwith yr wyf yn sexist misogynist.

Mae homophobe yn air sy'n mynd dan fy nghroen i. Mae'n gymysgedd o Ladin a Groeg ac os oes ystyr i'r gair mae'n golygu ofn afresymol o'r bod dynol, ond mae'n cael ei ddefnyddio fel gair stoc i gondemnio unrhyw un sy'n gwyro oddi wrth lwybr cul barn y chwith am yr achos LGBT.

Yr wyf wedi cael profiadau rhywiol efo dynion eraill (su'n awgrymu y B yn LGBT), mi fûm yn rhannu tŷ ac yn bartner busnes efo dyn gwrywgydiol am bron i ddeng mlynedd, mae unrhyw awgrym bod gennyf ofn dirdynnol (sef ystyr phobia) o wrywgydwyr yn nonsens llwyr! Ond gan imi ddweud fy mod i'n credu bod elfen o ddewis yn perthyn i fywyd rhywiol  ac mae uchafbwynt y profiad rhywiol yw genedigaeth plentyn yn htrach na'r profiad o ddwad y mae pob peth yr wyf yn ddweud yn homoffobia!

Ia POB PETH yr wyf yn ddweud. Bu trafodaeth ar Twitter ddoe am yr enw Cymraeg am fath arbennig o dorth o fara a dyma'r ymateb  cefais:



Rhydd i bob un ei Farn? Dim hyd yn oed am enw torth yn ôl yr inquisition newydd!

17/04/2013

Mrs Thatcher - Angladd Y Fi Fawr



Y peth cyntaf imi gofio ei weld ar deledu erioed oedd cynhebrwng Winston Churchill ym 1965. Yn wir prynwyd y teledu cyntaf gan fy nheulu yn unswydd ar gyfer ei wylio.

Nid Churchill oedd y prif weinidog cyntaf i gael cynhebrwng Seremonïol / Gwladol, cafodd Dug Wellington un a William Gladstone hefyd.

Rhwng marw Mr Churchill a Mrs Thatcher mae 6 o Brif Weinidogion eraill y DU wedi marw Eden, MacMillan, Attlee, Wilson, Callahagn a Heath a phob un wedi ymadael heb sploets gwladol /seremonïol. Sydd yn codi y cwestiwn pam bod marwolaeth Thatcher yn cael ei thrin yn wahanol i farwolaethau ei rhagflaenwyr?

Yr ateb, mae'n debyg, yw dewis personol. Mae pob cyn Brif Weinidog yn cael nodi os ydyw am gael cynhebrwng mawr cenedlaethol. Ers 1965 yr unig un i ddweud ydwyf yw Mrs Thatcher, sydd yn adrodd cyfrolau am natur y ddynes. Nid y wlad sydd wedi penderfynu ei chofio gyda'r fath sploets ond Y Fi Fawr Hunanbwysig sy'n gwbl nodweddiadol o'i chymeriad hunanol. Mae'r ffaith bod y chwech arall wedi dweud na yn profi eu bod yn bobl llawer mwy diymhongar, nes at y bobl, ac yn fwy haeddiannol o barch na'r un sy'n cael ei choffau heddiw.

09/04/2013

Wits efo B Fawr

Gan nad oes fawr dim, werth son amdano, wedi digwydd yn y byd gwleidyddol Cymreig yn niweddar dyma gân o Sioe Gerdd i ddifyrru amser a chadw'r blog yn fyw!



Ding Dong! The Witch is dead. Which old Witch? The Wicked Witch! 
Ding Dong! The Wicked Witch is dead.
Wake up - you sleepy head, rub your eyes, get out of bed.
Wake up, the Wicked Witch is dead.

She's gone where the goblins go,
Below - below - below. 
Yo-ho, 
let's open up and sing and ring the bells out.
Ding Dong' the merry-oh, sing it high, sing it low.
Let them know 
The Wicked Witch is dead!


Does dim sylwedd i'r post yma, jest bod y gân 'ma di bod yn mwydro fy mhen yn ddidrugaredd trwy'r nos am ryw reswm gwbl annealladwy!

23/03/2013

Darpariaeth Cymraeg Annerbyniol Cynghorau Conwy a Dinbych


Bwrw'r Sul diwethaf mi fûm i wylio gêm rygbi dan ugain ym Mae Colwyn yn anffodus tra yno mi gollais fy waled. Ym mysg y cardiau yn y waled bu raid imi eu canslo a gwneud cais i'w hamnewid oedd  fy Nhocyn Teithio Rhatach Llywodraeth Cymru. Y cynghorau sir sydd yn darparu'r tocynnau ar ran Llywodraeth Cymru ac ers i mi dderbyn un am y tro cyntaf yr wyf wedi cael gwasanaeth Cymraeg didrafferth gan Gyngor Sir Conwy.

Mi ffoniais Cyngor Conwy dydd Llun i wneud cais am docyn newydd a chael gwybod mae Cyngor Sir Dinbych sy'n darparu'r gwasanaeth ar ran Conwy bellach a bod rhaid cysylltu â'u swyddfa yn nhref Dinbych. O ffonio’r swyddfa yn Ninbych a gofyn am ffurflen gais amnewid yn y Gymraeg cefais yr ymateb "We don't speak Welsh here" (Nid I don't speak Welsh) ac o holi am rywun i ddelio a fy nghais yn y Gymraeg cael yr un ymateb "I told you we don't speak Welsh here". Cyrhaeddodd y ffurflen gais heddiw - ffurflen uniaith Saesneg.

Er bod cynghorau Conwy a Dinbych yn cynnwys rhai o'r ardaloedd mwyaf Seisnig yng Nghymru maent hefyd yn cynnwys ardaloedd Cymraeg iawn; yn wir yn Sir Conwy mae'r unig gymunedau sydd â rhagor na 70% o siaradwyr y Gymraeg y tu allan i Wynedd a Môn. Byddwn yn ystyried gwasanaeth mor haerllug tuag at yr iaith yn annerbyniol mewn unrhyw ran o Gymru ond mae trin yr iaith yn y fath modd yng Nghonwy a Dinbych yn gyfan gwbl warthus.

Bydd cwyn yn cael ei wneud i brif weithredwyr y ddwy sir a Chomisiynydd yr Iaith - wrth gwrs; ond pam ddiawl dylid gorfod gwneud y fath gwynion er mwyn cael darpariaeth Gymraeg mor sylfaenol yn y dyddiau hyn?

22/03/2013

Dysgu Hanes


Gwelais i mo Question Time neithiwr, ond mi ddilynais rywfaint o'r sylwadau ar Drydar. Mae'n debyg mae un o'r cwestiynau a godwyd oedd newid Cwricwlwm Genedlaethol Lloegr parthed hanes. Gan na chlywais y ddadl does dim modd imi ymateb iddi, a gan fod Addysg wedi ei ddatganoli dibwys braidd i'n sefyllfa ni yw barn y gweinidog dros addysg yn Lloegr, gan hynny sylwadau cyffredinol am ddysgu hanes sydd gennyf yn hytrach nag ymosodiad ar weinidog addysg Lloegr.

Rwy'n sgit am hanes! Os oes raglen ar y telibocs am hanes mi wyliaf ar unrhyw sianel. Rwyf wedi dilyn Ifor ap Glyn ar ei daith trwy gachdai a mynachdai yn y ddwy iaith ac wedi cael blas ar ddwyieithrwydd. 

Rwy'n hoffi hanes!

OND yn nyddiau fy addysg statudol yr oeddwn yn casáu hanes a chas perffaith am ddau reswm.

Y rheswm gyntaf oedd bod hanes yn cael ei ddysgu o chwith! Roedd fy ngwersi hanes cyntaf yn delio ag oes y cerrig ac yn symud ymlaen i'r cyfnod Rhufeinig ac yn dilyn cwrs oes ymlaen i'r ddiweddar; yn dechrau efo cyfnod mor bell yn ôl ag i fod yn ddibwys imi. Llawer gwell yw dysgu cwys yr achydd - sy'n dechrau efo Fi ac yn gweithio yn ôl - mae'n cwys sy'n gwneud hanes yn fyw!

Yr ail reswm oedd bod "Cwricwlwm" addysg fi yn dysgu dim ond atebion gwerthfawr ar gyfer cwis tafarn. Pa werth arall sydd i wybod bod Llywelyn wedi ei lofruddio ym 1282 neu fod y Steddfod gyntaf wedi ei gynnal ym 1176 heb sôn am lol 1066? Dydy'r fath ffeithiau ddim yn pethau na ddylasem wybod, ond dysgu hanes yw gwybod SUT yr ydym yn gwybod am y fath ffeithiau a chaffael ar wybodaeth i ddarganfod ffeithiau tebyg am gant a mil o sefyllfaoedd hanesyddol tebyg!

I wneud enghraifft arall o'r byd hel achau dydy gwybod dyddiad geni fy Hen Nain yn dda i ddim i'ch ach chi (oni bai eich bod yn perthyn) - ond mae gwybod sut fy mod i'n gwybod dyddiad geni Hen Nain yn wers!

Gwybod sut i ganfod gwybodaeth yw coron aur addysg hanes (a phynciau eraill) nid dysgu ffeithiau moel.

Rhywbeth sydd yn amlwg y tu hwnt i amgyffred Gweinidog Addysg Lloegr

22/02/2013

Sarhau Betsi a Hywel


Dylid newid enwau Awdurdodau Iechyd y Gogledd ar Gorllewin.

Sarhad ar goffadwriaeth Betsi Cadwaladr a Hywel Dda, sarhad ar enwau Arwyr Cenedl, yw creu'r fath anfadwaith yn eu henwau hwy.

06/02/2013

Golwg360 a'r Diffyg Democrataidd


Mae safon adrodd y Western Mail am wleidyddiaeth Cymru wedi bod yn wael ers degawdau. Gan hynny rwy'n ansicr am gryfder y ddadl bod tranc posib y rhecsyn am gael gymaint o hynny o ddylanwad ar ddemocratiaeth Cymru gan mae prin bu ei chyfraniad hyd yn hyn.

Ond prin ar y naw y byddai hyd yn oed y Western Mail gwantan wedi gwneud sylw mor amaturaidd o anghywir a chyfeirio at Dafydd Elis Thomas fel Llywydd y Cynulliad mewn rhifyn cyfredol fel y gwnaeth Golwg360.

Mae safon olygyddol a chynnwys Golwg360 yn gymaint, os nad yn fwy, o fygythiad i drafod gwleidyddol Cymreig a'r proses democrataidd a thranc y Mule a Dail y Post. Daw'r Byd na'i debyg dim yn ôl, ond mae gwir angen gwell arnom na Golwg 360!

02/01/2013

Deiniol a'i Bandana Amryliw

Os nad yw Dad yn cael cannu clod, pwy sydd?

Dyma ran o gynhyrchiad Ysgol y Creuddyn o Joseff a'i Got Amryliw, fy machgen gwyn i yw'r un sydd ar ddeheulaw Joseff yn gwisgo bandana gwyrdd / gwyrdd a glas / glas / glas a gwyrdd.

Fel tad yr wyf yn hynod browd o fy mab am ei ran yn y cynhyrchiad ysgol hwn. Ond fel cenedl dylem fod yn falch hefyd. Diolch i ymroddiad athrawon brwdfrydig bydd un neu ddau o'r plantos yma yn sêr S4C, hyd yn oed y Sgrin Fawr, yn y dyfodol.

Llongyfarchiadau i Ysgol y Creuddyn am sioe arbennig ac i bob ysgol arall trwy Gymru benbaladr a chynhyrchodd sioeau tebyg.